Asụsụ Kisi (Tanzania)

Kisi
Kikisi
A mụrụ ya	Tanzania
Agbụrụ	15,000 Kisi (2012)
Ndị na-asụ asụsụ ala	11,000 (2012)
Ezinụlọ asụsụ	Niger-Congo? Atlantic-Congo Benue-Congo Bantoid Bantu Ebe Ugwu Ọwụwa Anyanwụ Bantu Bena-Kinga (G60) Kisi
Koodu asụsụ
ISO 639-3	kiz
Glottolog	kisi1243
Koodu Guthrie	G.67
Asụsụ	99-AUS-re

Kisi bụ Asụsụ Bantu nke Tanzania. Ọ bụ ezie na ọ bụ naanị ọkara ma ọ bụ karịa nke Ndị Kisi na-asụ asụsụ ahụ, iji ya eme ihe dị ike ebe a ka na-asụrụ ya.

Ọmụmụ ụdaolu

Mkpụrụ okwu na Kisi

		Akpụkpọ ahụ	Alveolar	Post-alveolar<br id="mwHw">	Velar	Mkpịsị aka
Ụgbọ imi		m	n	ɲ	ŋ
Plosive	aspirated	ph	th		kh
	kwuru okwu	b	d	ɟ	ɡọ
	N'ihi ya, a na-eme ka ọ bụrụ ihe a na-akpọ Domen	mb	nd	ɲɟ	ŋɡ
Ihe na-esiri ike	enweghị olu	f	s			h
	kwuru okwu	β		Ọdịdị	ɣ
Ihe na-enye nsogbu				tʃ
Mmiri			l

Mkpụrụ okwu na Kisi nke na-apụta naanị site na mmekọrịta ọdịdị

	Bilabial	Ezé egbugbere ọnụ	Alveolar	Post alveolar/ ire ụtọ	Velar
A na-ekwughachi ya n'enweghị olu plosives	hm		hn mbụ		ŋkh
A na-ekwughachi ya n'enweghị olu fricatives		Ọ bụ ya ka a na-akpọɱf	n
Enweghị olu a na-eme tupu oge eruo ndị Afrịka				n
Mkpịsị imi	mh		nh	ɲh

Phonemes ndị ọzọ:

• [ɾ] na [l] dị n'ụdị dị iche iche.
• [w] na [j] anaghị etinye na chaatị phoneme na Kisi n'ihi na ha na-apụta naanị dị ka ntinye glide n'etiti akụkọ ihe mere eme ma ọ bụ ọdịdị dị n'akụkụ ụdaume. [w] anaghị eme ma ọ bụghị ya. Maka ụfọdụ ndị na-asụ ya, [j] na-apụta dị ka ụdị nnwere onwe nke ndị na-ekwu okwu ndị ọzọ na-ewere na ọ bụghị eziokwu.

Mkpụrụedemede ụdaume na Kisi

	N'ihu	Central	Ịlaghachi azụ
Ọkwa dị elu 1	i i:		u u:
Ọkwa dị elu 2	ɪ ɪ:		Ọ bụ n'oge ahụ ka a na-akpọ ʊ:
N'etiti	na na:		o o:
Ala Dị Ala		a a:

A na-eji /:/ akara dị iche na nke iwu. Nke a anaghị egosipụta ọdịiche dị na ogologo mmepụta.

Diphthongs na Kisi

Ihe nnọchianya	Ihe Nlereanya Okwu	Ihe ọ pụtara
[e]-[i] [bei]	Swahili: bei	'ọnụahịa'
[a]-[o] [ŋɡao]	Swahili: ngao	'ọta'

Swahili: bei, na Swahili: ngao - A gbazitere okwu Swahili ndị a n'asụsụ Kisi ma jiri diphthong kpọọ ya na Kisi

Edensibia

dị iche na nke iwu. Nke a anaghị egosipụta ọdịiche dị na ogologo mmepụta.

Akwụkwọ

• Gray (2018). Kisi Phonology and Morphology. SIL International. Archived from the original on 2018-12-19. Retrieved on 2018-12-18.
• Ngonyani, Deogratias S. "Aspects of Non-Concatenative Morphology in Kikisi." Arusha Working Papers in African Linguistics, 6 (1): 40-59.