Asụsụ Thao
obere ụdị nke | Formosan ![]() |
---|---|
akara ala | Thao, Thaw a lalawa ![]() |
mba/obodo | 中華民國 ![]() |
ụmụ amaala ka | 南投縣 ![]() |
Ọkwa asụsụ UNESCO | 5 critically endangered ![]() |
Ọkwa asụsụ Ethnologue | 9 Dormant ![]() |
Wikimedia Incubator URL | https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/ssf ![]() |
Koodu asụsụ Wikimedia | ssf ![]() |
Thao ( /θ aʊ / thow ; Thao: Thau a lalaw ), nke a makwaara dị ka Sao, [1] bụ asụsụ ndị Thao fọrọ nke nta ka ọ ghara ikpochapụ, [2] bụ ụmụ amaala Taiwan si mpaghara Sun Moon Lake dị na etiti Taiwan . Ọ bụ asụsụ Formosan nke ezinụlọ Austronesia ; [3] Barawbaw na Shtafari bụ olumba. [ a chọrọ nkọwa ]
Aha
[dezie | dezie ebe o si]Aha Thao pụtara n'ụzọ nkịtị "onye", sitere na Proto-Austronesia * Cau . Ya mere ọ na-ejikọta ya na aha Tsou .
Akụkọ ihe mere eme
[dezie | dezie ebe o si]A mara Thao ikwu okwu n'okpuru ọchịchị Japan nke Taiwan na mgbe e mesịrị ọchịchị Kuomintang, na-enye aka na ọnọdụ ya dị egwu taa. [4]
Akwụkwọ ọkọwa okwu Thao-English nke Robert A. Blust bipụtara na 2003 site na Academia Sinica 's Institute of Linguistics. [5]
Na 2014, e nwere ndị na-ekwu okwu L1 anọ na onye na-ekwu okwu L2 nke ọma bi na Ita Thaw (伊達邵) obodo (nke a na-akpọ Barawbaw), ha niile ma otu n'ime ha karịrị afọ iri isii. Ndị ọkà okwu [ merela ] nwụrụ na Disemba nke afọ ahụ, gụnyere onye isi Tarma (袁明智), afọ 75. A kọrọ na ndị ọkà okwu L1 ndị agadi anọ na ụfọdụ ndị na - ] [ na 2021.
fonology
[dezie | dezie ebe o si]Consonants
[dezie | dezie ebe o si]Labial | eze | Alveolar | Mkpesa-<br id="mwWw"><br><br><br> Alveolar | Velar | Uvula | Glottal | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Plosive | p | b | t | d | k | q | ʔ | |||||||
Nke na-ese okwu | f | ( v ) | θ | ð | s | ʃ | h | |||||||
Mkpesa n'akụkụ | ɬ | |||||||||||||
Kpatụ ma ọ bụ kpatụ | ɾ | |||||||||||||
imi | m | n | ŋ | |||||||||||
Odika | w | l | j |
ndetu orthographic :
- /θ ð ʃ/ are written ⟨th z sh⟩. However, /θ/ is written ⟨c⟩ in Blust's dictionary.
- /ɬ/ is written ⟨lh⟩.
- /ŋ/ is written ⟨ng⟩. However, /ŋ/ is written ⟨g⟩ in Blust's dictionary.
- /ʔ/ is written ⟨'⟩.
ndetu :
- Ihe nkiri /j w/ ewepụtara site na ụdaume ala /i u/ iji mezuo ihe a chọrọ na syllable ga-enwe consonants mmalite na igosi ndobe nrụgide nke ọma.
- [v] bụ allophone nke /w/ na-eme intervocalically.
Udaume
[dezie | dezie ebe o si]N'ihu | Central | Azu | |
---|---|---|---|
Elu | i | u | |
Elu | ( e ) | ( o ) | |
Dị ala | a |
ndetu :
- Nchegbu bụ penultimate, ma ọ bụghị nwere ike dee ⟨ á í ú ⟩ dị ka na "dadú", ma ugboro abụọ ⟨ aa ii uu ⟩ na-ejikarị eme ihe, dị ka na "daduu".
- [e] na [o] na-eme dị ka allophones nke /i/ na /u/, otu ọ bụla, mgbe buru ụzọ ma ọ bụ soro ya /q/ ma ọ bụ /r/ .
