Gaa na ọdịnaya

Jibu asụsụ

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Jibu bụ asụsụ Jukunoid nke mmadụ puku iri atọ na-asụ na steeti Taraba nke Naijiria .

fonology

[dezie | dezie ebe o si]

Na Jibu, e nwere fọnịm consonant 18, ụdaume 9 (nke a na-anọchi anya naanị iji mkpụrụedemede atọ), na ụda atọ (ịrị elu, ọkwa etiti, na ọdịda). Na Jibu, a na-ewere nasalization, labialization, na palatalization dị ka akụkụ nke syllable, a na-edekwa ya na ya mgbe ụdaume gasịrị. A na-anọchi anya imi imi na n, ma e wezụga mgbe ọ dị na njedebe nke syllable ọ na-aghọ okpukpu abụọ (/kʲã/ na-aghọ kyann ). A na-anọchi anya labialization na w, yana palatalization na y n'otu n'otu. [1]

Tebụlụ ụdaume na Jibu
N'ihu Central Azu
Mechie i /i / i /ɨ / ị /ị /
Mepee etiti a /e /
Mechie etiti a /e / o /o /
Mepee etiti a /ọ /
nso mepere emepe a /æ /
Mepee a /a /

Consonants

[dezie | dezie ebe o si]

Jibu nwere fọnịm consonant 18 dị iche iche. Ụfọdụ fọnịm dị iche iche na-anọchi anya otu akara, dị ka /ʃ / na /s / a na-anọchi anya ha abụọ dị ka ⟨ s ⟩ n'ụdị ọbịbịa nke American Phonetic Notation nke ochie gbanwetụrụ. Ọ bụrụ na a na-anọchi anya ekwentị consonant niile site na iji ndị otu ha ochie nke American Phonetic notation, enweghị mkpirisi n'ọdịdị ọ bụla. Ụda /ɗ /, nke a na-eji na ụfọdụ okwu mbinye ego Hausa, na-anọchi anya ya na-eji ⟨ ' ⟩ .

Jibu consonants
Labial Alveolar Palato-alveolar Palatal Velar
Ihu imi m /m / n, l /n / ng / '
Plosive ekwughi okwu p /p / t /t / k /k /
kwuputara b /b / d /d / g, ꞡ /g /
Nke na-ese okwu ekwughi okwu f /f / s /s / s, š /ʃ /
kwuputara v /v / z, đ /z / j, z /ʒ /
Mpịakọta r, ř /ɾ /
Odika y /j / w /w /

Jibu nwere ụda atọ (anọ ma ọ bụrụ na ụda isi gụnyere). Ụda ndị a dị elu ('), wedata-etiti (') na ala (`). Edeghị ụda ntọala n'okwu na n'akwụkwọ ndị na-adịbeghị anya, ọbụghịkwa ụda etiti ewedatara.

Ntụnyere ụda Jibu
Jibu Bekee IPA
Ụda na-ebili agba niile, mechaa (idiophone) /kɛ́b/
Ụda etiti kab imikpu, gwuo ala, tufuo, karia /nkeb/
Ụda ada ada agba ụlọ nwa oge /kɛ̀b/

Ọkpụkpụ

[dezie | dezie ebe o si]

Usoro a na-eji taa na Jibu gụnyere ụfọdụ akara maka ịdegharị ụda n'asụsụ mbinye ego Hausa, usoro ochie, bụ nke a gbanwere ntakịrị nke Americanist Phonetic Notation, anaghị agụnye akara maka ederede h, na agụnye eziokwu na a na-edegharị ọtụtụ phonemes dị ka otu akara n'ọtụtụ ọnọdụ.

Modern System Previous System (Modified APN)[1] IPA
m m /m/
n n, l /n/
ng, ŋ ng, ŋ /ŋ/
b b /b/
d d /d/
g g, ꞡ /g/
p p /p/
t t /t/
k k /k/
v v /v/
f f /f/
y y /j/
w w /w/
r r, ř /ɾ/
z z, đ /z/
j j, z /ʒ/
s s /s/
sh s, š /ʃ/
'd 'd /ɗ/
h - /h/

Na Jibu, ngwaa anaghị ejikọta ọnụ, nke bụ ihe a na-ahụkarị n'etiti asụsụ Junkanoid. Kama nke ahụ, a na-edobe nnọchiaha ahụ n'ihu ngwaa ahụ, a na-edobekwa akara niile n'ihu nnọchiaha ahụ.

