Asụsụ Nding

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Nding
Eliri
Spoken in: Sudan
Language extinction: Threatened/Critically Endangered
Language family: Nnijer–Kongo
 Atlantic–Congo
  Nding
Language codes
ISO 639-1: none
ISO 639-2:
ISO 639-3: eli

[1]Nding bụ asụsụ (nke dị oke egwu) nke nọ n'ihe ize ndụ [2] Niger-Congo n'ezinụlọ Talodi nke Kordofan, Sudan. [3]

Ihe ọmụma n'ozuzu[dezie | dezie ebe o si]

[4] na-asụ Nding n'ógbè ugwu (Jebel) Eliri, na ndịda Talodi na South Kordofan, Sudan . [1] N'ihi nke ahụ, a na-akpọkwa asụsụ ahụ Eliri.

[2] ka UNESCO "Atlas of the World's Languages in Danger" si kwuo site na 2010, asụsụ ahụ nọ n'ihe ize ndụ. Otú [3] dị, mbipụta 2020 nke "Ethnolo Qatarue" kọwara ya dị ka ihe nọ n'ihe ize ndụ, na-agụnye ndị ọkà okwu 400 n'etiti ụfọdụ ndị na-eto eto na ndị okenye niile.

Egwú[dezie | dezie ebe o si]

Mkpụrụedemede[dezie | dezie ebe o si]

[1]'asụsụ Nding, enwere ụdaume ndị a: a, e, i, o, u. N'etiti ndị a, e. o, enwere ike ịhazi ya dị ka ogologo ma ọ bụ mkpirikpi, ịkpọpụta ya.

Mkpụrụ okwu[dezie | dezie ebe o si]

[1] na-edekwa ụdaume "l" [el] dịka "ọ".

Mgbanwe ụdaume na ụdaume[dezie | dezie ebe o si]

Okwu n ike ịgbanwe site na enweghị olu gaa na olu ma ọ bụrụ na okwu bu ya ụzọ jiri "n" mechie. [1] ọmụmaatụ, tetjo [eng. ụlọ] na ahịrịokwu "nwoke ahụ hapụrụ ụlọ" na-aghọ detjo: babura ako an detjo. [1] gị dị ota">t ahụ yiri ka ha na-eme n'ụzọ na-adịghị mma, ebe ọ bụ na enweghị njikọ doro anya achọtara, dịka tj na-aghọ dj, ti na-aghọta di, ta na-aghọzi da.

Ụda olu[dezie | dezie ebe o si]

Aha nnọchiaha[dezie | dezie ebe o si]

Aha nnọchiaha[dezie | dezie ebe o si]

Ndị nnọchiaha nkịtị: aṅi (I), aṅo (you), aṅo, arnaṅo (we), ata (ha).[1]

Ndị nnọchiaha onwe onye n'ihu ngwaa: ńi/ṅi/ni (I), afọ (you), aṅo/ari (we), ṅorno/ano (you pl.), ṅota/oʹt (she).[1]

Ndị nnọchiaha onwe onye nwekwara ike ijikọta na ngwaa ma rụọ ọrụ dị ka nsonaazụ; ya mere, na-egosi isiokwu nke omume ahụ: -ia/i (M), -wa/o (ị), -wa /wa/oba (ya), -uria/-ori (anyị), -Otasị/-/-ata (ị pl.), -una/-ata (ya).[1] Mgbe nke ahụ mere, ogwe okwu ahụ nwere ike ịgbanwe (dịka ụdaume a, o, u nwere ọchịchọ ịgbanwe). [1] [1] o sina dị, enwere ọtụtụ mgbagwoju anya na mgbagwoju eme na data gbasara nnọchiaha onwe onye, yabụ enwere ọtụtụ nsogbu ịchọta usoro doro anya.

