Tanzania

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Tanzania
republic, sovereign state, country
Akụkụ nkeEast Africa Dezie
Oge/afọ mmalite26 Eprel 1964 Dezie
aha gọọmentiRépublique unie de Tanzanie Dezie
akara alaJamhuri ya Muungano wa Tanzania, United Republic of Tanzania Dezie
aha mkpirisi🇹🇿 Dezie
agbụrụBantu people Dezie
so naUganda–Tanzania War Dezie
A gụrụ ahaTanganyika, Zanzibar Islands Dezie
asụsụ njiemeSwahili, Bekee Dezie
Abụ njirimaraMungu ibariki Afrika Dezie
omenalaculture of Tanzania Dezie
motoFreedom and Unity Dezie
kọntinentEluàlà Dezie
mba/obodoTanzania Dezie
isi steetiDodoma Dezie
dị na mpaghara ogeUTC+03:00, East Africa Time, Africa/Dar_es_Salaam Dezie
nhazi ọnọdụ6°18′25″S 34°51′14″E Dezie
nhazi nke ebe ọwụwa anyanwụ7°38′23″S 39°54′28″E Dezie
nhazi nke ebe ugwu0°59′8″S 30°46′7″E Dezie
nhazi nke ebe ndịda11°45′39″S 36°31′12″E Dezie
nhazi nke ebe ọdịda anyanwụ6°14′13″S 29°43′22″E Dezie
geoshapeData:Tanzania.map Dezie
ebe kachasi eluMount Kibo Dezie
kacha alaÒrìmìlì India Dezie
ụlọ ọrụ nke onye isi ala na-enwePresident of Tanzania Dezie
Onye isi alaSamia Suluhu Hassan Dezie
ụlọ ọrụ nke onye isi gọọmentị nwerePresident of Tanzania Dezie
Onyeisi gọọmentiSamia Suluhu Hassan Dezie
Executive òtùCabinet of Tanzania Dezie
òtù omebe iwuNational Assembly Dezie
central bankBank of Tanzania Dezie
EgoTanzanian shilling Dezie
akụkụ ịkwọ ụgbọalaleft Dezie
ụdị nkwụnye ọkụ eletrikAC power plugs and sockets: British and related types, BS 1363 Dezie
dochieTanganyika, People's Republic of Zanzibar Dezie
webụsaịtịhttps://www.tanzania.go.tz/ Dezie
hashtagTanzania Dezie
Ogo dị elu ọnọdụ ịntanetị.tz Dezie
ọkọlọtọọkọlọtọ nke Tanzania Dezie
uwe aghacoat of arms of Tanzania Dezie
ọdịdị ala nke isiokwugeography of Tanzania Dezie
nwere àgwàpartly free country Dezie
akụkọ ihe mere eme nke isiokwuhistory of Tanzania Dezie
emeghe data portalTanzania data portal Dezie
Akụ na ụba nke isiokwueconomy of Tanzania Dezie
demographics nke isiokwudemographics of Tanzania Dezie
koodu obodo mkpanaka640 Dezie
Koodu ọkpụkpọ obodo+255 Dezie
nọmba ekwentị mberede112, 114, 115 Dezie
Koodu obodo GS1620 Dezie
koodu akwụkwọ ikike maka ụgbọ alaEAT Dezie
ọnụọgụ njirimara mmiri674, 677 Dezie
agwa Unicode🇹🇿 Dezie
udi maka maapụCategory:Maps of Tanzania Dezie
Map

Tanzania (/ˌtænzəˈniːə/;[lower-alpha 2] Swahili: [tanzaˈni.a]), nke a na-akpọ United Republic of Tanzania, bụ mba dị n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Afrịka n'ime mpaghara Great Lakes nke Afrịka.[1][2] Ọ na-ejikọ Uganda n'ebe ugwu; Kenya n'ebeebe ugwu ọwụwa anyanwụ; Oké Osimiri India n'ebe ọwụwa Anyanwụ; Mozambique na Malawi n'ebe ndịda; Zambia n'ebe Ndịda ọdịda anyanwụ; na Rwanda, Burundi, na Democratic Republic of the Congo n'ebe ọdịda anyanwụ. Ugwu Kilimanjaro,Ugwu kachasị elu nke Africa, dị na ugwu ọwụwa anyanwụ Tanzania. Dabere na ọnụ ọgụgụ mba 2022, Tanzania nwere ọnụ ọgụgụ ndị fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nde 62, na-eme ka ọ bụrụ nke ise kachasị na Africa.[3]

