Gaa na ọdịnaya

Asụsụ Thao

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Asụsụ Thao
natural language, dead language, extinct language, modern language
obere ụdị nkeFormosan Dezie
akara alaThao, Thaw a lalawa Dezie
mba/obodo中華民國 Dezie
ụmụ amaala ka南投縣 Dezie
Ọkwa asụsụ UNESCO5 critically endangered Dezie
Ọkwa asụsụ Ethnologue9 Dormant Dezie
Wikimedia Incubator URLhttps://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/ssf Dezie
Koodu asụsụ Wikimediassf Dezie

Thao ( /θ aʊ / thow ; Thao: Thau a lalaw ), nke a makwaara dị ka Sao, [1] bụ asụsụ ndị Thao fọrọ nke nta ka ọ ghara ikpochapụ, [2] bụ ụmụ amaala Taiwan si mpaghara Sun Moon Lake dị na etiti Taiwan . Ọ bụ asụsụ Formosan nke ezinụlọ Austronesia ; [3] Barawbaw na Shtafari bụ olumba. [ a chọrọ nkọwa ]

Aha Thao pụtara n'ụzọ nkịtị "onye", sitere na Proto-Austronesia * Cau . Ya mere ọ na-ejikọta ya na aha Tsou .

Akụkọ ihe mere eme

[dezie | dezie ebe o si]

A mara Thao ikwu okwu n'okpuru ọchịchị Japan nke Taiwan na mgbe e mesịrị ọchịchị Kuomintang, na-enye aka na ọnọdụ ya dị egwu taa. [4]

Akwụkwọ ọkọwa okwu Thao-English nke Robert A. Blust bipụtara na 2003 site na Academia Sinica 's Institute of Linguistics. [5]

Na 2014, e nwere ndị na-ekwu okwu L1 anọ na onye na-ekwu okwu L2 nke ọma bi na Ita Thaw (伊達邵) obodo (nke a na-akpọ Barawbaw), ha niile ma otu n'ime ha karịrị afọ iri isii. Ndị ọkà okwu [ merela ] nwụrụ na Disemba nke afọ ahụ, gụnyere onye isi Tarma (袁明智), afọ 75. A kọrọ na ndị ọkà okwu L1 ndị agadi anọ na ụfọdụ ndị na - ] [ na 2021.

fonology

[dezie | dezie ebe o si]

Consonants

[dezie | dezie ebe o si]
Ndepụta nke consonant
Labial eze Alveolar Mkpesa-<br id="mwWw"><br><br><br> Alveolar Velar Uvula Glottal
Plosive p b t d k q ʔ
Nke na-ese okwu f ( v ) θ ð s ʃ h
Mkpesa n'akụkụ ɬ
Kpatụ ma ọ bụ kpatụ ɾ
imi m n ŋ
Odika w l j

ndetu orthographic :

  • /θ ð ʃ/ are written ⟨th z sh⟩. However, /θ/ is written ⟨c⟩ in Blust's dictionary.
  • /ɬ/ is written ⟨lh⟩.
  • /ŋ/ is written ⟨ng⟩. However, /ŋ/ is written ⟨g⟩ in Blust's dictionary.
  • /ʔ/ is written ⟨'⟩.

ndetu :

  • Ihe nkiri /j w/ ewepụtara site na ụdaume ala /i u/ iji mezuo ihe a chọrọ na syllable ga-enwe consonants mmalite na igosi ndobe nrụgide nke ọma.
  • [v] bụ allophone nke /w/ na-eme intervocalically.
Ndepụta ụdaume
N'ihu Central Azu
Elu i u
Elu ( e ) ( o )
Dị ala a

ndetu :

  • Nchegbu bụ penultimate, ma ọ bụghị nwere ike dee ⟨ á í ú ⟩ dị ka na "dadú", ma ugboro abụọ ⟨ aa ii uu ⟩ na-ejikarị eme ihe, dị ka na "daduu".
  • [e] na [o] na-eme dị ka allophones nke /i/ na /u/, otu ọ bụla, mgbe buru ụzọ ma ọ bụ soro ya /q/ ma ọ bụ /r/ .

Ọmụmụ ihe ọmụmụ

[dezie | dezie ebe o si]

Thao nwere usoro abụọ ma ọ bụ nke a na-arụrịta ụka na atọ nke mmụgharị : Ca-reduplication, ntughari zuru oke, na ngbanwe ziri ezi (nke a na-ewere mgbe ụfọdụ ka ọ bụrụ ụdị ngbanwe zuru ezu).

Ngwa ngwa Thao nwere ụdị mgbado anya ndị a (Blust 2003:239).

  1. Onye na-eme ihe nkiri: -um- (ugbu a), ma- (ọdịnihu)
  2. Onye ọrịa: -na, -na-
  3. Ebe: -an

Usoro okwu Thao nwere ike ịbụ ma SVO na VSO, ọ bụ ezie na nke mbụ sitere na Taiwanese Hokkien (Blust 2003: 228).

Ihe nrịbama onwe nke Thao bụ "ti" (Blust 2003: 228). Ihe ọjọọ gụnyere "ani" na "antu"; A na-eji "ata tu" eme ihe n'ewu ụlọ "emela". Akara nke zuru oke bụ "iza", gara aga site na infix obere mmalite mmalite mmalite "-in-" yana ọdịnihu site na nganiihu "a-". A na-eji "-í" akara na ihe ndị dị nro dị nro ma ọ bụ arịrịọ ndị a sụgharịrị nke ọma dị ka "biko" site na "-uan" mgbe ụfọdụ a na-asụpe "-wan" nke nwere ike imekọ ọnụ na "-í".

Nkpọaha

[dezie | dezie ebe o si]

Mkpọaha aha nke Thao dị n'okpuru sitere na Blust (2003:207). Rịba ama na e nwere naanị 1 ụdị nke ọ bụla maka "anyị (naanị)," "gị (ọtụtụ)" na "ha."

Aha aha nke Thao
Ụdị nke



Aha aha
Nhọpụta ebubo Genitive Onye nnọchi anya Onye ọrịa
1s. yaku yakin nha
2s. ihu ihu-n m-ihu ahuhu ahuhu-n
3s. ya mere nke-n nke ahụ
1p. (gụnyere) ita ita-n m-ita
1p. (Ewezuga) yamin yamin yamin
2p. manụ manụ manụ
3p. thaythuy thaythuy thaythuy

Okwu nnọchiaha ndị ọzọ gụnyere:  

Mgbakwunye

[dezie | dezie ebe o si]

E sitere na Blust (2003:92-188) nweta nkwudo ndị a ma gbanwee ka ọ dị na mkpope ọgbara ọhụrụ.  

Ihe ndetu

[dezie | dezie ebe o si]
  1. Zui (2021-11-20). Languages of Taiwan — Thao (Thau a lalawa, Sao) (en). The Language Closet. Retrieved on 2023-10-28.
  2. Did you know Thao is critically endangered? (en). Endangered Languages. Retrieved on 2023-10-28.
  3. Chang (December 1998). "Thao Reduplication". Oceanic Linguistics 37 (2): 277–297. DOI:10.2307/3623411. 
  4. Davidson (2021-06-09). Healing words: Taiwan’s tribes fight to save their disappearing languages. The Guardian. Retrieved on 2024-04-27.
  5. Thao language rouses foreign interest. Taiwan Today. Ministry of Foreign Affairs, Republic of China (Taiwan) (2008-12-04). Retrieved on 2024-03-27.

Ntụaka

[dezie | dezie ebe o si]

Njikọ mpụga

[dezie | dezie ebe o si]