Jump to content

Andrea Evangelina Rodríguez Perozo

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Andrea Evangelina Rodríguez Perozo (1879–1947) bụ nwanyị izizi ụlọ akwụkwọ ahụike gụsịrị akwụkwọ na Dominican Republic.

Oge ọ malitere

[dezie | dezie ebe o si]

ltagracia (Dominican Republic), na ezinụlọ dara ogbenye. Nne ya, Felipa Perozo, bụ onye ọrụ ugbo na-amaghị akwụkwọ nke Ramón Rodríguez hapụrụ ime, onye ahịa bara ọgaranya nke mpaghara ahụ bụkwa onye isi na ndị agha Pedro Santana.[1] Nne ya gbahapụrụ ya nke mbụ, ma nna ya mere otu ihe ahụ mgbe ọ bụ nwata na nne nne ya na-elekọta ya. Nne nne Rodríguez Tomasina Suero de Rodíguez bụ onye marchanta (ndị nwanyị na-ere ihe oriri na sweets n'ụlọ) na San Pedro de Macoris. Ọtụtụ ezinụlọ na ndị enyi Rodríguez kpọrọ ya Lilina dịka aha otutu. Mgbe ọ dị afọ 6, Rodríguez na-ere gofio (ụtụ ọka ọka na-atọ ụtọ) nke nne nne ya mere n'ụlọ iji nyere aka kwụọ ụgwọ ụlọ akwụkwọ ya.[2] Nna ya na-aga eleta ya mgbe ụfọdụ..[1]

Ọrụ ahụike

[dezie | dezie ebe o si]

Mgbe ọ dị afọ 12 Rodríguez ghọrọ onye enyemaka ahụike ụlọ nwa oge nye Dominican Poet na onye nta akụkọ Rafael Alfredo ma ọ bụ "Pepe Cándido" Deligne (1863-1902) [1], bụ onye dara ọrịa ekpenta. Nzukọ a mere ka Rafael Alfredo ghọọ onye ndụmọdụ Rodríguez, ohere ahụ dugakwara ya ịga Instituto de Señoritas na Dominican Republic.[1] N'ebe ahụ Rodríguez malitere ọrụ mahadum ya n'ịchụso ịghọ onye nkụzi. Ozugbo a nabatara ya n'ụlọ akwụkwọ nke Instituto de Señoritas, n'ebe ahụ ọ zutere onye guzobere Instituto de señoritas Salomé Ureña, Anacaona Moscoso onye tinyere ego ma gbaa ya ume ka ọ bụrụ onye bu ya ụzọ dị ka onyeisi ụlọ akwụkwọ sekọndrị ụmụ agbọghọ. Na mgbakwunye, tupu Anacaona Moscoso gafere n'ihi mgbagwoju anya ịmụ nwa, ọ kpaliri Rodríguez ịga ụlọ akwụkwọ ahụike. Mgbe Rodríguez gụsịrị akwụkwọ sekọndrị, ọ gara n'ihu na-akụzi na n'October 1903 Rodríguez malitere ụlọ akwụkwọ ahụike na Universidad Autónoma de Santo Domingo Departamento de Medicina tọrọ ntọala na 1538. na Dominican Republic.

Ọ bụ dọkịta mbụ nke ụlọ akwụkwọ mahadum nke Dominican Republic . [2] Dị ka onye dọkịta na-eto eto na onye na-ahụ maka ahụike, Rodríguez gbalịrị ịkpata ihe ọ ga-eri na San Pedro de Macorís mana o guzobere ya na-ama aka ime ya dị ka dọkịta nwanyị na-enweghị ahụmahụ. N'ihi enweghị uru, Rodríguez kwagara n'ógbè Ramom Santana nke bụ ebe obibi nke ọtụtụ ndị so na ndị agha nnupụisi ma na-emegide mwakpo America nke United States bi na Dominican Republic (1916-1924). N'ebe ahụ, Rodríguez nyere ọrụ ahụike na nkuzi maka ego na ahụmịhe ka ukwuu. N'afọ 1921, afọ atọ nke inye nlekọta ahụike n'efu na San Francisco na obodo ndị ogbenye dị n'ime ime obodo, Rodríguez gara Paris ka o wee nwee ike ịga n'ihu na ọmụmụ ya ma na-arụ ọrụ ọgwụ.[3] N'afọ 1926, ọ laghachiri na Dominican Republic, na nzere dị elu na obstetrics na nlekọta ahụike ọha na eze yana nzere na ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Na mgbakwunye, na Ramom Santana bụ ebe mbụ ya na onye ọchịchị aka ike Dominican Rafael Trujillo zutere. Rodríguez weere onye ọchịchị aka ike Rafael Trujillo dị ka ihe iyi egwu nye mba ahụ ma jụ ịgbachi nkịtị. N'ihi nnupụisi ya na ọchịchị Trujillo n'afọ ndị 1930 na 1940, njikọ aka Dominican Feminist Action {Acción Feminista Dominicana (AFD) } na ọchịchị ahụ hichapụrụ onyinye Rodríguez nyere na akụkọ ihe mere eme nke Dominican yana, nlekọta ahụike ụmụ nwanyị n'àgwàetiti ahụ na ndị ọzọ na-eme ihe dịka onwe ya site na ncheta na akụkọ ihe nkiri nke Dominican. Ka ọchịchị aka ike nke Trujillo malitere ịchị malite na 1935, Rodríguez dara n'ihi obi ọjọọ Trujillo nke dugara na mbibi nke ọrụ ahụike ya ka ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị mpaghara na ndị ọrụ ibe ya na-ezere ya. Na mgbakwunye, na 1935 Dr. Rodríguez lanarịrị obi ọjọọ ndị uwe ojii ka ọ na-achụ ya n'enweghị nkwụsị site n'aka ndị uwe ojii, maka enweghị ekele kwesịrị ekwesị nye General Trujillo na aha nsọpụrụ ọ natara maka edemede ya, 'Social Medicine and Protection of the Species'.

