Alice Mabota
Maria Alice Mabota [Ntuba ama 1] (8 Eprel 1949 - 12 Ọktoba 2023) bụ onye na-akwado ikike mmadụ na Mozambique na onye isi otu otu ndị ruuru mmadụ na Mozambique.
Ndụ
[dezie | dezie ebe o si]Ndị ntorobịa
[dezie | dezie ebe o si]A mụrụ Maria Alice Mabota na 1949 na ọrụ Missão José, ugbu a General Hospital José Macamo, na Lourenço Marques. Dị ka ọ na-adịkarị, ezinụlọ ndị a na-akpọ ọnọdụ "ndị amaala" - dị ka ezinụlọ Mabota - edebanyeghị aha ụmụaka ozugbo a mụrụ ha. N'ihi nke a, a na-eme atụmatụ afọ ya ma e jiri ya tụnyere ọdịdị ya na ụmụaka ndị ọzọ.[1]
Mabota na nna ya bi mgbe ụfọdụ na Machava 15. Ụlọ akwụkwọ elementrị mbụ Mabota gara na Missão de São Roque Mission Station na Matutuíne, ihe dị ka 100 kilomita site n'isi obodo. Otú ọ dị, dị ka ọ na-adịkarị maka ndị Mozambik nwere ọnọdụ "ndị nwe ala", ha nwere ike ịgụcha ụlọ akwụkwọ elementrị n'ebe ahụ. Mgbe ụfọdụ, ya na nwanne nna ya bikwa n'akụkụ nke ọzọ nke isi obodo, na Catembe. E mekwara Mabota baptizim n'ebe ahụ n'afọ 1966. [1]
Agụmakwụkwọ ọzọ
[dezie | dezie ebe o si]N'afọ 1967/68, nne Mabota si n'okpuru ala South Africa, ebe a kọrọ na ọ rụrụ ọrụ maka Mozambican FRELIMO Liberation Front. Nne Mabota siri ọnwụ na nwa ya nwanyị ga-aga n'ihu na agụmakwụkwọ ya. Mgbe ahụ ọ gara ụlọ akwụkwọ sekọndrị n'uhuruchi ma rụọ ọrụ n'ehihie dị ka onye na-ehicha ụlọ akwụkwọ dị iche iche.[1]
.jpg)
N'afọ 1973, ọ malitere ịrụ ọrụ na Instituto de Investigação Agronómica nke Colonial Agricultural Authority (nke mechara bụrụ Ministry of Agriculture), mana ọ hapụrụ ọrụ a n'afọ 1980 n'ihi esemokwu onwe onye. Ọ jụrụ ọrụ nke ndị ọrụ nzuzo nke Mozambican Serviços de Informação e Segurança do Estado (SISE). [1]
Mabota gụsịrị klas nke asaa ya na ụlọ akwụkwọ sekọndrị Francisco Manyanga, klas nke itoolu ya na ụlọ ọrụ sekọndary Josina Machel na etiti Maputo. N'ihi ya, ọ nwetara ohere agụmakwụkwọ dị elu, mana ọ pụghị ime ka onwe ya mụọ ọgwụ - ebe ọ na-achọghị ịhụ ozu ọ bụla, dị ka nkwupụta nke ya si kwuo - ma ọ bụ mmekọrịta mba ụwa, - ebe ọ bụ na ọ pụghị ikwu Bekee ma ọ bụ French. Mgbe ahụ, ọ na-akụzi asụsụ Portuguese na ụlọ akwụkwọ sekọndrị Francisco Manyanga n'oge ahụ, mgbe David Simango bụ onyeisi ụlọ akwụkwọ ahụ. Mgbe e mesịrị, ọ rụrụ ọrụ na Patrocínio e Assistência Jurídica (IPAJ) na nchịkwa steeti Administração do Parque Imobiliário do Estado (APIE). [1]
Ntọala nke Njikọ Ihe Ndị Ruuru Mmadụ
[dezie | dezie ebe o si]Nnukwu mgbanwe na ndụ Mabota bụ na 1993 mgbe ọ gara nzukọ Vienna na Human Rights, ebe ọ nọrọ ụbọchị 45. Nke a kpaliri ya itinye aka na ikike mmadụ na Mozambique. Laa azụ na Vienna na 1995, ya na ndị ọzọ Mozambican na-eme ihe na ndị nwere ọgụgụ isi, hiwere Liga dos Direitos Humanos de Moçambique, na Bekee "Human Rights League", dabere na ihe nlereanya Guinea-Bissau.[1][2]
Kemgbe ahụ Alice Mabota aghọọla onye isi oche otu òtù ndị ruuru mmadụ ma guzobe onwe ya dị ka otu n'ime olu ndị obodo Mozambique kacha ewu ewu.[1] Karịsịa n'ime afọ 2010, ọ katọrọ mmụba na-arịwanye elu nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị Mozambique n'etiti FRELIMO na RENAMO. Otu òtù ndị ruuru mmadụ, ya na òtù ndị ọzọ nke obodo Mozambique, haziri ọtụtụ ngagharị iwe maka udo, ịha nhatanha na imegide nrụrụ aka n'isi obodo Mozambique. N'ime nke a, ọ nwetara ọtụtụ egwu ọnwụ yana mkparị ọha, nke a na-ekwu na ọ bụ nku FRELIMO na-egbuke egbuke.[2][3] Ndị uwe ojii ndị omekome Mozambique gbakwara ya ajụjụ, dịka eboro ya ebubo nkwutọ onye isi ala.[3]
N'afọ 2010, Mabota natara onyinye International Women of Courage nke gọọmentị United States kwadoro. [Ihe odide ala peeji][4][5]
N'afọ 2014, Mabota tụlere ịgba ọsọ maka ntuli aka onye isi ala, mana o mechara pụọ.[6] O mechara kpebie ịzọ ọkwa onye isi ala na ntuli aka 2019. [7]
Ọnwụ
[dezie | dezie ebe o si]Alice Mabota nwụrụ n'ụlọ ọgwụ dị na South Africa na 12 Ọktoba 2023, mgbe ọ dị afọ 74. [8]
Ihe edeturu
[dezie | dezie ebe o si]
Ihe odide
[dezie | dezie ebe o si]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Emildo Sambo (10 March 2015). "Temos de alcançar a independência em prol das futuras gerações", Alice Mabota (pt). Archived from the original on 3 September 2016. Retrieved on 2 September 2016. Kpọpụta njehie: Invalid
<ref>tag; name ":0" defined multiple times with different content - ↑ The Status of Human Rights Organizations in Sub-Saharan Africa Mozambique. Retrieved on 2 September 2016.
- ↑ Polícia de Moçambique interroga ativista Alice Mabota. Retrieved on 2 September 2016.
- ↑ MOZAMBIQUE: Alice Mabota Wins 2010 International Women of Courage Award. Archived from the original on 24 May 2019. Retrieved on 2 September 2016.
- ↑ Alice Mabota é a mulher mais corajosa de Moçambique. Archived from the original on 6 April 2019. Retrieved on 2 September 2016.
- ↑ Alice Mabota admite candidatar-se à presidência de Moçambique | Portal de Angola (23 January 2014). Retrieved on 2 September 2016.
- ↑ Moçambique: Alice Mabota, primeira mulher candidata às presidenciais | DW | 15 July 2019. DW.COM. Retrieved on 2 August 2019.
- ↑ Morreu a ativista moçambicana Alice Mabota – DW – 12/10/2023 (pt). dw.com. Retrieved on 13 October 2023.