Mmaku

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Àtụ:Infobox settlement

Mmaku
human-geographic territorial entity
mba/obodoNaijiria Dezie
dị na ngalaba nhazi mpagharaEnugwu Steti Dezie
nhazi ọnọdụ6°7′1″N 7°27′16″E Dezie
postal code402128 Dezie
Map

Awgu bụ obodo dị na Enugu State, Nigeria.  Aha Mmaku putara "Onye nabata" ma obu "Maka"  Mwepụta ọzọ sitere na asụsụ bekee, yaMmaku pụtara “mma akụ.

.[1]Obodo gụnyere Enugwu, Affam, Ifite, Amagu, Otokwu, na Ezioha.  Uzo Oji-Awgu bu isi uzo na Mmaku.  Obodo gbara ya gburugburu bụ Ugbo, Obeagu, Mgbowo, na Awgu.

Akụkọ ihe mere eme[dezie | dezie ebe o si]

Several myths circulate the history of Mmaku.

Dịka akụkọ akụkọ a si kwuo, Ezianu nwere obi mmesapụ aka nke mere ka ọ makụọ mmụọ n'ụdị mmadụ.  Ya mere, ọ natara aha ahụ Ọnwụ.  Site na mgbe ahụ gawa, e nyere ya aha ahụ na mgbakwunye na aha ọmụmụ ya.  Mmaku-Ezianu, dị ka a na-akpọ ya ugbu a, lụrụ nwanyị ma mụọ ụmụ nwoke abụọ, Mmaku-Ukwu na Mmaku-Nta.  Ụmụ Mmaku-Nta na nke ya bụ Enugu-Afam, Eziama, Mkpurumkpu, Awo, na Agboneri.  Mmaku-Ukwu nwere umu-ndikom asa: Amanato, Ezioha, Amegu, Enugu-Agu, Okwuluofia, Otokwu, na Ifite.

Ezianu, nwa nwa Eri-Ifikwuanim, nwa nneamaku, muru Mmaku, ntughari nke suffix n'aha nne nne ya, nneamaku (Nne nke Ebe Akụ na ụba).  Ezianu (ezigbo ala) rutere n'ahịhịa ndụ ndụ n'aha Awka (Oji/Awgu location) wee baa ọgaranya nke na ọ gọziri chi ndị nna nna ya nke mere ka ọ bịarute ebe ahụ wee kpọọ ya 'Ezi-anu'.  O hiwere otu eze n’aha ya, kpọkwa nwa ya nwoke mbụ Mma-Aku (mma akụ na ụba) ma kwenyesie ike na aha nne nne ya bụ nneamaku mere ka ọ baa ọgaranya.  Ezianu biri wee mụọ ụmụ ndị ọzọ gụnyere Mmaku dịka nwa mbụ.  Ekwuputala na Ezianu esiwo n'ubochi nke ugbua kwaga Amoli.  A ka na-enyocha ohere nke njikọ ọbara na Amoli.

ọchịchị[dezie | dezie ebe o si]

Mmaku bụ obodo nwere obodo atọ kwụụrụ onwe ya bụ Agunese Mmaku, Mmaku Ugwu, na Mmaku Agbo Autonomous Communities.  Obodo ọ bụla kwụụrụ onwe ya nwere Eze (Igwe) bụ onye isi na onye na-eme mkpebi nke obodo na ndị isi ndị ọzọ (ndị eze) na-enyere ndị Onowu aka.

From oblivion, the people of Mmaku have a deity known as "Mmamu goddess." Mmamu River torched all the shackles of Mmaku (Onu n' asaa)." Umu Mmamu still maintain the Ikolo/Okwa of Mmamu till date. Due to the upholding of the ancestral Eri traditions, Mmaku has continued to be a place of spiritual revival. It has produced several Christian preachers and ministers, such as songwriter and singer Rev Patty Obasi, and South African based radio evangelists, Rev Ayobanna Ikeanumba and Rev Fr. James Ani (once alleged to have incited his followers to beat policemen).[2]

Akụ na ụba[dezie | dezie ebe o si]

Ọrụ ugbo ka bụ isi ike akụ na ụba Mmaku, dịka iyi gbara ya gburugburu na-eme ka a na-emepụta akwụkwọ nri na tubers kwa afọ.  Enwere ahịa Afor kwa izu nke dị na obodo Affam.  N'ihe gbasara akụ na ụba, a na-ahụ coal na Mamu Formation nke e debere na Mmaku n'agbanyeghị na ahụghị ebe a na-egwupụta kol n'ebe a na-amụ ihe n'oge ọtụtụ eserese ala ala na Mmaku.  Nkume Ígwè (Siderite) na-apụtakarị n'ime Mmaku na gburugburu ya, nkume ndị ahụ buru ibu ma na-agbawa ya n'ebe dị iche iche na saịtị ahụ.  Ha na-ferruginized, ukwuu indurated na kọmpat.  Ọnụnọ nke Ígwè dị n'ime akụkụ ígwè ndị a dị ala, ya mere, enweghị ike iwepụta ya dị ka ọla.  Ụfọdụ n'ime ihe eji nkume ígwè gụnyere mkpọda nkwụsi ike na ndochi.  Dị ka mkpokọta na-adịghị ahụkebe maka ịgwakọta ngwa agha na mmiri iji mepụta ngwakọta siri ike, a na-ejikwa ya maka nchịkwa mbuze, karịsịa n'ebe ndị nwere mmasị.  Ngwuputa ihe nka na mgbawa nke ndi ozo na Ironstone bu otu n'ime aku na uba obodo Mmaku.  Ebe a na-agbapụta mgbawa agbahapụ nwere n'ọdịdị mmaku na gburugburu ya.

  1. Google Maps. Google Maps. Retrieved on 2016-09-24.
  2. Ani. Impasse at Mmaku Catholic Church, Nigeria (en-GB). Retrieved on 2016-09-24.