Asụsụ Ratagnon

Ratagnon Latagnon, Datagnon
Spoken in:	Philippines
Total speakers:	310
Language family:	Tustrunizit  Malayo-Polynesian   Philippine    Central Philippine     Ratagnon
Language codes
ISO 639-1:	none
ISO 639-2:	—
ISO 639-3:	btn

Ratagnon (nke a dị ka Latagnon ma ọ bụ Datagnon, na Aradigi) bụ Asụsụ mpaghara nke Ndị Ratagnon na-asụ, otu ụmụ amaala si Occidental Mindoro.  Ọ bụ ụgwọ nke Ezin ahia Bisayan ma nwee njikọ chiri anya na aha ndị ọzọ nke Philippines.  Ndị na-asụ ya na-agbanwe na Tagalog.  N'afọ 2000, e nwere naanị mmadụ abụọ ruo ise na-asụ ahụ.  Otú ọ dị, na 2010 Ethnologue kọrọ na e nwere ndị ọkà okwu ọhụrụ 310.

Nchịkọta

Ratagnon nwere njikọ chiri anya na Asụsụ Cuyonon, akwụkwọ Bisayan a na-asụ na Cuyo Archipelago dị na ndịda Mindoro.[3]

Nke a nwere ike ibu site na mbata nke Cuyonons gaa n'ụdị ndịda nke Mindoro, nke yiri mbata ha gaa n'ala Palawan, usoro na-eji jawaabta.  Enwere ike ikwu na ngafe ndị a mere n'oge gara aga tupu ngafe ndị ahụ gaa n'ala Palawan (n'ihe dị ka n'etiti nke ruo na eguzo apụ nke iri na ọnwụ) n'ihi ntụgharị ya site na akara Cuyonon (N'ihi na Ratagnon sitere na ochie ochie a na-asụ n'ebe akwụkwọ nke Panay, Ratagnon na Cuyonon nke Panay, Ratagnon na Cuyonon na-okpuruala Cuyonon), alahazi n'okpuru Cuyonon, alahazi n'okpuru na Cuyonon, alahazi n'okpuru na-achị.  n'onwe ya ka bụ otu ọrụ nwere obere obere dialectal.   

Nbudata

Dị ka Ethnologue si kwuo, a na-asụ Ratagnon n'ịkpọ ndị nke iro Mindoro, obodo obodo Magsaysay na Bulalacao.

• Magsaysay, Western MindoroEbe Ọdịda Anyanwụ Mindoro
• Bulalacao, Ebe Ọwụwa Anyanwụ Mindoro

• ala Osimiri Caguray nso Santa Teresa, Magsaysay, Occidental MindoroMagsaysay, Western Mindoro
• San Nicolas, Magsaysay, Western Mindoro
• Bamban, Magsaysay, Western Mindoro

Okwu

Barbian (1977) na-enye data okwu na phonological maka Ratagnon.

N'adịghị ka Cuyonon, Ratagnon wepụrụ ụda schwa /ë/, kama ịhọrọ ụda u/o.  Ọ gbaziri usoro nkwuwa okwu site n'asụsụ ndị agbata obi ya Mangyan na ruo n'ókè dị nta Spanish Ọ bụ ihe a ma ama na Barbian's Mangyan – English Vocabulary,   Ratagnon gaara enwelarị Tagalization dị arọ, dị ugbu a n'okwu ndị dị ka 'obi', tagiposon na Cuyonon, albeit puso in Ratagnon, dị ka Tagalog's puso.  Okwu a bụ 'ihe kpatara', ayamo na Cuyonon, ka a na-ahụta dị ka bat na basi na Ratagnon, bakin (bakin + at) ịbụ mbinye ego sitere na Tagalog, na  , okwu Hanunuo Ambahan ( bụghị onye mba Ambahan), ikekwe na-ekwu na  bụ mbinye ego sitere na Ratagnon, dị ka a mara Ambahans ka ọ na-eji ndị archaic na asụsụ Hanunuo dị iche iche.  A na-ahụkwa ihe omume a na omenala Hanunuo nke Urkay, ikekwe nwere njikọ chiri anya na Erekay nke Cuyonons, ma bụrụ ụdị Balagtasan.  Ratagnon nwekwara okwu ndị akọwapụtara na gburugburu osimiri dị larịị nke na-anọghị na Cuyonon nke oge a, ọtụtụ n'ime ha bụ ego sitere na Hanunuo na Buhid, ebe ole na ole bụ okwu Cuyonon ochie ma ọ bụ ihe ọhụrụ emere n'asụsụ Ratagnon.  Wezụga ndịiche ahụ e kwuru n'elu sitere na asụsụ Cuyonon, asụsụ abụọ ahụ ka nwere nghọta nke ukwuu.

Ntụnyere Chart

Bekee	Ratagnon	Cuyonon	Hanunuo	Buhid	Tagalog
ụlọ	balabag	balay	labag	labagan	bahay
nkịta	ayam	tio	idu	idu	aso
oyi	maramig	maramig	maramig	magnaw, matiís	malamig
ala dị larịị	ratag/latag/datag	latagan/datagan	ratag	datag	patag
ntutu ahụ	bulbol	bolbol	bulbol	ulad	balahibo
aka ekpe	wala	wala	wala, wal'an	agwala	kaliwa
aka nri	tô	tô			kanan
Enweghị ihe ọ bụla	ara	ara			wala
ziri ezi	matadlong	matadleng	Ihe a na-akpọ malawis	matadlong, malawis	tuwid
Ouch	aroy	aroy	adug, adoy	adoy	aray
ebe a	digé	digi/dagi			dito/diné (Asụsụ ndịda Tagalog)
nke a	digé	dia/dagi/daya (nke ochie)			ito/aré (Asụsụ ndịda Tagalog)
nweta	buul	bel			kuha
put	butang	betang			lagay
ájá	baras	baras			buhangin
obodo	banwa	banwa			bayan
na-abụ abụ	arukay	kanta			kanta/awit
abụ ịhụnanya	ambalan	balitaw			harana
abụ ọmụmụ	sandaw	sandaw			oyayi/hele
Ọzara	talon	talonan/talon			kagubatan
afọ	dagon	dagon			taon
mee	atabo	n/atabo			nangyari