Gaa na ọdịnaya

Ntezi-Aba

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Ntezi-Aba bụ obodo dị na Abakaliki, isi obodo Ebonyi steeti.[1][2] Ọ dị na isi obodo Abakaliki, ma depụta ya dị ka obodo dị n'okpuru ọchịchị ime obodo Ebonyi nke steeti Ebonyi. Obodo a dị nso n’obodo Obiagu na Ofe-Iyiokwu nke ezinụlọ Izzi. Ntezi-Aba bụ ndị otu ndị Igbo nke Izzi bi ugbu a.[3] Otú ọ dị, obodo ahụ ka ochie dị ka Abakaliki n'onwe ya, site na mmalite ya site n'aka ndị Orring, ndị ọdịda anyanwụ Bantu na-asụ na Ebonyi, Benue na Cross River steeti. Isi okwu ọnụ na ụfọdụ ihe edere kwuru na ndị Orring hiwere obodo ahụ ma biri tupu ndị ọbịa ugbu a abịa. [1][2][3]

Akụkọ ihe mere eme

[dezie | dezie ebe o si]

Akụkọ ihe mere eme nke Igbo kwuru na ndị Igbo malitere ịkwaga site na Nri gaa n'obodo ha dị iche iche na ebe obibi ha. Akwụkwọ C. Ugoh "Chi nke Abakaliki" kwuru na ndị Orring bụ ndị Aborigine bi na Abakaliki tupu ọbịbịa nke agbụrụ Igbo nke Ezza, Izzi, Ikwo na Ngbo.[1] Patrick chetara na ndị Orring bụ ndị mbụ biri na Abakaliki, ma biri na Ntezi-Aba tupu ha akwagala n'ebe obibi ha ugbu a.[3] Linda Chinelo Nkamigbo n'ọmụmụ okwu ya banyere myirịta na oke nke ịgbazinye asụsụ n'etiti asụsụ Korring na asụsụ Igbo nke Abakaliki dere na:

"Talbot (1969) kwuru na ndị Oring bụ ndị mbụ biri n'ógbè ebe ha na ndị Igbo bi ugbu a na ndịda ọwụwa anyanwụ Naịjirịa. Ọ gara n'ihu na-ekwusi ike na ndị Igbo nwere ike isonye na ndị Orin mgbe e mesịrị mana ha buru ibu n'ọnụ ọgụgụ, ha meriri ndị Oring site na ọgụ mgbe niile. Nke a manyere ụfọdụ ndị Oring ịchọ ebe obibi ọhụrụ n'ebe ugwu na n'ebe ndịda na ndị na-abụghị ndị Igbo dị ka ndị agbata obi. "

N'ikwu Eze (2007), o kwubiri na

"ọ bụghị ihe nwere obi abụọ na Koring gbaziri n'ụzọ dị ukwuu site na Igbo Ụfọdụ ihe ndị e nyochara maka ọmụmụ a achọtala na ha dị n'asụsụ ndị agbata obi Igbo dị ka Yoruba mana ọ bụghị n'asụsụ Koring. Ya mere, ọ dị mkpa ikwu na ndị na-asụ asụsụ na-anata bụ ndị mbụ biri n'ala ahụ ebe ndị na-ekwu asụsụ na-enye onyinye bịarutere mgbe e mesịrị. "[2]

Mmekọrịta a na-enweghị isi n'etiti ndị Abakaliki gara n'ihu na-emepụta ụdị ndụ omenala pụrụ iche nke ndị mmadụ. Na mgbakwunye, Abakaliki gbadoro ụkwụ n'akwụkwọ akụkọ ihe mere eme dịka "Nwoke Ikwo na gburugburu ya," "Ngbolizhia," "Ezza People," "Amuda People," na ndị ọzọ pụtara n'ụzọ nkịtị ndị Orring dị ka ndị beriginal nke obodo ha dị iche iche tupu ịkwaga na obodo ha dabere n'akụkọ ọnụ ha dị iche iche. Ruo n'ókè a, ndị Orring ma ndị Benue na Cross River steeti nwere n'ọtụtụ nsụgharị nke akụkọ ihe mere eme ha, na-achọpụta ebe ha si malite na Abakaliki, na-ekwu na ha niile na-ebi na Ntezi-Aba mgbe ọdịda nke Kwararafa empire[1] na ndị Korring (Okpoto; Akpato) alaeze ukwu, na tupu ihe dị iche iche akụkọ ihe mere eme nke metụtara ọnụnọ ha.[2]

Edemsibia

[dezie | dezie ebe o si]
  1. 1.0 1.1 Ugoh. The gods of Abakaliki.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  2. 2.0 2.1 2.2 Nkamigbo (2012). "Lexicostratigraphy: Tracing Geographical Location and Linguistic Change in Koring" (in en). OGIRISI: A New Journal of African Studies 9: 116–126. DOI:10.4314/og.v9i1.6. ISSN 1597-474X.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
  3. 3.0 3.1 Aleke (2012). Idzem People: History, Settlement and Predicaments (in en, ig, Korring), 1–15.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content