Okwu mmalite[dezie | dezie ebe o si]

E mepụtara aha "Tanzania" dị ka ihe jikọtara aha steeti abụọ jikọtara ọnụ iji mepụta mba ahụ: Tanganyika na Zanzibar. O nwere mkpụrụedemede atọ mbụ nke aha steeti abụọ ahụ ("Tan" na "Zan") na nsonaazụ, "ia" iji mepụta ya ka ọ bụrụ Tanzania ma ka aha ya buru Tanzania.

Akụkọ ihe mere eme[dezie | dezie ebe o si]

Oge Ochie[dezie | dezie ebe o si]

Obodo Tanzania bụ otu n'ime ebe ndị mmadụ kacha biri n'ụwa. Ihe nchoputa nke fossil nke ụmụ mmadụ na hominids malitere n'oge Quaternary. Olduvai Gorge, nke dị na Ngorongoro Conservation Area, UNESCO World Heritage Site, gosipụtara nchịkọta nwere ihe ndị fọdụrụ na ngwaọrụ ndị na-edekọ mmepe na ojiji nke mgbanwe n'esite na teknụzụ dị iche iche.

A na-eche na ụmụ amaala nke ọwụwa anyanwụ Afrịka bụ ndị na-achụ nta na ndị Sandawe nke obodo Tanzania.[4]

Ndị njem na ndị ahịa si obodo abụo bụ Persian Gulf na India eletawo ụsọ oké osimiri ọwụwa anyanwụ Afrịka kemgbe mmalite puku afọ mbụ AD.[5] Ụfọdụ ndị Alakụba no na Swahili Coast na-eme ya na narị afọ nke asatọ ma ọ bụ nke itoolu AD.[6]

Oge a[dezie | dezie ebe o si]

Ọchịchị Britain bịara ná njedebe na ụbochi itoolu nke onwa Disemba n'afọ 1961. Elizabeth nke Abụọ, onye batara n'ocheeze Britain na 1952, gara n'ihu na-achị ruo n'afọ mbụ nke nnwere onwe Tanganyika, mana ugbu a dị ka Queen of Tanganyika, nke gọvanọ na-anọchite anya ya.: peeji nke 6 Tanganyika sonyeere British Commonwealth na 1961.[7][8] Na 9 n'onwa Disemba 1962, Tanganyika ghọrọ mba ọchịchị onye kwuo uche ya n'okpuru onye isi ala.: peeji nke 6[7]

Na ubochi 17 n'onwa Machị nke afọ 2021, Onye isi ala John Magufuli nwụrụ site na nsogbu obi mgbe ọ nọ n'ọchịchị.[9] Onye osote onye isi ala Magufuli, Samia Suluhu Hassan, ghọrọ nwanyị mbụ bụ onye isi ala Tanzania.[10]

Ọdịdị ala[dezie | dezie ebe o si]

Kalambo Falls nke dị na mpaghara ndịda ọdịda anyanwụ nke Rukwa bụ nke abụọ kachasị elu na-enweghị nkwụsịtụ n'Africa, ọ dịkwa nso n'ụsọ oké osimiri ndịda ọwụwa anyanwụ nke Ọdọ Mmiri Tanganyika n'ókè ya na obodo Zambia.[11]

Enyí na-agafe n'akụkụ snow kpuchiri Mount Kilimanjaro
Ngorongoro Crater, bụ ugwu mgbawa caldera na-adịghị arụ ọrụ na nke adịghị emebi emebi n'ụwa

Ọnọdụ ihu igwe[dezie | dezie ebe o si]

