Amma Darko

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Amma Darko
Darko in 2004

Amma Darko (amụrụ n'afọ 1956) bụ Onye Ghana na-ede akwụkwọ akụkọ. O ritere Ihe nrite Golden Baobab maka otu n'ime akwụkwọ akụkọ ya.[1] O bipụtara akwụkwọ akụkọ asaa n'ozuzu.

Ndụ na ederede[dezie | dezie ebe o si]

A mụrụ ya na Koforidua, Ghana, O tolitere n'ime ya. Accra. Ọ gụrụ akwụkwọ naKumasi, Ebe ọ natara diplọma ya na1980.[2] Mgbe ahụ, ọ na-arụ ọrụ maka ụlọ ọrụ sayensị na teknụzụ na Kumasi. N'oge1980s, Ọ na-arụ ọrụ ma na-arụ ọrụ Oge ụfọdụ n'ime Germany. emgbe ahụ, ọ na-eme ya.Laghachi na Accra.[3]

Akwụkwọ akụkọ ya na-egosi ndụ kwa ụbọchị na Ghana. Ọ na-ese foto doro anya nke mmegbu ụmụ nwanyị site na ọrụ ya.[4] E bipụtara akwụkwọ akụkọ mbụ ya, Beyond the Horizon, na Germany. E bipụtara akwụkwọ akụkọ ya kachasị ọhụrụ, Ihu na-enweghị ihu na Ọ bụghị na-enweghị Flowers, na Ghana.[5] O dekwara Ihe Housemaid .[6][7][8][9]

A tụlere ọrụ ya n'akwụkwọ Vincent O. Odamtten bụ Broadening the Horizon: Amma Darko, [10] na edemede doctoral nke 2001 nke Louise Allen Zak dere "Writing her way: a study of Ghanaian novelist Amma Darko", [11] na ọtụtụ akwụkwọ akụkọ agụmakwụkwọ. [12]

Akwụkwọ[dezie | dezie ebe o si]

  • 1996: Spinnweben ("Cobwebs"; no English edition). Schmetterling-Verl. ISBN 978-3-926369-17-8. 2007: Not Without Flowers. Sub-Saharan Publishers. Àtụ:ISBNISBN 978-3-926369-17-8.

[13]

Akwụkwọ akụkọ mbụ Darko nwere mmetụta nke echiche ya banyere Germany, na-ahụ mmekọrịta dị n'etiti ndị Germany na ndị Ghana si mba ọzọ. Akwụkwọ ahụ bụ maka nwa agbọghọ, Mara, onye sooro di ya gaa Germany, n'amaghị na ọ lụrụ onye Germany n'oge ahụ. Ọ bụ ezie na akwụkwọ ahụ na-ekwu maka isiokwu ndị dị oke egwu dị ka ịkwaga n'ụzọ iwu na-akwadoghị, alụmdi na nwunye iwu na-ekwadoghị na ịgba akwụna, ọ dịghị mgbe ọ bụla omume obi ọjọọ dị na ya.[14]

  • 2000: Verirrtes Herz ("Stray heart"; no English edition). Schmetterling-Verlag.

Akwkwọ akụkọ ya nke abụọ bụ echiche banyere mgbọrọgwụ. Enwere mkparịta ụka n'etiti onye Ghana bi na German na ndị enyi German gbara ya gburugburu.

  • 2003: Faceless (Die Gesichtslosen). Ndị na-ebipụta akwụkwọ na mpaghara Sahara/Schmetterling-Verl. ISBN 978-9988-550-50-9

Nke3-8 657ụ119w9 mbụ e debere kpamkpam na Ghana. Onye na-eto eto na-eme ihe nkiri, Kesewa, amaghị akwụkwọ. Ọ na-arụsi ọrụ ike maka ndị mụrụ ya na ụmụnne ya ma ọ nweghị ike ịga ụlọ akwụkwọ mgbe niile. Na ndụ ya, ọ na-aghọ onye na-enweghị ntụkwasị obi na onye na-enwere ya anyaụfụ ma na-akpata ọtụtụ nsogbu.

  • 2007: Not Without Flowers. Sub-Saharan Publishers. ISBN 978-9988-647-13-1.

Akwụkwọ akụkọ banyere nwanyị nọ n'ọkwá dị n'etiti na-emetụta ụmụaka nọ n'okporo ámá ndị bi n'akụkụ Accra nke a maara dị ka "Sodom na Gọmọra".[15]

  • 2015: Between Two Worlds. Sub-Saharan Publishers. ISBN 978-9988647933.

N'akwụkwọ a, onye na-agụ ya na-ezute ụfọdụ ndị mmadụ na ụlọ ọrụ sitere na akwụkwọ akụkọ gara aga. Otu n'ime ndị isi, Aggie, na-arụ ọrụ maka NGO MUTE, nke na-achọ ịmepụta ebe nchekwa na ọbá akwụkwọ ọzọ. Nne Aggie nwere isi mgbaka ma debe ya n'ogige ekpere. Idan, di Aggie, malitere mmekọrịta ya na Randa na-eto eto.

