Asụsụ Abau

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Abau bụ asụsụ Papuan a na-asụ n'ebe ndịda Sandaun Province nke Papua New Guinea, bụ́ isi n'akụkụ ókè ya na Indonesia.

N'afọ 2002, e mere atụmatụ na e nwere n'etiti 4,500 na 5,000 ndị ọkà okwu, ọnụ ọgụgụ a apụtaghị na ọ belatara kemgbe ọnụ ọgụgụ mbụ ziri ezi n'afọ 1970.

A na-akọ na Abau na-ekwu okwu.

Ọmụmụ ụdaolu[dezie | dezie ebe o si]

Abau [1] ndepụta ụdaume kachasị mfe n'ezinụlọ asụsụ Sepik.

Mkpụrụedemede[1]
N'ihu Ịlaghachi azụ
N'akụkụ i u
N'etiti etiti na o
Emeghe Ọpụpụ
Mkpụrụ okwu[1]
Bilabial Alveolar Palatal Velar Mkpịsị aka
Ụgbọ imi m n
Plosive p k
Ihe na-esiri ike s h
Flap ɾ
Ọkara ụdaolu j w

Aha nnọchiaha[dezie | dezie ebe o si]

Ndị nnọchiaha bụ: [2]

Onu ogugu abuo na otutu na-amata ọdịiche dị n'etiti onye mbụ na onye na-abụghị nke mbụ. Ọzọkwa, ndịiche nwoke na nwanyị nke atọ dị naanị maka otu, mana ọ bụghị ụdị nke abụọ ma ọ bụ ọtụtụ..

Ụdị aha[dezie | dezie ebe o si]

Ụdị aha Abau bụ: [2]

Aha nwere ike iwere akara dị iche iche dabere na njirimara anụ ahụ a na-ekwusi ike. Ihe atụ: [2]

akị bekee ya
  • su pi-ron / akị bekee class.5-otu/ 'nkwụ akị bọọlụ'
  • su ka-mon / akị bekee class.2-otu/ 'akị bekee'
pey 'sugarcane'
  • pey pi-ron /sugarcane class.5-otu/ 'otu ahịhịa shuga a na-akpụghị akpụ'
  • pey houk-mon /sugarcane class.12-otu/ 'otu iberibe okpete'
  • pey strong-mon /sugarcane class.9-one/ 'mgbidi nke ahịhịa shuga echekwara'
  • pey henaw-mon /sugarcane class.11-otu/ 'otu ụyọkọ okpete dị njikere maka njem'

Dị ka ọtụtụ Asụsụ Sepik ndị ọzọ, Abau na-egosi n'ụzọ doro anya okike (lee asụsụ Sepik #Gender). Enwere ike ịhazi otu ihe ahụ dị ka nwoke ma ọ bụ nwanyị, dabere na njirimara anụ ahụ e bu n'obi iji mesie ike. Ihe atụ: [2]

youk 'onye na-agba ịnyịnya'
  • youk se 'paddle M.DAT' (na-elekwasị anya n'ogologo oge paddle)
  • youk ke 'paddle F.DAT' (na-elekwasị anya na ọdịdị dị larịị nke mma paddle abụọ)

Okwu[dezie | dezie ebe o si]

Okwu ndị a sitere na Foley (2005) [3] na Laycock (1968), [4] dị ka e depụtara na nchekwa data Trans-New Guinea: [5]

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

  1. 1.0 1.1 1.2 Steven Moran and Daniel McCloy and Richard Wright. 2019. Abau sound inventory (PH). In: Moran, Steven & McCloy, Daniel (eds.) PHOIBLE 2.0. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. (Available online at http://phoible.org/inventories/view/1160, Accessed on 2019-04-23.)
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 Foley (2018). "The Languages of the Sepik-Ramu Basin and Environs", in Palmer: The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide, The World of Linguistics. Berlin: De Gruyter Mouton, 197–432. ISBN 978-3-11-028642-7.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name "Foley-Sepik" defined multiple times with different content
  3. Foley, W.A. "Linguistic prehistory in the Sepik-Ramu basin". In Pawley, A., Attenborough, R., Golson, J. and Hide, R. editors, Papuan Pasts: Cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. PL-572:109-144. Pacific Linguistics, The Australian National University, 2005.
  4. Laycock, Donald C. 1968. Languages of the Lumi Subdistrict (West Sepik District), New Guinea. Oceanic Linguistics, 7 (1): 36-66.
  5. Greenhill (2016). TransNewGuinea.org - database of the languages of New Guinea. Retrieved on 2020-11-05.
  •  

Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]