Asụsụ Wutun
Asụsụ Wutun ( Chinese ) bụ asụsụ Mandarin – Amdo – Bonan creole . Ihe dị ka mmadụ 4,000 na-asụ ya, ndị gọọmentị China na-ekewa ọtụtụ n'ime ha dị ka Monguor (Tu). Ndị na-asụ Wutun bi n'ime obodo abụọ (Upper Wutun 上五屯 na Lower Wutun 下五屯) nke Tongren County, mpaghara ọwụwa anyanwụ Qinghai, China . A na-akpọkwa ya asụsụ Ngandehua. [1]
Obodo Wutun abụọ, yana obodo ndị ọzọ dị na mpaghara ahụ, nọ n'okpuru ọkọlọtọ Mongol ruo ọtụtụ narị afọ, ndị gọọmentị na-ewerekwa ya dị ka ndị otu agbụrụ Mongol. Agbanyeghị, ha na-amata onwe ha dị ka ndị Tibet .
Akụkọ ihe mere eme
[dezie | dezie ebe o si]Atụpụtala ọtụtụ echiche gbasara mmalite nke ndị obodo Wutun, na olumba ha pụrụ iche. Ọkammụta asụsụ China bụ Chen Naixiong na-ekwu site na nkesa ụdaume nke mkpụrụokwu ndị China n'okwu Wutun na ọ ga-abụ na ndị nna nna ha sụrụla olumba ochie Nanjing . Ndị ọzọ na-eche na ha nwere ike ịbụ otu ndị Hui (ndị Alakụba na-asụ Chinese) sitere na Sichuan bụ ndị, n'ihi ihe ndị a na-amaghị, ghọrọ ndị Buddha Tibet ma kwaga n'ebe ọwụwa anyanwụ Qinghai . N'ọnọdụ ọ bụla, akwụkwọ akụkọ ihe mere eme dị ka 1585 na-egosi ịdị adị nke obodo Wutun.
Wutun nwere udaume isii bụ isi, /aeiou ə/ nke na-emetụta ruo n'ókè ụfọdụ site na gburugburu ebe obibi ha. Dị ka ọmụmaatụ, ụdaume ka a na-agbanye [ˠ] tupu "k", dị ka ọ dị na "ek" [əˠ] 'abụọ' ma ọ bụ "maidok" [metoˠ] 'ifuru'.
| N'ihu | Central | Azu | |
|---|---|---|---|
| Mechie | i ⟨ i ⟩ | u ⟨ ⟩ | |
| Ogologo | iː ⟨ ii ⟩ | uː ⟨ ⟩ | |
| nso-etiti | e ⟨ ai ⟩ | ⟩ ⟨ə | o ⟨ ⟩ |
| Mepee | a ~ ɑ ⟨ a ⟩ | ||
Ụtọ asụsụ
[dezie | dezie ebe o si]Ụtọasụsụ Wutun na-enweta site na Amdo Tibet . Enwekwara mmetụta Bonan .
Okwu okwu
[dezie | dezie ebe o si]Akụkụ kacha ukwuu nke ngwa okwu Wutun bụ Chinese (mana ụda ha furu efu); nke nta, sitere na Amdo Tibet, asụsụ obodo; na ihe dị obere karịa sitere na asụsụ Mongolian Bonan .
Hụkwa
[dezie | dezie ebe o si]- Asụsụ Tangwang
- Asụsụ Dao (China)
- Asụsụ Selibu
Ntụaka
[dezie | dezie ebe o si]n'okpuru ọkọlọtọ Mongol ruo ọtụtụ narị afọ, ndị gọọmentị na-ewerekwa ya dị ka ndị otu ike ịbụ otu ndị Hui (ndị Alakụba na-asụ Chinese)
- ↑ (2016) Asian Highlands Perspectives 36: Mapping the Monguor (in en). Asian Highlands Perspectives. Retrieved on 12 June 2018.
Ọgụgụ ọzọ
[dezie | dezie ebe o si]- Slater, Keith (2009). Nyocha nke Wutun nke J. Janhunen, M. Peltomaa, E. Sandman, na Xiawudongzhuo. Echiche Eshia Highlands, 1: 367–371.
Njikọ mpụga
[dezie | dezie ebe o si]- Ebe nchekwa ELAR nke Wutunhua (五屯話) data isi