Ọmụmụ ihe ọmụmụ
[dezie | dezie ebe o si]Thao nwere usoro abụọ ma ọ bụ nke a na-arụrịta ụka na atọ nke mmụgharị : Ca-reduplication, ntughari zuru oke, na ngbanwe ziri ezi (nke a na-ewere mgbe ụfọdụ ka ọ bụrụ ụdị ngbanwe zuru ezu).
Ngwa ngwa Thao nwere ụdị mgbado anya ndị a (Blust 2003:239).
- Onye na-eme ihe nkiri: -um- (ugbu a), ma- (ọdịnihu)
- Onye ọrịa: -na, -na-
- Ebe: -an
Syntax
[dezie | dezie ebe o si]Usoro okwu Thao nwere ike ịbụ ma SVO na VSO, ọ bụ ezie na nke mbụ sitere na Taiwanese Hokkien (Blust 2003: 228).
Ihe nrịbama onwe nke Thao bụ "ti" (Blust 2003: 228). Ihe ọjọọ gụnyere "ani" na "antu"; A na-eji "ata tu" eme ihe n'ewu ụlọ "emela". Akara nke zuru oke bụ "iza", gara aga site na infix obere mmalite mmalite mmalite "-in-" yana ọdịnihu site na nganiihu "a-". A na-eji "-í" akara na ihe ndị dị nro dị nro ma ọ bụ arịrịọ ndị a sụgharịrị nke ọma dị ka "biko" site na "-uan" mgbe ụfọdụ a na-asụpe "-wan" nke nwere ike imekọ ọnụ na "-í".
Nkpọaha
[dezie | dezie ebe o si]Mkpọaha aha nke Thao dị n'okpuru sitere na Blust (2003:207). Rịba ama na e nwere naanị 1 ụdị nke ọ bụla maka "anyị (naanị)," "gị (ọtụtụ)" na "ha."
Ụdị nke Aha aha |
Nhọpụta | ebubo | Genitive | Onye nnọchi anya | Onye ọrịa |
---|---|---|---|---|---|
1s. | yaku | yakin | nha | ||
2s. | ihu | ihu-n | m-ihu | ahuhu | ahuhu-n |
3s. | ya mere | nke-n | nke ahụ | ||
1p. (gụnyere) | ita | ita-n | m-ita | ||
1p. (Ewezuga) | yamin | yamin | yamin | ||
2p. | manụ | manụ | manụ | ||
3p. | thaythuy | thaythuy | thaythuy |
Okwu nnọchiaha ndị ọzọ gụnyere:
Mgbakwunye
[dezie | dezie ebe o si]E sitere na Blust (2003:92-188) nweta nkwudo ndị a ma gbanwee ka ọ dị na mkpope ọgbara ọhụrụ.
Ihe ndetu
[dezie | dezie ebe o si]- ↑ Zui (2021-11-20). Languages of Taiwan — Thao (Thau a lalawa, Sao) (en). The Language Closet. Retrieved on 2023-10-28.
- ↑ Did you know Thao is critically endangered? (en). Endangered Languages. Retrieved on 2023-10-28.
- ↑ Chang (December 1998). "Thao Reduplication". Oceanic Linguistics 37 (2): 277–297. DOI:10.2307/3623411.
- ↑ Davidson (2021-06-09). Healing words: Taiwan’s tribes fight to save their disappearing languages. The Guardian. Retrieved on 2024-04-27.
- ↑ Thao language rouses foreign interest. Taiwan Today. Ministry of Foreign Affairs, Republic of China (Taiwan) (2008-12-04). Retrieved on 2024-03-27.
Ntụaka
[dezie | dezie ebe o si]Njikọ mpụga
[dezie | dezie ebe o si]- Kaịpuleohone dekọrọ ihe ndekọ ọdịyo Robert Blust nke Thao
- Yuánzhùmínzú yǔyán xiànshàng cídiǎn 原住民族語言線上詞典(in Chinese) - ibe ọchụchọ Thao na "akwụkwọ ọkọwa okwu n'ịntanetị" nke weebụsaịtị nyocha na mmepe asụsụ ụmụ amaala.
- Ihe nkuzi na nkwado Thao nke Council of Indigenous People of Taiwan (in Chinese) bipụtara.
- Ntụgharị Thao nke mgbaghara Onye isi ala Tsai Ing-wen 2016 nye ụmụ amaala – nke e bipụtara na webụsaịtị ụlọ ọrụ onye isi ala.