Elspeth Reoch

Elspeth Reoch

mmádu

ụdịekere	nwanyị
aha enyere	Elspeth
aha ezinụlọ ya	Reoch
ụbọchị ọmụmụ ya	unknown value
Ụbọchị ọnwụ ya	1616
Ebe ọ nwụrụ	Kirkwall
Ụdị ọnwụ	capital punishment
Ikpe nke	witchcraft
ntaramahụhụ	capital punishment
ọrụ ọ na-arụ	cunning folk
Ebe obibi	Orkney Islands
nhazi nke ọha	ogbenye na-arụ ọrụ
ihe omume dị ịrịba ama	trial of Elspeth Reoch, witchcraft investigation, witchcraft investigation of Elspeth Reoch

Elspeth Reoch (nwụrụ Kirkwall 1616) bụ onye amoosu Scotland boro ebubo. A mụrụ ya na Caithness mana mgbe ọ bụ nwata, ya na ndị ikwu nọ n'otu agwaetiti dị na Lochaber na-anọkọ tupu ọ gawa n'ala Orkney.

Mmejuputa iwu amoosu nke Scotland nke 1563, mere ka amoosu bụrụ mmebi iwu na Scotland, ya mere a ga-ata ya ahụhụ ọnwụ.

Afọ ndị mbụ nke narị afọ nke 17 bụ oge ọgba aghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'agwaetiti ndị ahụ ka mgbanwe nke ike n'etiti Patrick Stewart, 2nd Earl of Orkney na onye ụkọchukwu bishọp James Law siri ike weere ọnọdụ. Ozugbo a na-achịkwa ya, Iwu Bishọp kpalitere mgbanwe n'ụlọikpe na 1614 nke ndị ọkachamara na-atụle nwere mmetụta dị ukwuu na ọnwụnwa amoosu na Orkney. Ntụtụ aka ọ bụla gbasara akụkọ ifo n'okwu ndị a na-ebo ebubo na ndị amoosu nyere ndị na-agba ajụjụ ọnụ ka a na-agbanwekarị ka ọ gụọ ekwensu ma ọ bụ mmụọ ọjọọ.

N'ikpe ya na Kirkwall na 12 Maachị 1616 Reoch kwupụtara ebubo nke amoosu na iduhie ndị bi n'agwaetiti ahụ site n'ime ka ọ dara ogbi. N'ikwu na ya enwetala ntụziaka maka otu esi enweta ike anwansi mgbe ọ dị afọ iri na abụọ mgbe ya na nwanne nwanne nne ya nọ na Lochaber, o kwuru na ya nwere ikike nghọta.O kwuputakwara na ya nwere ike ịkpalite ma ọ bụ gwọọ ọrịa site n'ịgụ abụ mgbe ọ na-aghọrọ petals na ahịhịa melefour. Ụzọ ndụ o si ebi bụ nke onye na-awagharị awagharị ma ọ bụ onye na-awagharị awagharị nke na-eji anwansi ya akwado onwe ya.

Ahụrụ Reoch ikpe ma gbuo ya site n'ịkpagbu; ozu ya gbara ọkụ n’ehihie ahụ.

 

Ihe ndị mere n'oge gara aga

Ndị bi n'àgwàetiti Orkney nwere ọdịnala ogologo oge nke ikwere n'ụdị amoosu, amoosu na ihe karịrị nke mmadụ.[1] A nabatara ike anwansi dị ka akụkụ nke ndụ n'ozuzu ya ma a jụghị ya ajụjụ.[2] Ịchụ nta ndị amoosu na Scotland malitere n'ihe dị ka afọ 1550; ndị omeiwu nke Mary, Queen of Scots wepụtara Iwu Amụma nke Scotland na 1563, [2] na-eme ka ikpe ndị amoosu bụrụ ndị a ga-enye ntaramahụhụ ọnwụ.[3][4] Ọ bụ ezie na Orkney Archipelago nọ n'okpuru iwu Norwegian ruo 1611, ọ bụ Scotland nwere ya site na 1468 n'okpuru ọchịchị nke ndị Scottish earls.[5] Patrick Stewart, 2nd Earl of Orkney, nke a maara dị ka Black Patie, nwere ikike nke agwaetiti ahụ na 1594 n'oge ikpe ndị amoosu mbụ mana afọ ndị mbụ nke narị afọ nke 17 bụ oge ọgba aghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị. [9] A tụrụ Black Patie mkpọrọ ma mesịa gbuo ya mgbe o kpasuru Eze James iwe bụ onye họpụtara James Law, onye Episcopalian siri ike, dị ka Bishọp nke Orkney. Law weghaara ọrụ nke onye uwe ojii ma lekọta ikpe ndị ọzọ.[10][a] Ọkọ akụkọ ihe mere eme Liv Helene Willumsen na-ewere mgbanwe ụlọ ikpe nke Bishop Law kpaliri n'ihe dị ka 1614 na mweghachi nke ndị bishọp nwere mmetụta dị ukwuu na ikpe ndị amoosu mana o nweghị ike imeziwanye nnọpụiche nke usoro ahụ. [14]