O guzobere Mother's Milk Bank (Banco de Leche Materna), Cow's Milc Dispensary (Gota de Leche), ụlọ ọgwụ mgbochi, Society for the Protection of Mothers and Infants (Sociedad Protectora de la Maternidad y la Infancia), ụlọ ọgwụ ụkwara nta, na ebe mgbaba ndị ekpenta, na San Pedro de Macorís. Rodríguez Perozo kwadokwara maka agụmakwụkwọ mmekọahụ dabere na ụlọ akwụkwọ, atụmatụ ezinụlọ, igbochi ọmụmụ, na mgbochi na ọgwụgwọ ọrịa venereal. Ọtụtụ n'ime echiche ya dị egwu dị ka a hụrụ ya mgbe ahụ maka ọganihu nke nlekọta ahụike ụmụ nwanyị sitere na mmetụta nke oge ya na France maka ụlọ akwụkwọ ahụike ebe a zụrụ ya ịbụ onye na-ahụ maka ụmụ nwanyị.[8] Ozugbo o si Frances lọta ma hụ oke ọrịa venereal, ọ malitere inye ụmụ nwanyị nọ na mkpa nlekọta ahụike n'efu nke a gụnyere ileta agbata obi ndị akwụna. Na mgbakwunye, inye ndị nne na-enye nwa ara mmiri ara n'efu na ụmụaka dara ogbenye nri n'efu.

Onye nkuzi

[dezie | dezie ebe o si]

Onye nkuzi Rodríguez Anacaona Moscoso Puello (1876-1907) guzobere Instituto de Señoritas (Young Ladies Institution) na 1898 ma tinye Rodríguez na klas mbụ ya nke gụsịrị akwụkwọ na 1902. Mgbe ọnwụ nke onye nkuzi ya gasịrị, Rodríguez kwetara ịghọ onye nduzi nke "Young Ladies Instituto Profesional" na 1907. Rodríguez kụziri na Young Ladies Institute n'ehihie, na mgbede na Laborers and Domestic Workers Night School (Escuela Nocturna para Obreros y Domésticas). N'ịkụzi ihe n'ụlọ akwụkwọ abụọ ahụ, o dere ma bipụta akwụkwọ ya nke 1915 nke akpọrọ Granos de polen (Mkpụrụ Mkpụrụ Mkpụrụ), gbasara ịdị ọcha na ịzụlite ụmụaka.

Na mgbakwunye na ọrụ ahụike Perozo, ọ bụkwa onye edemede ma bipụta akwụkwọ mbụ ya Granos de polen na 1915, ma mesịa bipụta ụfọdụ uri na isiokwu na magazin "Fémina." [4] Mgbe o si n'isi obodo France lọta, o bipụtara akwụkwọ nke abụọ, nke akpọrọ Le Guerisseur: Cuento Chino Bíblico Filosófico de Moral Social . [4] Onye na-ede akụkọ ndụ ya Antonio Zaglul gosikwara na ọ kwadebere ihe odide nke akwụkwọ akụkọ akpọrọ Selene iji sọpụrụ nwa ya nwanyị nkuchi, mana o bibiri ya n'oké iwe.[5]

Ọnwụ

[dezie | dezie ebe o si]

Zaglul kwukwara na ejidere ya n'ihi mmegide ya megide ọchịchị Rafael Leónidas Trujillo na nkatọ ọ na-akatọ gọọmentị, nakwa na e jichiri ya n'ebe e wusiri ike na San Pedro de Macoris ma mekpaa ya ahụ.[1] E mechara gbahapụrụ ya n'okporo ụzọ dị nso n'obodo Hato Mayor.[1] Ọ nwụrụ na January 11, 1947, mgbe ọtụtụ ụbọchị nke nhụjuanya gasịrị.

Ihe Nketa

[dezie | dezie ebe o si]

N'agbanyeghị na ọchịchị aka ike nke Trujillo gbalịrị ihichapụ Rodríguez na akụkọ ihe mere eme Dominican, a na-echeta ya na Dominican Republic taa, dị ka onye ọsụ ụzọ na ngalaba ahụike Dominican karịsịa n'ihi na ọ metụtara nlekọta ahụike ụmụ nwanyị. A na-asọpụrụ ya site n'ime ka ụlọ ọrụ Dominican Social Security Institute (IDSS) meghee, mezigharịa ya, ma gbanwee aha ụlọ ọgwụ Dominican Women's Hospital na Santo Domingo na San Rafael del Yuma n'aha ya. na mgbakwunye, na Dominican Republic na-eguzobe ma na-akpọ ụlọ akwụkwọ elementrị nke Evangelina Rodríguez (Niña) n'obodo ya San Pedro de Macorís. Rodríguez alụghị di ma ọlị, agbanyeghị na ọ kuchiri nwa nwanyị Selisette Sánchez Santiago, onye nne ya bụ onye ọrịa Rodríguez mana ọ nwụrụ mgbe ọ mụsịrị nwa ya nwanyị na 1929.

Ihe odide

[dezie | dezie ebe o si]
  1. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named autogenerated2003
  2. Research Gate.
  3. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named E
  4. 4.0 4.1 Evangelina Rodríguez. Cielonaranja.com. Retrieved on 2015-03-22.
  5. Antonio Zaglul (1997). Despreciada en la vida y olvidada en la muerte: biografía de Evangelina Rodríguez, la primera médica dominicana (in Spanish). Editora Taller. ISBN 978-8484000921.