Maguzawa Hausa people

Maguzawa bụ ngalaba nke ndị Hausa. A na-ahụ ọtụtụ ụmụ amaala n'ime ime obodo dị nso na Kano na Katsina na akụkụ ndị ọzọ nke Northern Nigeria. A maara ha na ha nwere ọnya ihu dịka ndị ọchịchị Kano na Katsina n'oge. N'ihe gbasara omenala, e nwere nnukwu ọdịiche dị n'etiti ndị Hausa Alakụba na ndị Maguzawa n'ihe gbasara okpukperechi na nhazi ọha   

Akụkọ ihe mere eme

Dị ka ọdịnala si kwuo, ndị Maguzawa bụ n'ezie ndị mbụ nke ndị Hausa. A kpọtụrụ Maguzawa aha na Kano Chronicle ka ọ dị kemgbe ụbọchị mbụ nke Kano ihe karịrị otu puku afọ gara aga. Ọdịiche dị n'etiti ndị Maguzawa na ndị ọzọ nọ na Kano malitere na narị afọ nke iri na anọ n'oge ọchịchị Yaji I onye ya na ndị ọkà mmụta Wangara nwere ike ịmanye okwukwe Alakụba n'ahụ ndị Kano. Ọ bụ ezie na okpukpe nke Islam nọgidere na-agbanwe gaa na nsụgharị syncretic nke agha Fulani chọrọ iwepụ, ndị Maguzawa na okpukpe ha ghọrọ akụkụ dị iche na steeti ahụ. Ha na-agbaso ụdị ikpere arụsị kachasị ochie ebe ndị ọchịchị Hausa nke Kano na ọtụtụ n'ime ndị na-eso ụzọ ha na-eme ụdị njikọ nke Islam nke gụnyere ihe ndị sitere na ikpere arọ. Dịka ọmụmaatụ, otu n'ime ihe ndị a na-asọpụrụ na Kano tupu Jihad bụ kor'an kpuchiri akpụkpọ ewu ma ọ bụ ehi a na-akpọ "Dirki". A makwaara ndị isi Hausa na ha nwere marabouts na ndị ọkà mmụta Alakụba ka ha kpọọ n'oge ha nọ na mkpa. Ka o sina dị, ọ bụ ezie na e nwere ọdịiche dị n'etiti omume nke Maguzawa na nsụgharị omnist nke Islam na-eme na steeti ndị a, Maguzawa nọgidere na-abụ akụkụ dị mkpa na steeti ahụ ma bụrụ ndị ndị eze Hausa na-akpọkarị ka ha mee ememe ndị ọgọ mmụọ. Ọ bụ mmadụ ole na ole n'ime ndị Maguzawa ka dị taa ebe ọtụtụ n'ime ha ghọrọ ndị Alakụba na obere mmadụ ghọrọ ndị Kraịst.   

Ọha

Ọrụ ugbo bụ ọrụ kachasị mkpa nke Maguzawas mana a maara ha dị ka ndị na-egbu azụ, ịzụ ahịa na ịzụlite anụ ụlọ dị ka ewu na atụrụ. N'oge ọkọchị, mgbe ọrụ ugbo dị ala, ndị ikom na-etinye aka na-acha, na-arụ ọrụ ígwè na nkata. A maara nwanyị Maguzawa ka ọ na-egosi onwe ya n'ọrụ akụ na ụba ma e jiri ya tụnyere omenala ndị inyom si mba ọzọ n'ọtụtụ ezinụlọ ndị ọzọ. Ọtụtụ ndị nwunye na ndị inyom na-adabere na ha na-azụ ahịa ma jiri uru ha zụta uwe maka onwe ha na ụmụ ha. N'ihe gbasara nzukọ mmekọrịta ọha na eze na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ọtụtụ obodo Maguzawa nwere ogige ndị gbasasịrị agbasa ma dị ka ndị ibe ha nke Hausa bụ ndị Sarki na-eduzi. Otú ọ dị, obodo ndị Maguzawa nwere ndị isi ọdịbendị atọ. Sarki'n Noma, onye bụ onyeisi ọrụ ugbo, Sarki'n Arna, nke a maara dị ka onyeisi Ndị ọgọ mmụọ na Sarki'n Dawa, onyeisi ọhịa. Ndị isi abụọ ikpeazụ ma ọ bụ Sarkis nwere ike hà nhata. A na-enyekarị Sarki'n Arna onye kacha mma na-aṅụ biya n'obodo ahụ ebe Sarki'n Dawa bụ onye kacha mma n'obodo.

Okpukpe

  Okpukpe Maguzawa na-agbagharị gburugburu ọnụ ọgụgụ mmụọ ma ọ bụ iskoki (otu - iska) na Hausa. Nke a pụtara n'ụzọ nkịtị ka ọ bụrụ 'ifufe' Enwere ihe dị ka 3,000 iskoki n'okpukpe ahụ. Otú ọ dị, ọchịchị Islam na mpaghara ahụ ejiriwo akwụkwọ ndị Alakụba amachibidoro mee ka ihe mbụ chi/mmụọ pụta, a na-akpọkwa ha taa dị ka Al-Jannu (otu Jinn) nke a makwaara dị ka westernized 'Genie'. A na-ekewa ndị Isoki ụzọ abụọ bụ isi: Ndị Gona ma ọ bụ "Mmụọ Ugbo" ndị dị nro ma dị mfe ịchịkwa, yana Daji ma ọ bụ "Bush Spirits" ndị na-adịghị mma na ndị siri ike ịkpọtụrụ..    

Mmụọ Isi Isi Isii

Aha ya	Mmekọrịta	Ihe ndị e ji mara ya	Ọrịa sitere na
Sarkin Aljan "eze jinn"	Di nke Mai'iyali	Mmụọ ojii; eze nke mmụọ niile	Isi ọwụwa
Mai'iyali "onye nwere ezinụlọ"	Nwunye Sarkin 'Aljan	Nwere nnukwu ákwà iji buru ụmụaka	Enweghị
Waziri "vizier"	Vizier nke Sarkin 'Aljan	Na-ekesa onyinye nke Sarkin 'Aljan n'etiti ndị mmadụ	Enweghị
Babban Maza "onye ukwu n'etiti ụmụ nwoke"	Di nke Inna	Ọ na-eji ihe na-eme ka ọ bụrụ ihe na-egbu egbu	Mfu nke mkpụrụ obi
Manzo "onye ozi"	Nwa nke Babban Maza	Nkịta nwere ntutu nke na-eri mkpụrụ obi	Mfu nke mkpụrụ obi
Bagiro	Nwa nke Babban Maza;	Mkpụrụ obi na-eri	Mfu nke mkpụrụ obi

Edemsibia

• Greenberg, Joseph Harold. 1946. Mmetụta nke Islam na okpukpe Sudan. New York: J. J. Augustin. Monographs of the American Ethnological Society, mpịakọta. 10.