  • 2015: The Necklace of Tales. German translation: Das Halsband der Geschichten. Young readers' book. elbaol verlag hamburg, Meldorf 2019 ISBN 978-3-939771-74-6

N'ime akwụkwọ akụkọ a, ụwa abụọ na-agbakọta: Nwoke Ghana na nwanyị German hụrụ onwe ha n'anya na Germany, n'afọ ndị 1960. Ọtụtụ afọ ka e mesịrị, ụmụ ejima ha toro eto na-eche ihe ọmụma banyere ndakpọ nke alụmdi na nwunye nne na nna ha ihu. Onye na-agụ ya na-ahụ ọnọdụ ahụ site n'akụkụ abụọ. Ọ na-amata otú nwoke ahụ si too na mpaghara Gold Coast nke Britain na nwanyị ahụ na Germany mgbe agha gasịrị. Akwụkwọ akụkọ ahụ nwekwara akụkụ ime mmụọ. Isiokwu nke ejima dị ezigbo mkpa yana okpukpe okike nke Ndị Akan na Ghana na ndị ụkọchukwu ha, mmanya na ịgbà. Dị ka ọ dị na akwụkwọ akụkọ ya gara aga, ọchị Darko na-enwu site na isiokwu dị egwu.

Akwụkwọ ndị na-eto eto a na-agụ akwụkwọ na-eweta ịma mma nke akụkọ ọdịnala Kweku Ananse n'ime ụwa anyị nke oge a. Ruo ọtụtụ narị afọ, a na-ekwu akụkọ banyere onye akụkọ ọdịnala Afrịka a site n'ịkọ akụkọ. Akụkọ ndị a sitere n'aka ndị Ashantis, bụ ndị so n'ebo Akan nke Ghana. Kweku bụ aha ụbọchị nke nwoke a mụrụ na Wednesday na Ananse bụ Akan maka ududo. N'akụkọ a, nke bụ nke mbụ n'ime usoro, a na-akọ akụkọ Kweku Ananse site na ahụmịhe nke nwa agbọghọ na-enweghị nne na nna aha ya bụ Obiba na site n'ike nke ihe omimi. "Mkpịsị olu nke Akụkọ", dị ka a maara ihe olu bead, dị ka eluigwe na ala. N'ime ya ka e jidere akụkọ Kweku Ananse. Ọ na-abata n'aka nwa mgbei Obiba, onye na-ebi ndụ siri ike na nwanne nne ya na-enweghị obiọma na isi obodo Ghana bụ Accra.

Omume Kweku Ananse bụ ududo nwere njirimara mmadụ. A na-egosikarị aka ya asatọ dị ka aka anọ na ụkwụ anọ. Mmekọrịta pụrụ iche ya na Onye Okike laghachiri n'oge okike. Ọ bụ onye maara ihe na onye aghụghọ na onye agọghọ. Akụkọ Kweku Ananse ọ bụla nwere ndụmọdụ na okwu amamihe. Ndị a dọọrọ n'agha si n'ebo Ashanti gwara ma kọọrọ ha n'oge ahia ohu gafere Atlantic, akụkọ Kweku Ananse gbasara n'akụkụ ndị ọzọ nke ụwa. Ha amalitela n'ebe ndịda US, West Indies na Caribbean.[17]

Ọrụ ndị ọkà mmụta banyere ihe odide Darko[dezie | dezie ebe o si]

  • Aiyetoro, Mary B. & Valentine Chimenem Owhorodu. "Ihe kpatara ya, Mmetụta ya, na Ihe Ndị Na-emegide Ịzụ ahịa na Amma Darko's Beyond the Horizon. Ibadan Journal of English Studies 7 (2018): 185-196.

Nrutaka[dezie | dezie ebe o si]

  1. Amma DARKO | The International Writing Program. iwp.uiowa.edu. Retrieved on 2022-05-22.
  2. Ghanaian Novelist - Amma Darko (en). Modern Ghana. Retrieved on 2022-05-27.
  3. Amma Darko (en). Casafrica (2017-02-10). Retrieved on 2022-05-22.
  4. Amma Darko: African women writing back (en-US). THE AFRICAN COURIER. Reporting Africa and its Diaspora!. Retrieved on 2022-05-22.
  5. African Books Collective: Amma Darko. www.africanbookscollective.com. Retrieved on 2022-05-22.
  6. Zak (2001-01-01). "Writing her way: A study of Ghanaian novelist Amma Darko". Doctoral Dissertations Available from Proquest: 1–197. 
  7. Joseph Nsiah and Charles Marfo (2011). What's In a Title? A Reading of Amma Darko's The Housemaid. Researchgate. Retrieved on May 27, 2022.
  8. bookshy: Book Review: Amma Darko's "The Housemaid". bookshy. Retrieved on 2022-05-27.
  9. Darko (1998). The Housemaid. Heinemann. ISBN 0435910086. 
  10. "Broadening the horizon : critical introductions to Amma Darko" at WorldCat.
  11. "Writing her way: a study of Ghanaian novelist Amma Darko" at WorldCat.
  12. Amma Darko at WorldCat.
  13. Not Without Flowers by Amma Darko (en-GB) (2013-11-12).
  14. Schwarzbeck (19 November 2013). Touring Germany (en-GB). www.dw.com. Deutsche Welle. Retrieved on 2022-05-22.
  15. Adhuze (2020-07-22). Amma Darko's 'Faceless': The making of street children (en-GB). Tribune Online. Retrieved on 2022-05-22.
  16. Darko, Amma 1956– | Encyclopedia.com.
  17. Text quoted with permission of Amma Darko and Regina Bouillon.

Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]