Ndị nnọchiaha nwere ihe[dezie | dezie ebe o si]

Ndị nnọchia onwe onye: i/iṅ/ńe (my/my), -a (yo/yours), -oba (ya), -Ori (our), -ono/-ai (your/yours, -ano/-ota (ya).[1]

Ndị nnọchiaha na-ajụ ajụjụ[dezie | dezie ebe o si]

Ndị nnọchiaha ajụjụ: abura (onye), bi ma ọ bụ Yara (ihe), tja (ebe).[1]

Ngwaa[dezie | dezie ebe o si]

Okwu ndị na-esote[dezie | dezie ebe o si]

Lee paragraf dị n'elu na nnọchiaha onwe onye.

Ịgọnahụ[dezie | dezie ebe o si]

[4][1] na-emezu ịgọnahụ site n'iji post-position ma/nā/nʹ.

Ụdị iwu[dezie | dezie ebe o si]

Ihe ọmụmAfọ banyere ụdị imperative bụkwa ihe a na-ejighị n'aka, mana dịka mmadụ na-ahụ n'ihe atụ na-esonụ, a hụla ya, na enwere ọdịiche n'etiti imperative n'otu ụdị na n'ọtụtụ (a na-enweta nsonaazụ -ano n'ọtụtụ): ŭṅo! (ị na-aga!) Uṅano! (pl. ị na-aga!).[1][4]

Njikọ nke ngwaa "inwe"[dezie | dezie ebe o si]

Njikọ nke ngwaa "inwe"[1]
Aha nnọchiaha [eng.] Nding Nsụgharị
M bāno/banŏ "Enwere m"
banŏē "ị nwere"
ya banŏē "ọ nwere"
anyị gari "anyị nwere"
gị (pl.) andona "ị (pl.) nwere"
ha Afọ andona "ha nwere"

Oge gara aga[dezie | dezie ebe o si]

Nchịkọta ihe atụ nke ahịrịokwu "ịgbukpọ osisi": 'koñori guri' (M gbajiri osisi), koño guri (ị gbajiri...), 'koñata guri' (ọ gbajiri...).[4]

Okwu mmeghe[dezie | dezie ebe o si]

Adverbs: Nĕnna (ebe a), Tegue (ụtụtụ echi).[1]

(N'ihu na mgbe) ọnọdụ[dezie | dezie ebe o si]

Postpositions: ma/nā/nʹ (iji maka ịgọnahụ[1][4]).

Nkọwa okwu: ra ([[[[[[[[k]), mgbe mmadụ na-afọ maka ebe ihe dị), ba ([[k]"), an ([[k""), ([[k""), Tuko ([[k'ozuzu"), tuka ([[k "n'ozuzu" n'echiche, mgbe mmadụ jụrụ maka ebe dị), djeta ("n'ebe dị anya"), noṅgotjon ("n'okpuru"), tenyagan ("n'etiti").[1]

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

of the World's Languages in Danger" si kwuo site na 2010, asụsụ ahụ nọ n'ihe ize ndụ. Otú ejighị n'aka, mana dịka mmadụ na-ahụ n'ihe atụ na-esonụ, a hụla ya, na enwere ọdịiche n'etiti

  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 Meinhof (1965). "Eliri". Zeitschrift für Kolonialsprachen 7/9: 36–50. Meinhof, Carl (1965) [1910-1919]. "Eliri". Zeitschrift für Kolonialsprachen. 7/9: 36–50. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  2. 2.0 2.1 (2010) Atlas of the world's languages in danger, Christopher Moseley, Alexandre Nicolas, Unesco, Unesco. Intangible Cultural Heritage Section, 3rd ed. entirely revised, enlarged and updated, Paris: Unesco. ISBN 978-92-3-104095-5. OCLC 610522460.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  3. 3.0 3.1 Eberhard (2020). Ethnoloɠue: Languages in Africa and Europe, 23rd, Dallas: SIL International Publications, 279. ISBN 978-1-55671-458-0.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Seligmann (1965). "Note on the Language of the Nubas of Southern Kordofan". Zeitschrift für Kolonialsprachen 1/2: 167–188. Seligmann, Brenda Z. (1965) [1910-1919]. "Note on the Language of the Nubas of Southern Kordofan". Zeitschrift für Kolonialsprachen. 1/2: 167–188. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":3" defined multiple times with different content

Àtụ:Languages of Sudan