Agnodice

Agnodice n'ime ejiji ya dị ka dọkịta nwoke, chere ebe a ọ bụghị dị ka ibuli uwe elu ya iji kpughee ezi mmekọahụ ya, kama dị ka imeghe uwe ya iji gosi na o nwere ara.

Agnodice ma ọ bụ Agnodike (Greek oge ochie: Ἀγνοδίκη Agnodikē,    c. narị afọ nke anọ TOA) bụ onye ama ama nke e kwuru na ọ bụ nwanyị na-ele nwa ma ọ bụ dibịa mbụ na Atens oge ochie. Onye edemede Rome bụ Gaius Julius Hyginus kọrọ akụkọ ya na Fabulae ya. A naghị ekwenyekarị na agnodice bụ onye akụkọ ihe mere eme, mana agbasawo akụkọ ya ma na-akwado ma na-emegide ụmụ nwanyị na-eme midwifery ma ọ bụ ọgwụ.

Dị ka Hyginus si kwuo, Agnodice gụrụ ọgwụ n'okpuru Herophilus, ma rụọ ọrụ dị ka dibịa n'obodo ya bụ Atens na-eme ka nwoke, n'ihi na a machibidoro ụmụ nwanyị n'oge ahụ ịme ọgwụ. Ka ọ na-ewu ewu n'ebe ndị inyom na-arịa ọrịa nọ na-arị elu, ndị dibịa na-asọrịta mpi boro ya ebubo na ọ na-eduhie ụmụ nwanyị Atens. A nwara ya, wee kpughee mmekọahụ ya nye ndị juri site na ibuli uwe ya (ihe ngosi a maara na Greek oge ochie dị ka anasyrma). N'ịbụ onye eboro ebubo na ọ na-eme ọgwụ n'ụzọ iwu na-akwadoghị dị ka nwanyị, ndị inyom Atens kwadoro ya bụ ndị toro ya maka ọgwụgwọ ya dị irè. A tọhapụrụ ya, ma kagbuo iwu megidere ndị dọkịta bụ́ ndị inyom Atens.

Akụkọ ndụ

Akụkọ banyere Agnodice ka amara site na otu isi mmalite oge ochie, Hyginus 'Fabulae. Hyginus na-akọ ya na ndepụta akụkọ gbasara ihe mepụtara, na-eso nkọwa nke ihe ọhụrụ ahụike nke Chiron, Apollo, na Asclepius. Akụkọ Agnodice bụ nke kachasị ogologo na ngalaba. Ọ bụ otu n'ime nanị abụọ na-egosi nwanyị na-emepụta ihe - nke ọzọ bụ chi nwanyị Demeter, nke Hyginus kwadoro na ọ chọpụtara ọka - na otu n'ime ole na ole banyere onye na-anwụ anwụ kama ịbụ chi ma ọ bụ nwa nke chi..[3]

Dị ka Hyginus si kwuo, Agnodice biri n'Atens oge ochie, ebe a machibidoro ụmụ nwanyị ịmụ ọgwụ n'oge ahụ. Iji mụta ọgwụ, o mere onwe ya ka ọ bụrụ nwoke, na-akpụ ntutu isi ya, ma mụọ n'okpuru Herophilus na Alexandria. N'ịbụ onye a zụrụ dị ka dọkịta, Agnodice gbalịrị inyere ụmụ nwanyị na-amụ nwa aka, ndị na-agaghị agwa ndị dọkịta nwoke maka ihere.[4] N'otu ikpe, Agnodice kpughere mmekọahụ ya ma kwe ka ọ gwọọ nwanyị ahụ. Ndị dọkịta ndị ọzọ, na-enwere ya anyaụfụ maka ihe ịga nke ọma Agnodice, boro ya ebubo na ọ na-eduhie ndị ọrịa ya. N'ikpe n'ihu Areopagus, Agnodice weliri uwe ya, na-ekpughe na ọ bụ nwanyị. E boro ya ebubo imebi iwu nke machibidoro ụmụ nwanyị ịrụ ọrụ ọgwụ, mana ndị nwunye nke ndị Atens dị mkpa ọ gwọrọ gbachitere ya. N'ịzaghachi nke a, a gbanwere iwu ahụ iji kwe ka ụmụ nwanyị na-arụ ọrụ ọgwụ.[5]

Hyginus na-akọwa Agnodice dị ka obstetrix. O siri ike ịmata ka esi atụgharịa nke a na bekee. Sarah Pomeroy atụgharịala ya dị ka "onye na-ahụ maka ime nwa", na-arụ ụka na ndị na-amụ nwa dị n'Atens n'oge Agnodice mana na Agnodice bụ ihe dị iche na agụmakwụkwọ ya na nkà mmụta ọgwụ. Otú ọ dị, Helen King na-ekwu na ọ dịghị "usoro ikike ikike" maka ndị na-ahụ maka ọgwụ na ụwa oge ochie, na ọ bụ ihe na-adịghị mma ikewa ndị na-agwọ ọrịa oge ochie n'ụdị dị iche iche nke " midwife" na "obstetrician". Kama nke ahụ, ọ na-arụ ụka na Latin obstetrix bụ nke a na-atụnyere na midwife Anglo-Saxon. [8]

Akụkọ ihe mere eme

Saint Eugenia kpughere ara ya nye onye ọka ikpe. Akụkọ ifo nke Saint Eugenia yiri akụkọ Agnodice nke Hyginus kọrọ.

