Ụkpụrụ Cosmology

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Na oge a na cosmology anụ ahụ, ikike nke cosmological bụ echiche nke na-ekesa oghere nke ihe dị na mbara igwe na-ekesa na isotropic mgbe a na-ele ya anya n'ogo buru ibu, ebe ọ bụ na a na-atụ.  anya ka ndị agha na-eme ihe n'otu n'otu na mbara igwe na nnukwu ọnụ ọgụgụ, na Ya mere, mmepụta iwepụta aha ahaghị nhata nke a na-ahụ anya na nhazi dị ukwuu n'oge evolushọn nke ubi okwu nke nke.  Big Bang tọgbọrọ na mbụ

A na-ekwukarị ụkpụrụ gbasara mbara igwe n'ụzọ nkịtị dị ka 'E lere ya anya n'ọ̀tụ̀tụ̀ buru ibu nke ọma, ihe onwunwe nke eluigwe na ala bụ otu ihe maka ndị niile na-ekiri ya.' Nke a dabara na nkwupụta nkà ihe ọmụma siri ike na akụkụ nke eluigwe na ala nke anyị nwere ike ịhụ bụ ihe atụ ziri ezi, yana na otu iwu anụ ahụ na-emetụta n'oge niile. N'ụzọ bụ isi, nke a n'echiche na-ekwu na eluigwe na ụwa maara nke ọma ma soro ndị ọkà mmụta sayensị na-egwu egwu. [1]

" [2]"Ndị na-ekiri ihe" onye ọ lala na-ekiri ya n'ebe ọ lala n'ife na ala, ọ bụghị nanị onye ọ na-ekiri ihe n'ebe ọ mgbasa n'ụwa: dị ka Andrew Liddle si  kwuo ya, "ụkpụrụ mbara igwe [pụtara na] ijide na ala na-ele anya otu onye na ebe ọ gbala ị nọ."

Ntozu bụ na enwere ike ileghara mgbanwe dị n'ụdị anụ ahụ anya, ma ọ bụrụ na nke a anaghị emebi ịdị n'otu nke nkwubi okwu e nwetara site na nleba anya: Anyanwụ dị iche na Ụwa, ụyọkọ kpakpando anyị dị iche na oghere ojii, ụyọkọ kpakpando ụfọdụ na-aga n'ihu kama ịlaghachi azụ. anyị, na eluigwe na ala nwere a "foamy" udidi nke ụyọkọ kpakpando na voids, ma ọ dịghị nke ndị a dị iche iche owuwu na-egosi na-emebi isi iwu nke physics.

Ihe abụọ nwalere n'ụdị nhazi nke ụkpụrụ cosmological bụ homogeneity na isotropy .  Homogeneity ተመሳሳይ na otu ihe nleba anya dị maka ndị na-ekiri ihe n'ebe dị iche iche na mbara igwe ("maka nke ikpe na ala nke anyị nwere ike ịhụ bụ ihe atụ ziri ezi").  Isotropy nwanne na otu ihe gosiri anya dị site n'ile anya n'ahụ ọ kpọ dị na mbara igwe ("otu iwu anụ ahụ na-emetụta ya niile").  </link>[ atụ egwu ] dị iche iche ma nwee ike njikọ chiri anya, n'ihi na n'ihu na ala nke na-egosi isotropic site na abụọ ọkụ (maka spherical geometry, atọ) ebe ga- achị otu.

Ewubere bu nke mbara igwe nke ọma na Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (1687) nke Isaac Newton .  </link>[ atụ egvu ] N'dị ka ụfọdụ mbụ oge gboo ma ọ bụ mgbe ochie cosmologies, nke Earth zuru ike n'etiti ọnụnọ na ala, Newton conceptualized mmetụta dị ka a sphere na orbital na-ekiri gburugburu Sun n'ime ihe.  efu ọhọre nke gbatịrị uniformly na niile na immeasurably nnukwu anya.  O gosiziri, site n'abawanye ihe nta nke nta na data zuru ezu nke ike nke mbara ala na comets, na a mmetụta, ahụ ha site n'otu akụkụ nke " gravitation , ala " nke karin yana nke ụnwaanyị.  Galili gburugburu Jupita., Mgbanwe na mgbanwe mgbanwe, na ozu na-ada na mmetụta.  Ya bụ, o kwuputara nhata ihe nke ahụ niile dị n'ime mbara igwe, nwere yiri nke Sun na ụmụ dị anya ma si otú ahụ.  nleba anya nke ụwa n'onwe ya.

  1. Keel (2007). The Road to Galaxy Formation, 2nd, Springer-Praxis. ISBN 978-3-540-72534-3. 
  2. Liddle (2003). An Introduction to Modern Cosmology, 2nd, John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-84835-7.