Ọnọdụ ihu igwe dịgasị iche iche n'ime obodo Tanzania ka akowara n'edemede a. N'ugwu, okpomọkụ dị n'etiti 10 na 20 °C (50 na 68 ) n'oge oyi na oge okpomọkụ. Ndị ọzọ nọ na mba ahụ nwere okpomọkụ na-adịghị adaba karịa 20 °C (68 ). Oge kachasị ọkụ na-adị n'agbata Nọvemba na Febụwarị (2531 .8 °F) ebe oge kachasị jụụ na-adị na n'agbanye Mee na Ọgọst (1520 °C ma ma ọ bụ 5968 ). Okpomọkụ kwa afọ bụ 20 °C (68.0 ).

Anụ ọhịa na nchekwa[dezie | dezie ebe o si]

Tanzania nwere ihe dị ka pasent 20 nke ụdị nnukwu anụmanụ nwere ọbara na-ekpo ọkụ n'Africa, nke a chọtara n'elu ogige ntụrụndụ mba 21, ebe nchekwa, 1 ebe nchekwa, na ogige ntụ mmiri 3. Na-agbasa n'elu mpaghara nke karịrị square kilomita 42,000 (16,000 sq. mi) ma na-akpụzi ihe dị ka 38% nke mpaghara mba ahụ.[12] Tanzania nwere ogige ntụrụndụ mba 21, tinyere ọtụtụ egwuregwu na ebe nchekwa ọhịa, gụnyere Ngorongoro Conservation Area, agbanyeghị, enwere ọtụtụ ndị bi na Ngorongoro ma na-anwa imetụta gburugburu ebe obibi.[13] [14][15]

Ndị agha[dezie | dezie ebe o si]

Tanzania People's Defence Force (TPDF) bụ ndị agha nke Tanzania, na-arụ ọrụ dị ka ndị agha nọ n'okpuru nchịkwa ndị nkịtị. O nwere alaka ma ọ bụ iwu ise: Land Force (ndị agha), Air Force, Naval Command, National Service, Headquarter (MMJ).[16] Ụmụ amaala Tanzania nwere ike inye onwe ha maka ozi agha site na afọ 15, na afọ 18 maka ozi agha iwu nke mba mgbe ha gụsịrị akwụkwọ na ụlọ akwụkwọ sekọndrị dị elu. Ọrụ ndị ọrụ agha bụ afọ 2 site na 2004.

Njem[dezie | dezie ebe o si]

Njem na njem nleta nyere pasent 17.5 nke ngụkọta ego nke obodo Tanzania n'afọ 2016 ma were pasent 11.0 nke ndị ọrụ mba ahụ (1,189,300 ọrụ) n'ọrụ na 2013.[17][18] Nchịkọta ego sitere na ijeri US $ 1.74 na 2004 ruo ijeri US US $ 4.48 na 2013, na ego sitere n'aka ndị njem nleta mba ụwa si na ijeri $ 1.255 na 2010 ruo ijeri $ 2 n'afọ 2016.[18][17][19] N'afọ 2016, ndị njem nleta 1,284,279 rutere n'ókè Tanzania ma e jiri ya tụnyere 590,000 n'afọ 2005.[20] Ọtụtụ n'ime ndị njem nleta na-eleta Zanzibar ma ọ bụ "ebe ugwu" nke Serengeti National Park, Ngorongoro Conservation Area, Tarangire National Park, Lake Manyara National Park, na Mount Kilimanjaro. N'afọ 2013, ogige ntụrụndụ kachasị eleta bụ Serengeti (452,485 ndị njem nlegharị anya), Manyara (187,773) na Tarangire (165,949).[7]

Nkwurịta okwu[dezie | dezie ebe o si]

N'afọ 2013, ngalaba nkwukọrịta bụ nke na-eto ngwa ngwa na obodo Tanzania, na-agbasawanye pasent 22.8; Otú ọ dị, ngalaba ahụ nwere naanị pasent 2.4 nke ngụkọta ngwaahịa ụlọ n'afọ ahụ.[21]

Ọnụ ọgụgụ mmadụ[dezie | dezie ebe o si]

N'oge ntọala United Republic of Tanzania na 1964, ọnụ ọgụgụ ụmụaka na-anwụ bụ ọnwụ 335 n'ime 1,000 ọmụmụ dị ndụ. Kemgbe nnwere onwe, ọnụ ọgụgụ nke ọnwụ ụmụaka agbadala ruo 62 n'ime 1000 ọmụmụ.

