Asụsụ Akakhora
| obere ụdị nke | Great Andamanese |
|---|---|
| mba/obodo | Ndia |
| ụdị asụsụ | agglutinative language |
| Ọkwa asụsụ Ethnologue | 10 Extinct |
Akakhora, ma ọ bụ Kora (Cora), bụ olumba nke asụsụ Northern Andamanese . Ekwuru ya n'akụkụ ugwu ọwụwa anyanwụ na ugwu etiti nke North Andaman yana na Smith Island.
Ọ bụ n'efu kemgbe Nọvemba 2009 mgbe ọkà okwu ikpeazụ ya, Boro, nwụrụ. [1] O yikarịrị ka asụsụ dị iche iche nke Northern Great Andamanese, dịka ọ dị ka Aka-Jeru, na-enweghị ihe ọ bụla pụrụ iche. [2]
Aha
[dezie | dezie ebe o si]Aha obodo maka asụsụ ahụ bụ Aka-Kora, bụkwakwara Aka-Khora ma ọ bụ Aka-Cora ( Aka- ịbụ prefix maka "asụsụ"); na aha a na-ejikarị maka ebo n'onwe ya. E kewara ha n'etiti ndị bi n'ikpere mmiri ( aryoto ) na ndị bi n'oké ọhịa ( eremtaga ). [3]
Ka ọ na-erule 1980 naanị otu onye kwuru na ya bụ onye Kora, [3] na 1994 ebo Kora adịkwaghị adị ka ngalaba dị iche. Ọ bụ ezie na ụmụ Kora ka bi na Great Andamanese ndoputa nke Strait Island dị ka 2006, ha kwuru na ha bụ ndị ebo ndị ọzọ, karịsịa Jeru . Ọkà okwu ikpeazụ a maara nke asụsụ Kora nwụrụ na Nọvemba 2009. [4]Ha bụ ebo a haziri ahazi. [5]
Ụtọ asụsụ
[dezie | dezie ebe o si]Asụsụ Andaman ukwu bụ asụsụ agglutinative, nwere nnukwu prefix na sistemu suffix. Ha nwere usoro klaasị aha pụrụ iche dabere na akụkụ ahụ, nke aha na nkọwa ọ bụla nwere ike were prefix dịka akụkụ ahụ ya jikọtara ya na (na ndabere nke ọdịdị, ma ọ bụ njikọ ọrụ). Ya mere, dịka ọmụmaatụ, * aka- na mmalite nke aha asụsụ bụ prefix maka ihe ndị metụtara ire . [6] Enwere ike ịnye ihe atụ adjectival site n'ụdị yop dị iche iche, "pịtị, dị nro", na Aka-Bea: [6]
| Bea | Balawa? | Bajigy? | Juwoi | Kol | |
|---|---|---|---|---|---|
| isi/obi | ot- | otu- | ote- | otu- | otu- |
| aka/ụkwụ | on- | on- | on- | onye- | onye- |
| ọnụ/asụsụ | âkà- | aka- | o- | ọkọ- | o- |
| torso (ubu ruo shins) | ab- | ab- | ab- | a- | o- |
| anya / ihu / ogwe aka / ara | i-, ig- | id- | ir- | re- | nke- |
| azụ/ụkwụ/but | ar- | ar- | ar- | ra - | a- |
| ukwu | otu- |
| M, nke m | d- | anyi, anyi | m- |
| gi, gi | ŋ- | gi, gi | ŋ- |
| ya, ya, ya, ya, ya, ya, ya | a | ha, ha | l- |
'Nke a' na 'nke ahụ' bụ ihe dị iche dị ka k- na t- .
N'ịtụle site na isi mmalite ndị dịnụ, asụsụ Andaman nwere nanị ọnụọgụ abụọ kadinal — otu na abụọ — na mkpokọta ọnụọgụgụ ha niile bụ otu, abụọ, otu ọzọ, ụfọdụ ndị ọzọ, na ihe niile.
Ntụaka
[dezie | dezie ebe o si]ngalaba dị iche. [1] Ọ bụ ezie na ụmụ Kora ka bi na Great Andamanese ndoputa nke Strait
- ↑ "Andamanese tribes, languages die", The Hindu, February 5, 2010. Retrieved on 2010-02-05.
- ↑ Zamponi (2021). A grammar of Akajeru: fragments of a traditional North Andamanese dialect, Grammars of world and minority languages. London: UCL Press. ISBN 978-1-80008-093-5.
- ↑ 3.0 3.1 George Weber (~2009), The Tribes Templeeti:Webarchive. Chapter 8 in The Andamanese Templeeti:Webarchive. Accessed on 2012-07-12.
- ↑ Anvita Abbi (2006), Templeeti:Usurped in Templeeti:Usurped. Accessed on 2012-07-12.
- ↑ List of notified Scheduled Tribes. Census India. Archived from the original on 7 November 2013. Retrieved on 15 December 2013.
- ↑ 6.0 6.1 Temple, Richard C. (1902). A Grammar of the Andamanese Languages, being Chapter IV of Part I of the Census Report on the Andaman and Nicobar Islands. Superintendent's Printing Press: Port Blair.