Jump to content

Ndị nọ n'ihe ize ndụ

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Ndị nọ n'ihe ize ndụ
ọnọdụ nchekwa

Otu IUCN Ederede uhie dị n'ihe egwu (CR ma ọ bụ mgbe ụfọdụ CE) bụ otu nke International Union for Conservation of Nature kewara ka ọ na-eche nnukwu ihe ize ndụ nke mkpochapụ n'ọhịa ihu.[1] Ka ọ na erule 2021, n'ime ụdị 120,372 nke IUCN na agbaso ugbu a, e nwere ụdị 8,404 nke a na ewere dị ka ndị nọ n'ihe ize ndụ.[2]

IUCN Ndepụta uhie na enye ọha na eze ozi gbasara ọnọdụ nchekwa nke anụmanụ, fungi, na ụdị osisi.[3] Ọ na ekewa ụdị dị iche iche n'ime ụdị nchekwa asaa dị iche iche nke dabere na ebe obibi, ọnụ ọgụgụ mmadụ, ebe obibi, egwu, wdg. Nke ọ bụla na anọchite anya ọkwa dị iche iche nke ihe ize ndụ mkpochapụ ụwa. A na etinye ụdị ndị a na ewere dị ka ndị nọ n'ihe ize ndụ n'ime ụdị "ndị nọ n'oké egwu".[4]

Dị ka IUCN Ndepụta uhie anaghị atụle ụdị dị iche iche na adịghịzi adị ruo mgbe e mere nnyocha sara mbara, a ka na-edepụta ụdị ndị nwere ike ịpụ n'anya dị ka ndị nọ n'ihe ize ndụ. IUCN na edebe ndepụta nke "ma eleghị anya na adịghịzi adị" na "ma eletrik na-adịghị adị n'ọhịa", nke e mere ka ọ dị ka ụdị nke BirdLife International ji kewaa ụdị ndị a.[5]

Ihe ndị e ji mara

[dezie | dezie ebe o si]

Iji kọwaa ya dị ka ihe dị oke egwu na Ndepụta uhie, otu ụdị ga ezute nke ọ bụla n'ime njirimara ndị a (AīE) ("3G/10Y" na egosi ọgbọ atọ ma ọ bụ afọ iri dị ogologo karịa 100 afọ; "MI" na-anọchi anya Ndị tozuru etozu):[6]

A: Mbelata Ọnụ Ọgụgụ Ndị Mmadụ
  1. A na-atụle ọnụego mbelata ma ọ bụ karịa afọ 10 ma ọ bụ gafee ọgbọ atọ dị iche iche n'ime ụdị ahụ.
  2. A ghaghịkwa ịmara ihe kpatara mbelata a.
  3. Ọ bụrụ na ihe kpatara mbelata ọnụ ọgụgụ mmadụ anaghịzi eme ma nwee ike ịgbanwe, ọ dị mkpa ka e belata ọnụ ọgụgụ ahụ site na ọ dịkarịa ala 90%
  4. Ọ bụrụ na ọ bụghị, mgbe ahụ, ọ dị mkpa ka e belata ọnụ ọgụgụ mmadụ site na ọ dịkarịa ala 80%
B: Mbelata n'Oké Ógbè
  1. Mbelata a ga-eme n'ihe na-erughị 100 km2 ma ọ bụ ebe obibi ahụ erughị 10 km2.
    1. Nnukwu nkwarụ ebe obibi ma ọ bụ ịdị adị n'otu ebe
    2. Mbelata n'ókè nke ihe na-eme, ebe obibi, mpaghara / oke / ogo nke ebe obibi, ọnụ ọgụgụ nke ebe / obere mmadụ, ma ọ bụ ọnụọgụ nke MI.
    3. Mgbanwe dị oke egwu n'ókè nke ihe na-eme, ebe obibi, ọnụ ọgụgụ nke ebe / obere mmadụ, ma ọ bụ ọnụọgụ nke MI.
C: Mbelata nke Ọnụ Ọgụgụ Mmadụ
  1. Ndị bi na ya ga-agbadata ruo ihe na-erughị 250 MI na ma ọ bụ:
    1. Mbelata nke 25% karịa 3G/10Y
    2. Mgbanwe dị egwu, ma ọ bụ ihe karịrị 90% nke MI n'otu subpopulation, ma ọ bụghị ihe karịrị 50 MI n'ime otu subpopulation ọ bụla.
D: Mbelata Ọnụ Ọdịdị Ndị Mmadụ
  1. A ghaghị ibelata ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ ruo ọnụ ọgụgụ na-erughị 50 MI.
E: O yikarịrị ka Mgbukpọ
  1. A ghaghị inwe ma ọ dịkarịa ala 50% ohere nke ịpụ n'ọhịa n'ime ihe karịrị 3G/10Y

