Asụsụ Adamawa-Ubangi

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Asụsụ Adamawa-Ubangi bụ mkpokọta obodo na ezinaụlọ a na-asụsu asụsụ ndị a na-asụ na Nigeria, Chad, Central African Republic, Cameroon, Gabon, Republic of the Congo, Democratic Republic of the Congo na South Sudan, n'ihe dị ka nde mmadụ iri na abụọ.

Akụkọ ihe mere eme nkewa[dezie | dezie ebe o si]

Joseph Greenberg tụpụtara ezinaụlọ ahụ na Asụsụ Africa n'okpuru aha Adamawa–Eastern dị ka ngalaba izizi nke ezinụlọ Niger–Congo, nke ekekwara n'alaka abụọ, Adamawa (dịka Niellim) na Ubangian (dịka Azande (Zande). asụsụ), Ngbandi, nke creole Sango dabere). [1] [2] (2014) kwenyere na asụsụ Adamawa nwere njikọ chiri anya na Asụsụ Gur, ọ bụ ezie na a na-ajụkarị ịdị n'otu nke Gur na alaka Adamawa. Roger Blench jiri ezinụlọ Savannas dochie Adamawa-Ubangi, nke gụnyere Gur, Ubangian na alaka dị iche iche nke Adamawa dị ka isi nodes. [3] (2008) nwere obi abụọ na Ubangian bụ obere ezinụlọ nke Niger-Congo ma ọlị, na-ahọrọ ịhazi ya dị ka ezinụlọ nwere onwe ya ruo mgbe egosiri na ọ bụghị.

Ọnụ ọgụgụ mmadụ[dezie | dezie ebe o si]

Asụsụ Adamawa so n'asụsụ ndị a na-amụchaghị n'Africa, ma gụnye ọtụtụ asụsụ ndị nọ n'ihe ize ndụ; nke kachasị n'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu narị obere asụsụ Adamawa bụ Mumuye, na ndị na-asụ 400,000. A na-ahụ asụsụ abụọ a na-amaghị aha ha - ọkachasị Laal na Jalaa - n'akụkụ ha. Asụsụ Ubangian, ọ bụ ezie na ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọtụtụ, a na-amụ nke ọma; otu n'ime ha, Sango, asụsụ Creole nke Ngbandi, aghọwo asụsụ azụmahịa nke Central Africa.

Akụkụ asụsụ[dezie | dezie ebe o si]

Asụsụ Adamawa-Ubangi na-enwekarị nkwekọrịta ụdaume, na-agụnye ihe mgbochi na co-apụta nke ụdaume n'otu okwu.

Dị ka ọ dị n'ọtụtụ alaka ezinụlọ Niger-Congo, usoro klaasị aha na-agbasa ebe niile. Asụsụ Adamawa–Ubangi bụ ndị ama ama maka inwe suffixes klaasị aha karia prefixes. Usoro klaasị aha anaghịzi arụpụta nke ọma n'asụsụ niile.

Ndị nnọchiaha Adamawa (Boyd 1989 [4]) bụ na mbụ ihe dịka:

  • "m": *mi ma ọ bụ *ma
  • "ị (sg.) ": *mo
  • <i id="mwRA">ie"ị (pl.): *u, *ui, *i (+n?)

Ndị nnọchiaha nke atọ dịgasị iche iche.

N'ihe owuwu nke ihe onwunwe, ihe onwunwa na-ebute onye nwe ya ụzọ, usoro ahịrịokwu na-abụkarị isiokwu-okwu-ihe.

Nchịkọta[dezie | dezie ebe o si]

In Williamson and Blench (2000), since abandoned, the internal classification was:[5] Àtụ:Clade

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

  1. Greenberg (1963). The Languages of Africa. Bloomington: Indiana University Press.  (Heavily revised version of Greenberg 1955. From the same publisher: second, revised edition, 1966; third edition, 1970. All three editions simultaneously published at The Hague by Mouton & Co.)
  2. Kleinewillinghöfer, Ulrich. 2014. Adamawa. ‘Linguistisches Kolloquium’, Seminar für Afrikawissenschaften, 04 Februar 2014. Institut für Asien- und Afrikawissenschaften, Humboldt-Universität zu Berlin.
  3. Gerrit Dimmendaal (2008) "Language Ecology and Linguistic Diversity on the African Continent", Language and Linguistics Compass 2/5:841.
  4. Boyd, Raymond. 1989. Adamawa-Ubangi. In Bendor-Samuel, John (ed.), The Niger-Congo Languages: A Classification and Description of Africa's Largest Language Family, 178-215. Lanham MD, New York & London: University Press of America.
  5. (2000) "Niger-Congo", in Bernd Heine: African Languages: An Introduction. Cambridge University Press, 11–12. 

Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]