Gaa na ọdịnaya

Muisca cuisine

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

 

Nri Muisca na- nri nri na nri Muisca mere.  Ndị Muisca bụ obereanya dị elu nke bi n'etiti ugwu Andes Onye Colombia (Altiplano Cundiboyacense) tupu Mmeri ndị Spain meri ndị Muisca na 1530s.  Nri ha na nri ha nwere ọtụtụ osisi na anụmanụ dị na Colombia.

Isi ihe ndị Muisca na-ahụ bụ ọka, n'ụdị dị iche iche.  Uru nke ọka bụ na ọrụ ike ya na mpaghara ihu igwe dị iche iche nke mpaghara Muisca nwere.[1]  Ọ bụ ihe ndabere maka nri ha na ihe akara na-aba n'anya, Chicha, nke e ji ọka na shuga mee.

N'Okpukpe Muisca, Chaquén na Nencatacoa chebe ọrụ ugbo ha na eme owuwe ihe ubi, nke a na-eme na Kalenda Muisca dị aso anya.  Ndị Muisca riri ndị na tubers iche iche ma nwedịrị otu okwu a kapịrị ọnụ n'Asụsụ Chibcha ha maka iri ndị ahụ: bgysqua.

Nri Muisca

[dezie | dezie ebe o si]
Chicha, ihe ọṅụṅụ na-aba n'anya nke e ji ọka na shuga mee
Aba, ọka, isi ihe ndị Muisca na-emepụta

Ndị Muisca na-akụ ọtụtụ ihe ndị dị iche iche na mpaghara nke ha, nke Muisca Confederation, ma nweta nri nri ndị ọzọ dị iche iche site na ahia ha na ndị agbata obi ha, na ihe mkpa;  Lache (owu, ụtaba, mmetụta osisi na-Yopo ọkụ, sea snails), Muzo (emeralds, Magdalena River fish, arịa, ihe na-esi aṅụ), Achagua (, feathers, yopó, Llanos Basin fish, curare).

Mgbanwe ihu igwe nke mpaghara Muisca nyere nhọrọ maka ọrụ ugbo nke ihe mmetụta dị iche iche.  Javier Ocampo López nri nri Muisca dị ka nke na-eri akwụkwọ nri: poteto, ọka, agwa, manioc, tomato, calabazas, ose na ọtụtụ osisi.  Ndị Muisca jikwa ọka a mara taa dị ka quinoa.  Quybsa, ma ọ bụ Ajị ka ndị Muisca mekwara n'oge Pre-Columbian, eji dị ka ihe na-esi nri ụtọ maka nri.

Isi ihe maka nri Muisca bụ ọka, nke a na-ewere dị ka ihe dị nsasị.  Ndị Muisca siri ọka (mkpụrụ), rie ya na osisi ahụ ma ọ bụ ike ya ka ọ bụrụ popcorn.  Ndị Muisca mekwara ka ọka arepas, mbụ nke arepa na Altiplano Cundiboyacense nke ihe dị ka afọ 3,000 gara aga.

Arepa na Bogotá na sauce Ají.

Anụ bụ isi bụ ezì Guinea, nke dị na South America, nke ha na-azụ n'iche ha.  N'ụdị iche, ha riri llamas, alpacas, deer, capybara (Chigüiro na Spanish), na azụ sitere na osimiri na mmiri mmiri nke Altiplano Cundiboyacense na Magdalena na Llanos site na azụmahịa.  Ndị Muisca ụrụ Chicha nke ukwuu, ihe ize na-aba n'anya nke ọka na shuga, nke a na-etinye n'ime ite a na-akpọ Urdu ma ọ bụ aryballus..

Nnyocha Paleodietary e mere na savanna Bogotá, ebe ọkpụkpụ Muisca 18 dị n'oge akụkọ ihe mere eme site na 8th ruo 10th narị afọ AD na ọkpụkpụ 26 site na 12th na 13th narị afọ CE, tinyere nyocha nke ozu 10 nke Guane, Lache na Muisca nyochara, egosiwo na ihe dị ka 60% nke nri ndị mmadụ nwere ngwaahịa akwụkwọ nri na 40% nke anụ na ọkachasị azụ.

Mgbe mmeri ndị Spain egwuregwu, e Benera oke nnweta anụ na-agbanwe nri nke Muisca na ndị ọzọ bi n'etiti Colombia.  sitere sitere na Tunja, nke a na-akpọ Hunza n'oge Muisca,egosila na ndị mmadụ enwe nsogbu nri na-edozi ahụ..

Okwu maka ọka

[dezie | dezie ebe o si]
Fica, akwụkwọ ọka
Chiscami, ọka ojii
Muysccubun Bekee
aba ọka
abqui corncob
Abzie ajị ọka
na-anọgide Akwụkwọ ọka
Mmiri Mkpụrụ ọka
amne Ogwe ọka
Abtiba ọka na-acha odo odo
chiscami ọka ojii
fuquiepquijiza ọka ọcha
fusuamuy Ọkara-acha ọka
jua ọka siri ike
jichuami Osikapa
pochuba ọka na-acha nro
sasami ọka na-acha odo odo
__ibo____ibo____ibo__ Amikhin Ogwe ọka kpọrọ nkụ
amne chijuchua Ogwe ọka na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ
absum Mkpụrụ ọka
abitago ọka karịrị akarị
abquy Mkpụrụ ọka na-enweghị mkpụrụ
bcahachysuca iwepu ọka
ala na-ada Mkpụrụ ọka
chatoca ọka a na-etinye n'ọkụ

Ndị Muisca na-akụ ihe ọkụkụ ha n'ime ihe a na-akpọ camellones, ebe ndị e ji aka mee nke mere ka a na-agba mgbọrọgwụ nke ihe ọkụkụ mmiri nke ọma na nkezi 700-1000 mm nke mmiri ozuzo kwa afọ na usoro mmiri na-achịkwa ọkwa mmiri. 

