Asụsụ Pará Arára
Arára bụ asụsụ Cariban nke Pará, Brazil . Ọ bụ ndị Arara na ikekwe otu ndị ọzọ metụtara ya na-asụ ya.
Arára form part of the Kampot dialect cluster along with Ikpeng, Apiaká do Tocantins, Parirí, and Yarumá .
fonology
[dezie | dezie ebe o si]Consonants
[dezie | dezie ebe o si]| Bilabial | Alveolar | Palatal | Velar | Glottal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ihu imi | m | n | ŋ | |||
| Kwụsị | voiceless | p | t | k | ||
| voiced | b | d | ɡ | |||
| Mmekọrịta | tʃ | |||||
| Trill | ( ʙ̥ ) | |||||
| Kpatụ | ɾ | |||||
| Nke na-ese okwu | ( h ) | |||||
| Odika | w | l | j | |||
Mpaghara
[dezie | dezie ebe o si]Ndị mmadụ na-asụ asụsụ a nke gụnyere otu ndị na-enwebeghị kọntaktị. Ha na-ebikarị n'ime obodo atọ: Cachoeira Seca, Laranjal na Maia. Otú ọ dị, ndị obodo nke ikpeazụ ahụ agbanweela na Portuguese, ebe ndị ọkà okwu 85 ka na-anọgide na Cachoeira Seca na 250 na Laranjal.
Okwu anụmanụ
[dezie | dezie ebe o si]Ọkà mmụta asụsụ Isaac Costa de Souza mụrụ asụsụ ahụ wee kwubie na e gbanwere okwu ụfọdụ mgbe ha na anụmanụ dị iche iche kwurịta okwu. Tebụl dị n'okpuru ebe a na-egosi ụfọdụ mkpụrụokwu emezigharịrị mgbe ọ na-agwa enwe capuchin okwu.
| Okwu nkịtị | Capuchin okwu | English gloss |
|---|---|---|
| ɔɛt | ɔgɛt | osisi roba |
| aɛ | ihe | ozigbo |
| ikpa | ikpaga | apịtị |
| ku | kuligi | bead |
| kpok | ukwu | abalị, mgbede |
| nu | nugu | etuto, ọzịza |
| pa | palugu | mmiri |
A na-eji mgbanwe dị iche iche dịka ụdị anụmanụ a na-ekwu okwu. Dị ka ihe atụ, okwu ikpa nwere ike gbanwee dị ka tɔkpa mgbe ọ na-agwa nkịta okwu, ma ọ bụ dị ka ĩkpã mgbe ọ na-agwa enwe na-eti mkpu . Enwere ike iji mgbanwe dị iche iche mgbe gị na ndị na-akụ osisi, mbe, na coatis na-ekwurịta okwu, n'etiti anụmanụ ndị ọzọ.
Ntụaka
[dezie | dezie ebe o si]Guinea, ikekwe bịarute Austronesian mere, dịka mmetụta na mpaghara Timor obere oge tupu asụsụ