Asụsụ Sumbwa

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Sumbwa
Kisumbwa
Spoken in: Tanzania
Total speakers: 361,000
Language family: Nnijer–Kongo
 Atlantic–Congo
  Volta-Congo
   Benue–Congo
    Bantoid
     Southern Bantoid
      Bantu (Zone F.20)
       Northeast Bantu
        Sukuma-Nyamwezi
         Nyamwezic
          Sumbwa
Language codes
ISO 639-1: none
ISO 639-2:
ISO 639-3: suw

Sumbwa (ma ọ bụ Sisumbwa/Lusumbwa) bụ asụsụ Bantu nke Ọwụwa Anyanwụ, nke Malcolm Guthrie (1948) kewara dị ka F.23 . Dịka nkewa a si dị, a na-eche na asụsụ ahụ nwere njikọ na Kinyamwezi, Kisukuma, Kinilamba, Kirimi nakwa asụsụ ndị ọzọ nke mpaghara F (Guthrie 1948; 1967-71, ọ bụ ezie na Nurse na Philippson 1980 nakwa Maselle (2001) tụrụ aro na asụsụ ahụ enweela mmetụta dị ukwuu site na asụsụ ndị agbata obi. Nnyocha ngwa ngwa nke okwu ahụ na-egosi na Sisumbwa yiri ka ọ dị nso na Nyamwezi karịa asụsụ ọ bụla ọzọ n'ìgwè ahụ (Nurse na Philippson 1980). N'ihe gbasara kọntaktị, ndị na-asụ Sisumbwa n'ekwu na n'ogologo oge ha na ndị na-ekwu Kisubi (Biharamulo), Kirongo na Kizinza (Geita na Sengerema) na Kiha (Bihiramulo na Bukombe / Kahama), na mgbakwunye na Kinyamwezi nakwa Kisukuma nọ na kontakịtị.

A na-asụkarị asụsụ ahụ na mpaghara Bukombe, Mbogwe nakwa Geita (Geita Region); mpaghara Kahama (Shinyanga Region); mpaghara Biharamulo (Kagera Region) na mpaghara Urambo (Uyowa) São Tabora Region. Banyere ọnụ ọgụgụ nakwa ọnụ ọgụgụ mmadụ nke afọ 2002 na mmụba nke ọnụ ọgụgụ mmadụ kemgbe ahụ, enwere ike ịtụle ọnụ ọgụgụ ndị na-asụ Sisumbwa dị ka ndị a: Bukombe: 137,115; Kahama: 100,377; Geita: 79,490; Biharamulo: 4,306; Ilemela: 85; Kishapu: 110; Kwimba: 152; Misungwi: 103; Nzega: 358; Shinyanga (R): 2,260; Urambo: 36,755; Atụmatụ a na-enye 361,111 ndị na-ekwu okwu Sisumbwa. Ndị a bụ ọnụ ọgụgụ ndị edere na Tanzania Language Atlas (2009:3), nke a na-etinye asụsụ ahụ na nke 25 n'ime asụsụ 150 Tanzanian a chọpụtara.

A ka na-akọwaghị Sumbwa n'ụzọ dị ukwuu n'ihi na e nwere ụtọ asụsụ ochie (Capus 1898), akwụkwọ ọkọwa okwu asụsụ atọ (Kahigi 2008a) na nkọwa nke ụfọdụ ihe ndị mejupụtara ọdịdị (Kahiji 2005; Kahigi 2008b).