  • Canna edulis ma ọ bụ achira, otu n'ime osisi mbụ a kụrụ na Andes
  • Arracacia xanthorrhiza ma ọ bụ arracacha, nke a na-akụ n'ebe dị elu nke mita 1,800 (5,900 na n'elu, nke a ga-eji mee ofe, sie, sie ma ọ bụ sie
  • Tropaeolum tuberosum, nke a na-akụ nke ọma n'ebe dị elu karịa mita 3,000 (9,800
  • Oxalis tuberosa - ọ bụ ezie na mgbọrọgwụ a abụghị nke Colombia, ndị obodo pre-Columbian na Cundinamarca na Boyacá jiri ya mee ihe, mgbe e si n'ebe o si na Peru, ebe a na-ahụ ọtụtụ n'ime ụdị ya
  • Ullucus tuberosus ma ọ bụ Ulluco, nke a na-eji na nri ọdịnala dị iche iche, ka bụ taa
  • Yacón, a na-eri ya na-esighị ike, na-ejikarị obere nnu, a na'enyekwa ya taa
  • Solanum tuberosum, Solanum colombianum, Solonum andigens, Solanum rybinii na Solanum buiacense, ụdị poteto dị iche iche bụ akụkụ dị ala nke nri Muisca; ọka dị mkpa karị [1]
  • Manihot esculenta ma ọ bụ yuca, mkpụrụ osisi dị ezigbo mkpa na nri nke ụmụ amaala South America, a zụlitere ya na 1120 BCE ma ka bụ otu n'ime ihe ndị kachasị mkpa na nri Colombia na ndị ọzọ Latin America
  • Ipomoea batatas, poteto na-atọ ụtọ, dị ka ihe akaebe site na afọ 3200 tupu ya adị na Zipacón

Mkpụrụ ọka na ọka

[dezie | dezie ebe o si]
  • Zea Mays ma ọ bụ ọka, ojiji mbụ nke ọka e dere na 150 BCE na Zipaquirá, 275 BCE na Tequendama na ọbụna ruo 2250 BCE
  • quinoa" id="mwAVM" rel="mw:WikiLink" title="Chenopodium quinoa">Chenopodium quinoa, quinoa, sitere na Peru, ihe karịrị afọ 5000 tupu ugbu a
  • Phaseolus vulgaris, ọka a na-ahụkarị, nke mbụ a zụlitere na Mexico, Central America, Peru na Colombia
  • Arachis hypogaea, ahụekere, nke a na-akụ na Andes na Alto Magdalena
  • Erythrina edulis, nke a na-akpọ chaChafruto ma ọ bụ balú, na-eto n'etiti mita 1,200 (3,900 na mita 1,800 (5,900 [2]
  • Inga feuilleei, ebe a na-erighị mkpụrụ osisi ahụ
  • Curcubita maxima na Curcubita pepo, pumpkins, ihe akaebe mbụ sitere na Zipacón kemgbe 3860 BCE
  • Capsicum sp, dị ka C. pubescens, C. annuum, C. frutens, C".C. baccatum, ose bụ ihe a na-ahụkarị na Amerịka na Colombia, ọkachasị ngwaahịa nke ahia na U'wa (Tunebos)
  • Ananas comosus, pineapple, nke a na-akụ n'ọtụtụ ebe
  • Physalis Peruvian ma ọ bụ Uchuva, mkpụrụ osisi a na-ahụkarị na Colombia, nke a na-akụ n'ebe dị elu karịa mita 2,200 (7,200
  • Solanum quitoense ma ọ bụ Lulu, mkpụrụ osisi mba nke Colombia
  • Passiflora, ụdị dịgasị iche iche nke passionfruits, dị ka P. mixta, P. cumablensis, P. antioquiensis na P. ambigua na ụdị kachasị ukwuu P. quadrangularis
  • Persea americana ma ọ bụ avocado
  • Psidium guajava, guava
  • Cyphomandra betacea, tomato osisi
  • Annona cherimola, A. muricata na A. squamosal
  • Carica ma ọ bụ papaị
  • Ọgwụ mgbochi nke ndịda
  • Rubus glaucus, R. macrocarpus na R. adenotrichus

Ụmụ ahụhụ

[dezie | dezie ebe o si]
  • Okpokoro ahịhịa
  • Ant culona, ụdị ndanda[3]
  • Chizas, igurube beetle[3]
  • Cucarrones, ụmụ ahụhụ toro eto[3]
  • Ikpuru[3]
  • Ọnọdụ akụ na ụba Muisca
  • Ọrụ ugbo nke Muisca
  • Nri Aztec
  • Nri Maya, Nri Inca
  • Ebe a na-edebe ihe n'Ịntanet na Colombia
  • Ebe a na-edebe nri
  • Portal akụkọ ihe mere eme

Ihe odide

[dezie | dezie ebe o si]
  1. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named p59
  2. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named p80
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Restrepo_p41