Intransitive: á (ọrụ! - á sar )

Omume na-aga n'ihu: ri (na-arụ ọrụ - ri sar )

Emechara omume: hiŋ ( mere ọrụ - hiŋ sar )

Omume zuru oke: rìg, rìghiŋ (arụchala ọrụ - rìg sar )

Nkpọaha

[dezie | dezie ebe o si]

Nnokwa Jibu anaghị egosipụta okike, okwu ahụ pụtara he, she, ma ọ bụ ya, n'adịghị ka Bekee, enweghị ọtụtụ ụdị dabere na okike. [1]

Onye mbụ Onye nke abụọ Onye nke atọ
Otu (I) (ị) (he, she, it)
Ọtụtụ anyị (anyị) na (ị pl.) ha (ha)

Akpaokwu

[dezie | dezie ebe o si]
  • Ụtụtụ ọma - aku àyúnn-à
  • Ụtụtụ ọma - bib kyar
  • Ndo! - atọ!
  • Ngwa ngwa! - na egwu!
  • Ndewo, daalụ - ísoko, soko

Akwụkwọ

[dezie | dezie ebe o si]

Ederede Akwụkwọ Nsọ

[dezie | dezie ebe o si]

Abụ Ọma nke 100

[dezie | dezie ebe o si]

Edere ederede nke abụ ọma 100 n'ụdị akwụkwọ edemede Phonetic Nota nke na-abụghị ndị America. [2]

Line Original IPA Translation
[1] Mpirká á byar á myann níng bidim pár, /m͡piɾ.ká á bʲaɾ á mʲæ̃ níŋ bɨ.dim páɾ/ Shout to the Lord all the earth!
Abig dài swam yan Shinn Luyí ma pìkyinn àjwár. /æ.bɨg dài sʷam yan ʃĩ lu.jí ma pì.kʲĩ à.ʒʷáɾ/
[2] Aning wib Shinn Luyi ma pìkyinn mìmìg, /an.iŋ wib ʃĩ lu.ji ma pì.kʲĩ mì.mìg/ Serve the Lord with joy.
Aning bi á pyànnwá ni ma jonn àjwár. /an.iŋ bɨ á pʲàn.nʷá ni ma ʒõ à.ʒʷáɾ/ Come before him with a joyful shout!
[3] Aning yì rag Shinn Luyí shi sig ni Shìdun. /an.iŋ jì ɾag ʃĩ lu.jí ʃi sig nɨ ʃì.dun/ Acknowledge that the Lord is God.
Ku màm sig yi ínì, Yi shi sig í buwá, Yi í bìr mpìrká buwá. /ku màm sɨg ji ɨ́nì – ji ʃi sɨg í bu.wá – ji í bìr m͡pìr.ká bu.wá/ He made us and we belong to him;
Ku ri pyag yi àràg barà, mpìr ri pyag bu apyagká buwá. /ku ɾi pʲag ji àræ̀g ba.rà – m͡pìɾ ɾi pʲag bu apʲag.ká bu.wá/ We are his people, and the sheep of his pasture.
[4] Aning kà bi á lu Shìdun ma jonn, Aning sa ya ku í soko. /a.niŋ kà bi á lu ʃì.dun ma ʒõ, a.niŋ sa ja ku í so.ko/ Enter his gates with thanksgiving and his courts with praise.
Aning swam yan ku sai-à na kà á fir luwá ni. /a.niŋ sʷam jan ku sai à næ kà á fiɾ lu.wá ni/ Thank him and bless his name,
Aning sa ya ku í soko, ma aning swam yan zìnnwá. /a.niŋ sa yæ ku í so.ko – ma a.niŋ sʷam jan zìn.nʷá/
[5] Shinn Luyí sàn hing, á zìm-à ku ri zìm yi níng, ma vinn fig á vinn bána. /ʃĩ lu.jí sàn hɨŋ, á zɨ̀m à ku ɾi zìm ji nɨ́ŋ, ma vĩ fig á vĩ bǽ.næ/ for the Lord is good, and his gracious love stands forever.
Pìkyinn ǹsànwá shi sig hár kinn kinn. /pɨ̀.kʲĩ ǹ.sàn.wá ʃi sɨg háɾ kĩ kĩ/ His faithfulness remains from generation to generation.

Ntụaka

[dezie | dezie ebe o si]

na a na-anọchi anya ekwentị consonant niile site na iji ndị otu ha ochie nke American asụsụ Tulai na Danshe. A na-akpọkwa ya Chaari

  1. 1.0 1.1 1.2 Bradley (1971). Jibu Narrative Discourse Structure. SIL, 15.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  2. (1993) Jonn-à Yan Shìdun á Nu Jibu. Serti, Nigeria: Jibu Bible Translation Committee, 1.