Mahasu Pahari

 

Mahasu Pahari (Takri) bụ Western Pahari (Himachali, Takri) bụ olumba nke Asụsụ Himachali nke a na-asụ na Himachal Pradesh.  A mmasị ya dị ka Mahasui ma ọ bụ Mahasuvi.  Ndị na-asụ bụ ihe dị ka 1,000,000 (2001).  A na-asụkarị ya na mpaghara Himachal Pradesh, Shimla (Simla) na Solan.  A ga-ama na Shimla na Solan bụ nke mpaghara Mahasu ochie.  Himachal Pradesh Steeti na 1 September 1972 haziri mpaghara ndị na-agbasa mpaghara Mahasu.  E metụtara mpaghara Solan site na Solan na Arki tehsils nke mpaghara Mahasu na tehsils of Kandaghat na Nalagarh nke mpaghara Shimla nke Punjab..

Mpaghara

Ihe atụ maka asụsụ Rohruri nke Mahasuvi

Dabere na ebe dị iche iche, ngwaahịa ahụ emeela ọtụtụ olumba.  Lower Mahasu Pahari (Baghati, Baghliani, Kiunthali), Upper Mahasu Pahri (Rampuri, Rohruri, Shimla Siraji, Sodochi).  O yiri ka ndị ọzọ na-dị iche ụdị Kiunthali dị iche iche, iche ha n'ebe ọ nọ ịpụta mma.  A na-akpọkwa Rampuri Kochi;  a na-akpọkwara Rohruri Soracholi;  a asụsụ Sodochi dị ka Kumharsaini ma ọ bụ Kotgarh site na mpaghara Kumarsain na Kotgarh nke Shimla District.[1]  Nghọta n'etiti olumba dị n'elu 85%.  Nkwekọ okwu bụ 74%-82% na olumba ndị dị n'elu, na 74%-95% na olumba dị ala.  A na-eji ahụ eme ihe n'ihe na ihe na-ahụ maka Khaatumo.  A na-enwe ya ma na-ekwu ya site n'aka ndị nọ n'afọ ndụ.  Ndị Eze akwụkwọ maara Hindi na Bekee nke ọma.  A na-ewere ya dị ka ihe dị oke egwu dịka ọnụ ọgụgụ ndị na-ekwu ya na-agbadata mgbe niile.  Ọ nwere njikọ chiri anya na Sirmauri na Jaunsari.

Ihe odide

Ihe odide ala nna nke ahụ bụ ụdị edemede Takri dị iche iche.  E nwere ụfọdụ ihe edere nke dere nke ahụ na edemede Takri na edemede Nastaliq mana n'oge a, a na-akụkọ edemede Devanagari eme ihe..

Ihe atụ na Kochi a na-asụ gburugburu Rampur Bushahr

Ọmụmụ ụdaolu

Mkpụrụ okwu

		Akpụkpọ ahụ	Ezé ezé	Alveolar	Retroflex	Mgbe alv./Obodo Palatal	Velar	Mkpịsị aka
Plosive / Africate	enweghị olu	p	t	ts	Ọdịdị	tʃ	k
	aspriated	ph	th	tsh	__ibo__ Ọdịdị	(tʃh)	kh
	kwuru okwu	b	d	dz	Ọ bụ mgbe ahụ ka a ga-eji	dʒ	ɡọ
	iku ume	bɦ	dɦ
Ihe na-esiri ike	enweghị olu			s		ʃ		Ọ bụ otú ahụ ka ọ dị
	kwuru okwu			z		(n'elu)
Ụgbọ imi		m		n	Ọ bụ n'oge na-adịghị anya		(ŋ)
N'akụkụ				l	Ọdịdị
Trill/Tap				r	Ọdịdị
Ihe atụ		Akụkọ banyere ya				(j)	(w)

• A na-anụkarị ụda [tsh bɦ dɦ] n'etiti olumba.
• A na-anụ ụdaolu nke /b d ɡ/ dị ka [bī d ɡ̊] na ọnọdụ ikpeazụ nke okwu.
• [tʃh] sitere na okwu ndị a gbazitere n'asụsụ Hindi.
• [ʒ] nwere ike ịnụ dị ka allophone nke /dʒ/.
• A na-anụ [ŋ] mgbe imi na-apụta tupu velar akwụsị.
• /ɦ/ nwekwara ike ịnụ dị ka [h] na-enweghị olu n'etiti olumba.
• [j, w] na-anụkarị mgbe ụdaume gasịrị. [w] nwekwara ike ịbụ allophone nke /ʋ/ .

Mkpụrụedemede

	N'ihu	Central	Ịlaghachi azụ
N'akụkụ	i iː		u uː
N'etiti	e eː	(ə)	o oː
N'etiti oghere	Ọ bụ		Ọ bụ n'afọ ka a na-akpọ ɔː
Emeghe			Ọ bụ n'ihi na ọ bụ n'oge ahụ ka a na-eme ka a ghara inwe ihe ọ bụla

Mkpụrụedemede imi

	N'ihu	Ịlaghachi azụ
		dị mkpirikpi	ogologo oge
N'akụkụ	Ọ bụ	Otú ọ dị,	Mgbe ahụ:
N'etiti	Ọ bụ	Ọ bụ	õː
N'etiti oghere		Ọ bụ n'afọ	ɔ̃ː
Emeghe		Ọdịda	Ọdịda Anyanwụ

• /u/ dị mkpirikpi nwekwara ike ịnwe ụda dị nso [ʊ].
• A na-anụkarị [ə] dị ka allophone nke /ɑ/. A pụkwara ịnụ /ɑ/ dị ka ụda dị n'etiti [ʌ].

Ọnọdụ

A na-akpọkarị ahụ Pahari ma ọ bụ Himachali.  Asụsụ ahụ mmetụta ọnọdụ ma edekọ ya dị ka olumba nke Hindi.[1]  ka United Nations Education, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO) si kwuo, akwụkwọ ahụ dị n'ihe ize ndụ, ya bụ, ọtụtụ ngosi Mahasui kpara Mahasui dị ka ụbọchị nne ha.[2]  N'oge gara aga, ahụ nwere ikike nkwado.  Ihe niile mpempe akwụkwọ onwe, n'ihi Meghan site na nke India.

Arịrịọ maka ịdọ 'Pahari (Himachali) ' n'okpuru Usoro Asatọ nke Iwu, nke a na-eche na ọ ga-anya anya ọtụtụ ụbọchị Pahari nke Himachal Pradesh, bụ nke Vidhan Sabha nke steeti mere n'afọ 2010.[1]  Enweghị akara mma n'okwu a ekiri mgbe obere òtù na-agba àmà ngosi ma ngosi ya.[2]  N'ihi ihe eji ụkwụ, a na-edekọ akara ahụ ugbu a dị ka olumba nke Hindi, ese mgbe ha na ike ike.

Njikọ mpụga

• Grierson's language divisions of Shimla Mahasu PaharinaTwitter
• Western Pahari languagesnaFacebook
• A brief history of Pahari LanguagesnaYouTube
• Map nke asụsụ Western Pahari site na Grierson's mmalite narị afọ nke 20 Linguistic Survey of IndiaNnyocha Asụsụ nke India