Ndụ onwe onye

Nna Reoch, Donald Reoch, bụ onye ọkpọ na-ejere Earl nke Caithness ozi.[15] O nwere nwanne na nwanne.[16] Ọ bụ ezie na a mụrụ ya na Caithness, ọ nọrọ n'àgwàetiti dị na Lochaber, bụ ebe ọ dịkarịa ala abụọ n'ime ụmụnne nne ya, tupu ya erute na Orkney.[17][18]

Enweghị ihe ndekọ doro anya banyere ọnọdụ alụmdi na nwunye Reoch, mana ọ mụrụ ma ọ dịkarịa ala ụmụ abụọ na ụmụ nwoke abụọ. Mgbe amuchara nwa mbụ ya Reoch kwusiri ike na ya enweghị ike ikwu okwu.[20][21] Ka ọ na-erule oge a, nna ya anwụọla, na-ahapụ nwanne ya nwoke dị ka onye ikwu ya kachasị okenye.[22] Ọ kụrụ ya ihe n'ike n'oge ọ na-anwa ịmanye ya ikwu okwu.[22] N'iji ụdị mmekpa ahụ nke yiri nke Graham nke Claverhouse mechara jiri mee ihe, o ji eriri ụta mee ihe n'isi ya; o jikwa eriri nwere ígwè tie ya ihe. [23][22] Ihe ndị ahụ enweghị ihe ịga nke ọma n'ihi ya o mere ka ya soro ya gaa ụka iji kpee ekpere maka enyemaka iji gwọọ ya; Reoch nọgidere bụrụ onye ogbi ruo ogologo oge. [22][24]

Onye Orcadian na-akọ akụkọ ihe mere eme Ernest Marwick kọwara ụzọ ndụ ya dị ka nke onye na-awagharị, onye nwere àgwà na-akwagharị akwagharị ma ọ bụ onye arịrịọ, onye nkwupụta nke nghọta extra-sensory nyere ya ego. [25] O lere ya anya dị ka onye "na-enweghị mmerụ ahụ", "ihe e kere eke dara ogbenye nke ndị ikom na-emegbu nke ukwuu bụ ndị ọ weere dị ka ndị fada".[26]O nwere ike ịbụ na ọ na-ata ahụhụ site n'ụdị ahụ mkpọnwụ ihi ụra, ma mekwaa ya ụdị mmerụ ahụ, ikekwe idina ya n'ike ma ọ bụ idina nwoke na nwanyị, bụ nke ihe ncheta ya mere ka ọ bụrụ ihe ndabere nke akụkọ ọ kọọrọ ya ndị na-ajụ ya.[27]. Ọkọ akụkọ ihe mere eme Diane Purkiss na-ekwu na nwanne Reoch nwere ike ịbụ onye ya na ya na-akpakọrịta [22] n'agbanyeghị na ndị agụmakwụkwọ ndị ọzọ anaghị ekerịta echiche a. [22][28]

Ebubo na nkwupụta

N'okpuru ajụjụ ọnụ Reoch kwuru na mgbe ọ dị afọ iri na abụọ ya na otu n'ime ụmụnne ya nọ na Lochaber. [29][30] Ka ọ na-eguzo n'akụkụ Ọdọ mmiri ahụ, na-echere ụgbọ mmiri, ndị ikom abụọ bịakwutere ya, otu yi uwe ojii nke ọzọ yi uwe na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ.[31] Nwoke ahụ yi uwe na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ gwara ya na ya chere na ọ mara mma; n'agbanyeghị mkpesa sitere n'aka onye ibe ya, onye chere na Reoch agaghị enwe ike idebe ihe nzuzo, nwoke ahụ tụrụ aro na ọ nwere ike ịgwa Reoch otu esi ama ihe ọ bụla ọ chọrọ.[31] N'ịbụ onye nwere ike dị omimi, Reoch manyere ya ịgwa ya ihe ọ ga-eme.[31] Ọ gwara ya ka ọ sie àkwá mana ọ gaghị eri ya.[b] Kama nke ahụ, ọ ga-eji condensation site na isi àkwá iji jiri aka a na-asaghị sachaa ya na anya ya, nke ga-enye ya ike ịhụ ma mara ihe niile ọ chọrọ.[32]

