Gaa na ọdịnaya

Asụsụ Masaba

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Masaba
Lumasaba
Spoken in: Uganda 
Region: Eastern Uganda, south of the Kupsabiny, Bugisu Province
Total speakers: Templeeti:Sigfig million
Language family: Nnijer–Kongo
 Atlantic–Congo
  Volta-Congo
   Benue–Congo
    Bantoid
     Southern Bantoid
      Bantu
       Northeast Bantu
        Great Lakes Bantu
         Masaba–Luhya (J.30)
          Masaba
Language codes
ISO 639-1: none
ISO 639-2:
ISO 639-3: variously:Templeeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelistTempleeti:Infobox Language/codelist

Masaba ( Lumasaaba ), mgbe ụfọdụ a na-akpọ Gisu ( Lugisu ) n'otu n'ime olumba ya, bụ asụsụ Bantu nke ihe karịrị nde mmadụ abụọ na-asụ na East Africa. Olumba Gisu dị n'ebe ọwụwa anyanwụ Uganda na Bukusu nwere nghọta, nke agbụrụ Luhya na ọdịda anyanwụ Kenya na-asụ. Masaba bụ aha obodo nke Ugwu Elgon na aha nwa nna nna nke ebo Gisu. Dị ka asụsụ Bantu ndị ọzọ, a na-ekewa aha Lumasaba n'ọtụtụ ụdị nke klaasị aha . Ndị a dị ka ụdị nwoke na nwanyị na asụsụ Germanic na Romance, ma e wezụga na kama nke abụọ ma ọ bụ atọ na-emekarị, e nwere ihe dị ka klas iri na asatọ dị iche iche. Asụsụ ahụ nwere ụdị ngwaa dị mgbagwoju anya.

Ụdị dị iche iche

[dezie | dezie ebe o si]

Ụdị Masaba dị iche iche bụ ndị a:

  • Gisu ( Lugisu )
  • Kisu
  • Bukusu ( Lubukusu ; agbụrụ Luhya )
  • Syan
  • Tachoni ( Lutachoni ; agbụrụ Luhya )
  • Dadiri ( Ludadiri )
  • Buya ( Lubuya )

A na-asụ Dadiri n'ebe ugwu, Gisu n'etiti, na Buya n'etiti na ndịda ókèala Masaba na Uganda. A na-asụ Bukusu na Kenya, asụsụ Nilotic kewapụrụ na Masaba agbụrụ.

fonology

[dezie | dezie ebe o si]

Lee olumba Bukusu maka nkọwa nke otu ụdị Masaba.

Consonants

[dezie | dezie ebe o si]
Labial Alveolar Palatal Velar
Ihu imi m n ŋ
Plosive enweghị olu p t k
kwuputara b d g
Nke na-ese okwu enweghị olu f s
kwuputara β z
Odika ( w ) l j
  • Ụda /k, ɡ, ŋ/ mgbe a na-anụ tupu ụdaume ihu /i, e/ dị ka palatal [c, ɟ, ɲ].
  • Enwere ike ịnụ ụda /i, u/ dị ka glides [w, j] n'ime usoro ụdaume mbụ.

Masaba nwere usoro ụdaume ise bụ isi nke nwere /i, e, a, o, u/.

Ntụaka

[dezie | dezie ebe o si]

agbụrụ Luhya na ọdịda anyanwụ Kenya na-asụ. Masaba bụ aha obodo nke Ugwu

Akwụkwọ akụkọ

[dezie | dezie ebe o si]
  • Brown, Gillian (1972) Iwu ụda olu na mgbanwe olumba: Ọmụmụ nke phonology nke Lumasaaba 

Njikọ mpụga

[dezie | dezie ebe o si]