 
 
Rank Name Region Pop.
Dar es Salaam



Dar es Salaam



Mwanza



Mwanza
1 Dar es Salaam Dar es Salaam 4,364,541 Arusha



Arusha



Dodoma



Dodoma
2 Mwanza Mwanza 706,543
3 Arusha Arusha 416,442
4 Dodoma Dodoma 410,956
5 Mbeya Mbeya 385,279
6 Morogoro Morogoro 315,866
7 Tanga Tanga 273,332
8 Kahama Shinyanga 242,208
9 Tabora Tabora 226,999
10 Zanzibar City Zanzibar West 223,033


Asụsụ[dezie | dezie ebe o si]

A na-asụ ihe karịrị 100 asụsụ na obodo Tanzania, na-eme ka ọ bụrụ mba kachasị asụsụ dị iche iche n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Afrịka.[22] N'etiti asụsụ ndị a na-asụ bụ anọ n'ime ezinụlọ asụsụ Africa: ndị bụ Bantu, Cushitic, Nilotic, na Khoisan.[22] Enweghị asụsụ de jure na Tanzania.[23]

Ụmụ nwanyị[dezie | dezie ebe o si]

Omenala[dezie | dezie ebe o si]

Egwú[dezie | dezie ebe o si]

Dị ka ọ dị na mba ndị ọzọ, egwu na Tanzania na-agbanwe mgbe niile, ma dịgasị iche site na ebe, ndị mmadụ, ntọala na oge. Ụdị egwu ise dị na obodo Tanzania, dị ka BASATA si kọwaa bụ, ngoma, dansi, kwaya, na taarab, na bongo flava na-agbakwunye na 2001.[24][25] Singeli abụwoegwu na-abụghị nke gọọmentị nke uswahilini kemgbe etiti afọ 2000, obodo ndị a na-ahazighị ahazi na Dar es Salaam, ọ bụkwa ụdị kachasị ọhụrụ kemgbe afọ 2020.[26]

Ihe osise na ihe ọkpụkpụ[dezie | dezie ebe o si]

Ụdị nka abụọ nke Tanzania enwetawo nkwado mba ụwa. Ụlọ akwụkwọ ihe osise Tingatinga, nke Edward Said Tingatinga guzobere, nwere ihe osise enamel na-egbuke egbuke na ákwà, na-egosipụtakarị ndị mmadụ, anụmanụ, ma ọ bụ ndụ kwa ụbọchị. Mgbe Tingatinga nwụsịrị na 1972, ndị na-ese ihe ndị ọzọ nabatara ma mepụta ụdị ya, na ụdị ahụ bụ ụdị ndị njem nleta kachasị mkpa n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Africa.[27][28][27][28][27]

Egwuregwu[dezie | dezie ebe o si]

Egwuregwu boolu na-ewu ewu na mba Tanzania dum.[29] Klọb bọọlụ kachasị ewu ewu na Dar es Salaam bụ Young Africans F.C. na Simba S.C. Tanzania Football Federation bụ òtù na-achịkwa bọọlụ na mba ahụ.[30]

Ihe nkiri[dezie | dezie ebe o si]

Obodo Tanzania nwere ụlọ ọrụ ihe nkiri nke a ma ama nke aha ya bụ "Bongo Movie". A maara ụlọ ọrụ egwu dị ka "Bongo Flava" nke bụ n'onwe ya ụdị egwu dị na Tanzania.

Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]

  • Nkọwa nke Tanzania
  • Ntiwapụ COVID-19 na Tanzania

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

  1. Tanzania | Define Tanzania at Dictionary.com. Dictionary.reference.com. Retrieved on 19 February 2014.
  2. Tanzania. Oxford Dictionaries Online. Archived from the original on 28 October 2018. Retrieved on 28 October 2018.
  3. Population, total - Africa | Data.
  4. Tishkoff (2009). "The Genetic Structure and History of Africans and African Americans". Science 324 (5930): 1035–44. DOI:10.1126/science.1172257. PMID 19407144. 
  5. Shillington (2013). Encyclopedia of African History 3-Volume Set. Routledge. ISBN 978-1-135-45670-2. 
  6. "The Story of Africa".
  7. 7.0 7.1 7.2 Statistical Abstract 2013, National Bureau of Statistics. Tanzania Ministry of Finance (July 2014). Archived from the original on 23 November 2016. Retrieved on 23 October 2014.
  8. United Republic of Tanzania | The Commonwealth. thecommonwealth.org (15 August 2013).
  9. John Magufuli: Tanzania's president dies aged 61. BBC News (18 March 2021). Retrieved on 18 March 2021.
  10. Samia Suluhu Hassan becomes President following death of John Magufuli. BBC News (18 March 2021). Retrieved on 18 March 2021.
  11. "Kalambo Falls".
  12. Laher (2014). Indigenous People in Africa.: Contestations, Empowerment and Group Rights. Africa Institute of South Africa. ISBN 978-0-7983-0464-1. 
  13. Home. Tanzania National Parks. Archived from the original on 6 October 2014. Retrieved on 16 October 2014.
  14. Gombe Stream National Park. Tanzania National Parks. Archived from the original on 4 October 2014. Retrieved on 16 October 2014.
  15. Riley (2005). Nature's Strongholds: The World's Great Wildlife Reserves. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-12219-9. 
  16. Mwanzo-Jeshi la Ulinzi la Wananchi wa Tanzania. Tpdf.mil.tz. Retrieved on 2022-02-10.
  17. 17.0 17.1 "Tanzania Tourist Arrivals Increase by 12.9% in 2016 to Reach 1,28 M – TanzaniaInvest", TanzaniaInvest, 26 May 2017. Retrieved on 12 August 2017. (in en-US)
  18. 18.0 18.1 "World Travel and Tourism Council Data, 2013".
  19. UNWTO Tourism Highlights: 2014 Edition, United Nations World Tourism Organization, page 11. Retrieved 17 November 2014. Archived from the original on 8 February 2015.
  20. OEC – Tanzania (TZA) Exports, Imports, and Trade Partners (en). atlas.media.mit.edu. Archived from the original on 24 April 2019. Retrieved on 9 April 2019.
  21. "Quarterly Economic Review and Budget Execution Report for Fiscal Year 2013/14: January–March 2014", Tanzania Ministry of Finance, May 2014. Retrieved 11 November 2014. Archived from the original on 11 November 2014. Retrieved on 11 November 2014.
  22. 22.0 22.1 Ammon (2006). Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-018418-1. 
  23. Tanzania Profile. Tanzania.go.tz. Tanzanian Government. Archived from the original on 2 August 2017. Retrieved on 23 July 2017.
  24. Askew (2002). Performing the Nation: Swahili Music and Cultural Politics in Tanzania (in en). Chicago: University of Chicago Press, 27–67, 276. ISBN 978-0-226-02981-8. Retrieved on 2 June 2022. 
  25. Ivaska (2011). Cultured States: Youth, Gender, and Modern Style in 1960s Dar Es Salaam (in en). Durham, NC: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4770-5. Retrieved on 5 June 2022. 
  26. Hutchinson. "'This cuts across society': how singeli music went from Tanzania to the world", The Guardian, 17 December 2018. Retrieved on 26 June 2022. (in en)
  27. 27.0 27.1 27.2 Tim Doling (1999) Tanzania Arts Directory.
  28. 28.0 28.1 Otiso (2013). Culture and Customs of Tanzania. ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-08708-0. 
  29. Wairagala (2004). Tanzania. Gareth Stevens Pub.. ISBN 978-0-8368-3119-1. 
  30. Skinner (2005). Tanzania & Zanzibar. New Holland Publishers. ISBN 978-1-86011-216-4.