Igwe Orizu I (Eze Ugbonyamba)

Igwe Orizu I (Eze Ugbonyamba)

Mmádu

ụdịekere	nwoke
mba o sị	Naijiria
Ụbọchị ọmụmụ ya	1881
Ụbọchị ọnwụ ya	1924
Ńnà	Igwe Iwuchukwu Ezeifekaibeya
nwa	Igwe Josiah Orizu nke Abụọ, Nwafọ Orizu

Igwe Orizu I (Eze Ugbonyamba; a mụrụ ya n'afọ 1881-1924) bụ onye nke ịrị na asatọ bụgoro Obi nke Otolo na Igwe na alaeze Nnewi . Ọ bụ onye isi ọdịnala na onye ndú ndị omenala na Nnewi nke bụ obodo ndị Igbo na Ọdịda anyanwụ Naịjirịa. Eze Ugbonyamba bu eze nke Nnewi, sịrị n'aka ya were buru ofo nke Nnewi mgbe nna ya nwuru n' afọ otu pụkụ na ịrị itenanị na ano. Ọ bụ onye agbụrụ Nnofo Royal na onye nọchiri nna ya bụ Igwe Iwuchukwu Ezeifekaibeya . Igwe Orizu I (Eze Ugbonyamba) nwụrụ n’afọ otu pụkụ na narị itenanị na ịrị abụọ na anọ, nwa ya nwoke nke mbụ bụ Igwe Josiah Orizu II nọchiri ya. Otu n’ime ihe ịrịba ama nke ọchịchị ya bụ mbata nke ndị mba Briten n'afọ otú pụkụ na narị itenanị na ịse.

Ndụ mbido

Eze Ugbonyamba bụ nwa okorobịa mgbe nna ya nwụrụ, ndị agha mba Briten nke ọchịagha Harry Moorhouse na Hugh Trenchard batara na Nnewi n’otu afọ ahụ. Ndi Briten kwekọrịtara ịkwado Eze ahụ na-eto eto ma Nnewi sepụrụ aka ha n'ọgu ngwa ngwa. Ọ bụkwa n’afọ òtù pụkụ na narị itenanị na na anọ ka Trenchard tinyere aka n’iwebata ala Igbo n’okpuru ọchịchị Briten.

Ọ bụ Eze Odumegwu, ka ụfọdụ ndị ya ji obi niile kwadoo, bịara Nkwo Nnewi n'ụbọchị ịrị abụọ na anọ nke ọnwa Disemba, afọ otu puku na nari itenani na anọ iji nabata nna ha ukwu ọhụrụ ahụ, ha nwetakwara ihe onyinye nri na ihe ndị ọzọ dịka ọ dị na mbụ. Nwanne ya nwoke, Eze Ugbonyamba, tinyere ụfọdụ ndị nze na ọzọ abịaghị. Obi tọrọ Ochiahga ahụ ụtọ nke ukwuu Ọ nwee mee Eze Odumegwu onyisi nke obodo Nnewi niile. Ọ jụrụ ịnara onyinye ahụ, na-ekwu na e nwere Obi dị elu karịri onwe ya. O kwere nkwa na ya ga-akpota ya na nzukọ na-esote n'ihi na Ọ bụ onye nsọpụrụ nwesiri.

Na mbụ, ọtụtụ n'ime ndị bi Nnewi jụrụ inyefe ngwá agha n'aka ndị mba Briten na onye ndụmọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị Trenchard, R M Heron, haziri mbibi ụlọ nke ndị nwere ngwá agha. N'ihi iwu a, e nyefere ọtụtụ égbè na ogwe aka ndị ọzọ n'aka ndị agha Trenchard na Nkwo Nnewi ebe e bibiri ha. N'oge a, ndị Igbo na-akpọ Trenchard Nwangwele, nke pụtara ngwere na-eto eto na Igbo, n'ihi ọdịdị ya.

Ọchịchị

Nnewi gara nke ọma n'oge ọchịchị ya site na uru ala site na obodo ndị agbata obi dịka Ichi site na agha, Ọ kpọghachikwara ndị agha na Abubo, Nnewiichi na Akabukwu. Ọchịchị ya kara akara mbido okpukperechi Ndị Kristi na Nnewi na ezinaụlọ ya na ndị mmadụ ga-emesịa jiri nwayoo bụrụ onye otu Kristi. Ọ nwere aha ndi nze na ozo Nri a ma ama, aha Ozo ya bu 'Eze Ugbonyamba'.

Ndụ Ezinụlọ

Eze Ugbonyamba lụrụ ihe dị ka otu narị ụmụ nwanyị n’ime ha bụ (i) Uzoagbala nne Josiah (ii) Ejeagwu (iii) Mgbugo kwuru maka ịma mma ya na ịkwanyere ugwu ugwu (iv) Uzumma (v) Nwabudu (vi) Afuekwe (vii) Esomeju (viii) Amini (ix) Anyaku (x) Oyilidiya (ix) olieukwu (xii) Onyeanu (xiii) Odife (xiv) Oliemma (xv) Akuzulumba (xvi) Ogbeanu (xvii) Ojinukanu na (xviii) Alozo.

Ọ bụ nna onye isi ala nke sinetị nke abụọ na onye isi oche, Prince Nwafor Orizu na nna nna nke Igwe Kenneth Onyeneke Orizu III, bụ Igwe nke Nnewi ugbu a.

Ihe nketa na ncheta

Tupu ọ nwụọ na afọ otu puku na nari itenani na iri abuọ na anọ, Eze Ugbonyamba bụ onye izizi Igbo nwere ụgbọ ala obi uto. Mgbe ebutara ya ụgbọ ala ahụ site na Lagos, a kpọrọ onye Ọchịchị European Provincial na Onitsha ka ọ hụ ụgbọala ahụ ma soro onye isi ahụ nwee obi uto. Ọ jiri ọgba tum tum bia n'obí ahụ, lelee ụgbọ ala ahụ, nke mechara, nwere ON1 (nke ahụ bụ Onicha nke izizi) dị ka nọmba ndebanye aha ya. Ya mere, ọ bụ ụgbọ ala mbụ na mpaghara Onicha na, ma eleghị anya, na mpaghara ọwụwa anyanwụ nke Naijiria. Nwa ya nwoke - Josiah Nnaji Orizu aha ya bụ Igwe Orizu II bụ onye nọchiri anya ya n'afọ ahụ dịka igwe nke iri na iteghete nke Nnewi .