Asụsụ Terêna
Terena | |
---|---|
Etelena | |
A mụrụ ya | Brazil |
Ógbè | Mato Grosso do Sul |
Agbụrụ | Ndị Terena |
Ndị na-asụ asụsụ ala
|
16,000 (2006)[1] |
Arawak
| |
Koodu asụsụ | |
ISO 639-2 | ter
|
ISO 639-3 | N'ụzọ dị iche iche:ter - Terenagqn - Kinikinao & Guaná - Chané |
Glottolog | tere1279
|
ELP | Terena |
Guana (Brazil) [2] |
Ndị Brazil 15,000 na-asụ Terena ma ọ bụ Etelena. Asụsụ ahụ nwere akwụkwọ ọkọwa okwu na ụtọ asụsụ edere ede.[3]Ọtụtụ ndị Terena nwere ikike Portuguese dị ala. A na-asụ ya na Mato Grosso do Sul. Ihe dị ka 20% bụ ndị gụrụ akwụkwọ n'asụsụ ha, 80% gụrụ akwụkwọ na Portuguese. [citation needed]
Terêna nwere syntax na-arụ ọrụ-akwụsi ike na ngwaa-ihe-isiokwu dị ka usoro okwu ndabara. [4]
Ụdị dị iche iche
[dezie | dezie ebe o si]Terêna nwere ụdị anọ: Kinikinao, Terena kwesịrị ekwesị, Guaná, na Chané. A na-ewere ụdị ndị a mgbe ụfọdụ ka asụsụ dị iche iche . Carvalho (2016) egosila na ha anọ bụ otu asụsụ.[5] Naanị Terena kwesịrị ekwesị ka a ka na-ekwu.
Mmekọrịta asụsụ
[dezie | dezie ebe o si]Terena malitere na Northwestern Chaco . N'ihi ya, enwere ike ịhụ ọtụtụ okwu mgbazinye Northern Guaicuruan na Terena .
Enwekwara ọtụtụ okwu nbinye Tupi-Guarani na Terena na asụsụ Arawakan ndịda.[6]
Ọmụmụ ụdaolu
[dezie | dezie ebe o si]Mgbochiume
[dezie | dezie ebe o si]Akpụkpọ ahụ | Alveolar | Palatal | Velar | Mkpịsị aka | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Plosive | enweghị olu | p | t | (tʃ) | k | ʔ |
Nri | ᵐb | ⁿd | ᵑɡ | |||
Ihe na-esiri ike | enweghị olu | s | ʃ | h | ||
Nri | ⁿz | ⁿʒ | ||||
Ụgbọ imi | m | n | (ɲ) | |||
Tap | ɾ | |||||
N'akụkụ | l | (ʎ) | ||||
Ihe atụ | v-no-generated-contents="true" id="mwqw" lang="und-Latn-fonipa" typeof="mw:Transclusion">w ~ v | j |
/w, ʃ, n, l/ nwere ike ịnụ mgbe niile dị ka [v, tʃ, ɲ, ʎ].[7]
Ụdaume
[dezie | dezie ebe o si]N'ihu | Central | Ịlaghachi azụ | |
---|---|---|---|
Elu | i. Ọ bụ:iː | (ɨ) | u ũ uː |
N'etiti | e ẽ eː | o.oː | |
ɛ ɛː | Ọ bụ n'afọ ka a na-akpọ ɔː | ||
Ala Dị Ala | a na-akpọ aː |
A na-anụ [ɨ] dị ka allophone nke /i/.[8]
Hụkwa
[dezie | dezie ebe o si]- Asụsụ Ogbi nke Terena
Ntụaka
[dezie | dezie ebe o si]- ↑ Terena at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required)
Kinikinao & Guaná at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required)
Chané at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required) - ↑ Endangered Languages Project data for Guana (Brazil).
- ↑ Butler (1979). Aprenda Terêna, Vol. 1 (in pt). Summer Institute of Linguistics.
- ↑ Rosa (2010). Aspectos morfológicos do terena (Aruák), 71–72. Retrieved on 2024-05-26.
- ↑ Carvalho (2016-03-10). "Terena, Chané, Guaná and Kinikinau are one and the same language:: setting the record straight on southern Arawak linguistic diversity" (in pt). LIAMES: Línguas Indígenas Americanas 16 (1): 39–57. DOI:10.20396/liames.v16i1.8646165. ISSN 2177-7160.
- ↑ Carvalho, Fernando O. de. Tupi-Guarani Loanwords in Southern Arawak: Taking Contact Etymologies Seriously Templeeti:Webarchive.
- ↑ Silva (2013). Estudo Lexicografico da Lingua Terena. Araraquara: Universidade estadual paulista julio de mesquita filho.
- ↑ Nascimento (2012). Aspectos Gramaticais da Língua Terena.