O kwuru na nwoke ahụ yi uwe na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ gwara ya ka ọ gaa n'ụlọ otu n'ime ụmụnne ya nwanyị nke nwere nwanyị di ya nwụrụ na nwa nwa ya nwanyị ma ọ bụ na-ebi ma ọ bụ nleta.[32] Ezinụlọ ahụ amaghị na nwatakịrị ahụ, onye dị afọ ndụ yiri Reoch, dị ime nwoke lụrụ di ruo mgbe Reoch gwara ya okwu banyere ya n'ihu ha.[32] Mgbe ọ gọnasịrị ebubo ahụ na mbụ, nwatakịrị ahụ rịọrọ Reoch ka o nyere aka isikwopụ afọ ime mana ọ jụrụ, na-agwa ya ka ọ jụọ Allan McKeldow onye jụkwara itinye aka.[c][33] N'ihe na-erughị afọ abụọ ka e mesịrị, mgbe Reoch mụsịrị nwa ya amuma, otu n'ime ndị ikom ahụ pụtara ọzọ n'akụkụ àkwà ya n'ụlọ nwanne ya nwanyị.[33][29] O kwetara na ya na "nwoke Farie" nwere mmekọahụ mgbe ọ gara leta ya abalị atọ n'usoro; Nke a bụ nwoke ahụ yi uwe ojii mgbe mbụ ọ zutere ha na lochside.[34] O kwuru na ya bụ onye ikwu aha ya bụ Johne Stewart, onye a wakporo n'egbughị oge, na ọ gwara ya na "ọ dịghị anwụ anwụ ma ọ bụ dị ndụ kama ọ tọrọ atọ ruo mgbe ebighị ebi n'etiti eluigwe na ụwa".[35] Ọ gwara ya na ọ ga-ejigide nkà anwansi ya "ọ ga-abụ onye ogbi ugbu a"

Reoch kwupụtara na site n'iji nkà ya nke ịhụ ụzọ, ọ hụla otu ìgwè ndị ikom na oge ịṅụ mmanya n'ehihie n'ụlọ Edmond Callendar. Ndị ikom a gụnyere Patrick Traill, nwoke ọ dị ime, na Robert Stewart, nwa nwoke na-akwadoghị nke Black Patie; ha nile nwere udọ̀ n’olu-ha. E buru amụma tupu Earl nke Caithness abịarute na Orkney.[26] [26] [d] O kwetakwara ịmepụta anwansi iji gwọọ ọrịa site n'ịkpọ abụ "Na nomine Patris, Filii, et Spiritus Sancti" mgbe ọ na-adọta petals site na ahịhịa melefour n'etiti mkpịsị aka ya na mkpịsị aka ya.[e]

Ikpe

N'adịghị ka ala Scotland, ebe Kansụl Nzuzo na-eduzi ikpe, ọ nweghị ihe ndekọ nke itinye aka na Orkney ebe, site na 1615, Procurator Fiscal kpaliri ikpe na Sheriff Court ma ọ bụ ndị okenye ụka nụrụ ha.[5] Ọ bụ ihe a na-ahụkarị maka ndị na-agba akwụkwọ na-edepụta okwu ekwensu ma ọ bụ mmụọ ọjọọ n'ọnọdụ aha ọ bụla maka fada onye a na-ekwu na ọ bụ amoosu nwere ike iji mee ihe na nkwupụta ha.[39] Robert Coltart boro Reoch ebubo ndị ahụ, onye ọka iwu ụtụ isi nke Bishop Law họpụtara.[40][41] A na-ebo ya ebubo na ọ na-eduhie ndị eze ahụ na-achị site na ịgha ụgha ya na ọ nweghị ike ikwu okwu ma na-eme "mkpịsị aka jọgburu onwe ya na nke na-atọ ụtọ nke amoosu".[40]

N'oge ikpe ya na 12 Maachị 1616 [42] [f] na Kirkwall, [40] Reoch kwetara na ya na Ekwensu na-akpakọrịta ọtụtụ ugboro, onye weere ụdị akụkọ ifo; [43] o kwuru na otu n'ime nzukọ ahụ mere na Halloween.[44] N'otu n'ime ọrụ ha, ọ gwara ya na "Orkney bụ Priestgone, n'ihi na e nwere ọtụtụ ndị ozi na ya".

A mara Reoch ikpe wee gbuo ya;[45] a nyagburu ya anya wee kpọọ ozu ya ọkụ n'ehihie ahụ. [45][46][47]

Hụkwa

• Allison Balfour

Edensibia

Ihe edeturu
.