Ndị ọkà mmụta nke oge a na-enwekarị obi abụọ na Agnodice bụ onye akụkọ ihe mere eme n'ezie. Nsogbu na ịnakwere Agnodice dị ka akụkọ ihe mere eme gụnyere ajụjụ banyere ụbọchị ya, na enweghị ike ikwu Hyginus na-ekwu na ọ dịghị obstetrices na Athens tupu Agnodice, mgbe akwụkwọ edemede na epigraphic àmà na-egosi na a mara ndị midwis. [10]

Hyginus na-ekwu na ọ bụ "otu Herophilus" kụziiri Agnodice nkà mmụta ọgwụ - nke a na-ejikọta ya na Herophilus nke Chalcedon, onye dibịa oge ochie mara maka ọrụ ya na nkà mmụta ụmụ nwanyị bụ onye e kwuru na ọ bụ nchọpụta nke ovaries. Ọ bụrụ otú ahụ, Agnodice gaara ebi ná ngwụsị narị afọ nke anọ ma ọ bụ ná mmalite narị afọ nke atọ TOA. Ụfọdụ ndị edemede gọnarị akụkọ ihe mere eme na Herophilus nke akụkọ Agnodice bụ Herophilus nke Chalcedon, Otú ọ dị, na-arụ ụka na nkọwa Hyginus banyere ya dị ka "otu Herophilus" na-egosi na nke a abụghị Herophilus a ma ama, nakwa na Herophilus nke Chalcedon rụrụ ọrụ n'Ijipt mgbe. Agnodice bụ onye Atens. Helen King na-ekwu na, n'inyere njikọ Herophilus akụkọ ihe mere eme na midwifery, ọ bụ "naanị onye nkụzi kachasị mma maka Agnodice".[15]

Ndị kwenyere na akụkọ ihe mere eme nke Agnodice atụwo nkọwa abụọ dị iche iche maka enweghị ndị na-amụ nwa n'Atens n'ihu ya. Echiche mbụ bụ na e nweghị ndị na-amụ nwa tupu Agnodice; n'aka nke ọzọ, a tụwo aro na e nwere ndị na- ịmụ nwa n'oge gara aga mana iwu machibidoro ha ime ihe.[16] E meela ka echiche nke abụọ a doo anya ka oge na-aga, na Kate Hurd-Mead, na 1938, na-atụ aro na a machibidoro ụmụ nwanyị ịrụ ọrụ ọgwụ n'ihi na a na-ebo ha ebubo na ha na-ewepụ afọ ime.[17] Ndị edemede ndị ọzọ, dị ka Margaret Alic na 1986, na Elizabeth Oakes na Encyclopedia of World Scientists na 2007.[18]

Akụkụ dị iche iche nke akụkọ Agnodice yiri n'akụkọ ndị ọzọ nke ndị Gris na ndị Rom. Dịka ọmụmaatụ, na nsụgharị Hyginus nke akụkọ ifo nke Procris na Cephalus, Procris na-eme onwe ya ka ọ bụrụ nwoke ma kpughere onwe ya nye Cephalus site n'ibuli uwe elu ya. Ìgwè ụmụ nwanyị na-eweli uwe elu ha pụtakwara n'akụkọ ifo (dị ka akụkọ Plutarch banyere Bellerophon na ụmụ nwanyị Lycian) na akụkọ ihe mere eme (n'akụkọ ndị Herodotus na Diodorus Siculus kọrọ). [19] Ọ bụrụ na a na-akọwa akụkọ Agnodice n'ọnọdụ a kama ịbụ eziokwu akụkọ ihe mere eme, Helen King na-ekwu na ihe omume abụọ nke ibuli uwe elu na akụkọ ahụ na-arụ ọrụ mbụ iji mesie ike myirịta Agnodize na ụmụ nwanyị ọ na-emeso, na nke abụọ ọdịiche ya na ụmụ nwoke nke Atens.[20] Akụkọ sara mbara nke Agnodice - na-eme onwe ya ka ọ bụrụ nwoke, na-ebo ya ebubo omume rụrụ arụ, na-ekpughe onwe ya iji gosipụta mmekọahụ ya na aka ya dị ọcha - na-ejikọkwa akụkọ ifo nke onye nwụrụ n'ihi okwukwe ya na oge mbụ.[21]

Mmetụta ọ na-emetụta ụmụ nwanyị na ọgwụ

A na-akpọtụrụ akụkọ Agnodice kemgbe narị afọ nke iri na isii iji nye ihe atụ maka nhọrọ dị iche iche gbasara okike n'ime ọrụ ahụike. N'ihi ya, e ji ya mee ihe ma n'oge kachasị elu nke ụmụ nwoke na-amụ nwa na narị afọ nke iri na asatọ na n'ọgụ ụmụ nwanyị ịbanye n'ọrụ ahụike na narị afọ iri na itoolu. Elizabeth Cellier, narị afọ nke iri na asaa "onye na-amụ nwa popu", mere onwe ya ka ọ bụrụ Agnodice nke oge a.[22] Ọ bụ ezie na ọ pụtara na ndepụta nke 'Onye chọpụtara / chepụtara ihe', a na-anọchite anya ya karịa dị ka onye na-eme ka ọdịiche dị n'etiti ihe ọmụma nke ndị dọkịta nwoke ("otu Herophilus") na inye ụmụ nwanyị ndị ihere na-eme igosi ahụ ha na dọkịta nwanyị.[23]

Otú ọ dị, ndị ọzọ ewerela akụkọ Agnodice dị ka ihe atụ na-adịghị mma: Augustus Kinsley Gardner, dịka ọmụmaatụ, na 1851 kwuru okwu na-ekwu na "n'ụzọ nkịtị, ọ nweghị ọganihu e mere" na "ọtụtụ narị afọ" ebe ịmụ nwa bụ ọrụ ụmụ nwanyị, na-eji Agnodices tụnyere onye na-ewepụ afọ nke iri na itoolu Madame Restell.[24][25]