Akụkọ ifo Kisra
| A gụrụ aha | Khosrow  |
|---|
Akụkọ ifo Kisra bụ akụkọ banyere ịkwaga nke ọtụtụ ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na agbụrụ dị na Naijiria, Benin, na Cameroon nke oge a, ọkachasị alaeze Borgu na ndị bi na ndagwurugwu Osimiri Benue. Akụkọ banyere mbata na-egosi mbịarute nke nnukwu ndị agha n'ihe bụ Northern Nigeria ugbu a n'ihe dị ka narị afọ 7AD. Alaeze Borgu kwuru na ọ bụ onye ndú nke mbata a sitere na ya na ọtụtụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ndị ọzọ nabatara mbido ahụ site na emume na eyimeyi uwe. E nwere ọtụtụ nsụgharị dị iche iche nke akụkọ ifo ahụ na Kisra, mgbe ụfọdụ a na-egosi ya dịka onye na'asọmpi okpukpe na nke agha na Muhammad na nso Mecca n'oge a tọrọ ntọala Islam na mgbe ndị ọzọ dịka ndị agha fọdụrụnụ nke eze Peasia meriri n'Ijipt. Akụkọ ahụ bụ ihe akaebe dị mkpa n'ọtụtụ echiche akụkọ ihe mere eme nke Hamitic nke na-ekwu na mmepe ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ọha mmadụ na mpaghara Sahara Africa bụ nsonaazụ nke mmekọrịta ya na ọha na eze sitere na Middle East (ya bụ Egypt, Rome, na Alaeze Ukwu Byzantium). Ma akụkọ ifo ahụ nwere ihe ndabere akụkọ ihe mere eme ka ndị ọkà mmụta nke oge a jụọla ajụjụ.
Akụkọ ifo Kisra
[dezie | dezie ebe o si]
Ọtụtụ ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na agbụrụ dị iche iche na-ekerịta akụkọ ahụ n'ebe ugwu Naịjirịa ugbu a ma nye njikọ dị mkpa n'etiti obodo ndị a. Ọ bụ ezie na nsụgharị dị iche iche na-ekerịta ihe ngosi yiri nke nnukwu ngafe n'ime mpaghara dị n'akụkụ osimiri Niger na gburugburu narị afọ nke asaa, abụọ nʼime nsụgharị ndị a ma ama nke akụkọ ahụ gosipụtara Kisra dị ka onye na-ama Muhammed aka n'ihu na ala Arab ma ọ bụ dị Ka onye ọchịchị Persian nke meriri n "agha" Ijipt. [1] Otú ọ dị, na ụfọdụ nsụgharị Krisra abụghị onye ọ bụla kama ọ bụ aha zuru oke maka onye ndú nke ngagharị ahụ ka ọ na_agafe Afrịka. [2] Nsụgharị ahụ dịkwa iche na nsụgharị ndị ọzọ nke akụkọ ahụ, gụnyere ma ọ bụ Kisra ma ọ bụghị chọpụtara nke ọ bụla n'ime agbụrụ eze, nakwa kpọmkwem gbasara ọnwụ ya maọbụ mmila ike anwansi ya.