Alan Gua
Alan Gua (Mongolian: Алун гуа, Alun gua, lit. "Alun the Beauty" Gua ma ọ bụ Guva/Quwa pụtara mma na Mongolian) bụ akụkọ ifo si The Secret History of the Mongols, iri na otu ọgbọ na-acha anụnụ anụnụ-agba ntụ wolf na nkịta na-acha uhie uhie, na ọgbọ iri tupu Genghis Khan..
A kọwara ụmụ ya nwoke ise dị ka ndị nna nna nke agbụrụ Mongol dị iche iche. (Ya bụ, a na-ekwu na ndị Dörvöd bụ ụmụ nwanne di Alan Gua, bụ́ Duva Sokhor [mn], a akọwaghịkwa ebe ndị Khori Tümed na Uriankhai si malite ma ọlị.) Ọ bụkwa ya na Central Central. Ụdị nke Asia nke ilu nke akụ ise, nke a maara na isi mmalite ọdịda anyanwụ dị ka The Old Man and his Sons. [1]
Akụkọ Nzuzo nke Ndị Mongol
[dezie | dezie ebe o si]Akụkọ Nzuzo na-ekwu na ezinụlọ Alan Gua sitere na mpaghara Khori Tümed, wee kwaga Burkhan Khaldun mgbe e mechiri ebe ịchụ nta ha. Duva Sokhor hụrụ Alan Gua na mbụ, ma mesịa lụọ nwanne Duva Sokhar, Dobun Mergen.
Akụ́ ise
[dezie | dezie ebe o si]Alan Gua nwere ụmụ nwoke abụọ (Begünütei na Belgünütei) n'oge ndụ Dobun Mergen, na atọ ọzọ (Bukha Khatagi, Bukhatu-Salji na Bodonchar Munkhag) mgbe di ya nwụsịrị. Nke a mere ka ụmụ ya nwoke abụọ tọrọ ya chee na ụmụ nwoke atọ nke obere bụ nna nke onye na-ejere Uriankhai ozi.
Mgbe ọ nụrụ banyere ihe ndị a, Alan Gua kpọrọ ụmụ ya nwoke ise maka nri, wee nye onye ọ bụla n'ime ha otu akụ ma gwa onye ọ bụla ka ọ kụwaa ya. Mgbe nke ahụ gasịrị, o mere ụyọkọ akụ ise ma gwa ha ka ha kụwaa ya, ha enweghịkwa ike, na-egosi ha ike nke ịdị n'otu: nkuzi Hogelun mechara soro ụmụ ya kwurịta.
Onye nleta na-egbuke egbuke
[dezie | dezie ebe o si]Nkọwa Alan Gua maka ime ụmụ ya nwoke atọ nke obere bụ nleta nke onye nleta na-egbuke egbuke, onye na-abịa site n'elu ụlọ Yurt ya na-emeghe kwa abalị ma na-apụ kwa ụtụtụ site na ịdọrọ n'elu anyanwụ- ma ọ bụ ọnwa "dị ka nkịta na-acha odo odo". O kwubiri na ụmụ nwoke ndị nke obere ga-abụrịrị ụmụ nke eluigwe nakwa na ọ baghị uru iji ha tụnyere ndị nkịtị. Ụmụ ya ndị okenye chere na ohu ezinụlọ ha Bayad nwere ike ịbụ nna. Ọ dụrụ ụmụ ya nwoke ise ọdụ na ọ bụrụ na ha anwa ịnọ naanị ha, a ga-agbaji ha dị ka akụ ise ahụ. Ma ọ bụrụ na ha ejikọta ọnụ dị ka ụyọkọ akụ ise, ọ dịghị ihe ga-emerụ ha ahụ. Ya mere, ndị a na-akpọ "Nilun" Mongols nwere ike ịbụ ụmụ nke ndị agbụrụ Bayad nwere mmekọahụ na Alan, o yikarịrị ka Alan alụọla di na nzuzo na ohu Bayad ma mụọ ihe ga-emesị bụrụ "Nilun Mongols". N'ihi mmasị, Alan Gua nwere ike iji okpukpe mee ka ụmụ ya ndị bụ ụmụ Dobun Mergen kwere na ndị "Nilun" Mongol na-abụghị ndị iwu kwadoro bụ ụmụ chi. N'ihi ya, ụmụ Dobun aghọwo "Dilegun?" ma ọ bụ "Commoners".[2]
Ihe a kpụrụ akpụ
[dezie | dezie ebe o si]Akụkọ nzuzo na-ekwu na agbụrụ Alan Gua si n'ebe a na-akpọ Arig usun (= pure water), ụfọdụ ndị Mongolian na-ede akwụkwọ kwenyere na nke a na-ezo aka na Arig gol na Mongolian Khövsgöl aimag. Ewubela ihe oyiyi ya, nke dị mita atọ n'ịdị elu, n'osimiri ahụ na 1992, na njikọ nke Khökhöö gol na kilomita iri na abụọ site na etiti Chandmani-Öndör sum.[3][4]
Ihe odide
[dezie | dezie ebe o si]- ↑ Timothy May, "Alan Goa and the arrow parable", The Mongol Empire: A Historical Encyclopedia, ABC-CLIO 2016, vol.2, pp.4-6
- ↑ Erich Haenisch, Die Geheime Geschichte der Mongolen, Leipzig 1948, p. 1-3, 6-7 (sections 1-22, 43-50). Eleven generations: Sections 1-7. Nine generations: Sections 43-50. Alan Goa's life: Sections 5-22.
- ↑ M.Nyamaa, Khövsgöl aimgiin lavlakh toli, Ulaanbaatar 2001, p. 16-17
- ↑ G. Tseepil, Hovsgol Aimag Map, no date