Ihe Ndị Na-akpata ya

[dezie | dezie ebe o si]
Beluga sturgeon (Huso huso) bụ ihe atụ nke ụdị dị egwu. Ọnụ ọgụgụ ọhịa ha ebelatawo n'ihi oke owuwe ihe ubi maka caviar ya.

Nsogbu mkpochapụ dị ugbu a na ahụ ọnụ ọgụgụ mkpochapụ nke na eme ngwa ngwa karịa nke ọnụ ọgụgụ mkpu okike. A na ekwu na ọ bụ mmetụta mmadụ na mgbanwe ihu igwe na ọnwụ nke ụdị dị iche iche. Nke a na ike okike nke nwere ike ịkpata nrụgide na ụdị ma ọ bụ mee ka ọnụ ọgụgụ anụmanụ ghara ịdị.[7]

Ka ọ dị ugbu a, nnukwu ihe kpatara mkpochapụ nke ụdị bụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya nke na ebute ọnwụ ebe obibi.[8] Ụdị dị iche iche na adabere na ebe obibi ha maka ihe onwunwe dị mkpa maka ndụ ha. Ọ bụrụ na ebe obibi ahụ mebie, ọnụ ọgụgụ mmadụ ga ahụ mbelata n'ọnụ ọgụgụ ha. Ọrụ ndị na akpata ọnwụ nke ebe obibi gụnyere mmetọ, ime obodo, na ọrụ ugbo. Ihe ọzọ mere osisi na anụmanụ ji bụrụ ihe ize ndụ bụ n'ihi iwebata ụdị ndị na awakpo. Ụdị ndị na awakpo na awụ akpata oyi n'ahụ ma na-erigbu ebe obibi ọhụrụ maka ihe ndị sitere n'okike ya dị ka usoro iji merie ihe ndị dị ndụ, n'ikpeazụ na eweghara ebe obibi ahụ. Nke a nwere ike iduga ma ọ bụ na ụdị ala ahụ kpochapụrụ ma ọ bụ mee ka ha bụrụ ndị nọ n'ihe ize ndụ, nke na emesị na akpata mkpochapụ. Osisi na anụmanụ nwekwara ike ịpụ n'anya n'ihi ọrịa. Iwebata ọrịa n'ime ebe obibi ọhụrụ nwere ike ime ka ọ gbasaa n'etiti ụdị ala. N'ihi enweghị ihe ha maara ọrịa ahụ ma ọ bụ obere nguzogide, ụdị ala ahụ nwere ike ịnwụ.

Ihe odide

[dezie | dezie ebe o si]
  1. ↑ IUCN RED LIST CATEGORIES AND CRITERIA (2000-02-09). Retrieved on 2018-02-06.
  2. ↑ IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. Retrieved on November 17, 2021.
  3. ↑ What is The IUCN Red List?. IUCN Red List. Retrieved on August 13, 2020.
  4. ↑ Endangered Species. National Geographic (March 17, 2011). Retrieved on August 13, 2020.
  5. ↑ Summary Statistics. www.iucnredlist.org. Retrieved on 2017-12-10.
  6. ↑ IUCN (February 2014). Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria. Archived from the original on 2 May 2015. Retrieved on 10 December 2018.
  7. ↑ Chandler (November 22, 2019). What Are the Causes of Animals Becoming Endangered?. Sciencing. Retrieved on August 20, 2020.
  8. ↑ What Causes Extinction. American Museum of Natural History. Retrieved on October 7, 2022.
Ewepụtara na https://ig.wikipedia.org/w/index.php?title=Ndị_nọ_n%27ihe_ize_ndụ&oldid=111423