Toposa (nke akpọkwara Akara, Kare, Kumi, Taposa, Topotha) bụ asụsụ Nilo-Saharan (Eastern Sudan, Nilotic) nke ndị Toposa na-asụ na South Sudan. Ụdị asụsụ ndị a na-aghọta ọnụ gụnyere Jiye nke South Sudan, Nyangatom nke Ethiopia, Karimojong, Jie na Dodos nke Uganda na Turkana nke Kenya.[1] Teso (nke a na-asụ na Kenya na Uganda) dị anya karịa.
Toposa, dị ka ọtụtụ asụsụ Nilotic, nwere nkwekọrịta ụdaume na ụdaume abụọ: otu setịpụrụ na mgbọrọgwụ ire dị elu (+ATR) na -ATR setịpụrụ. A na-egosi +ATR. Ụdaume //a// na-anọpụ iche n'ihe gbasara nkwekọrịta ụdaume.[2] Ụdaume itoolu
itoolu niile na-apụta dị ka ndị a na-eme ka ha dị ọcha, na-adị iche nỤdaumeme ihe. Mkpụrụedemede ndị a na-enweghị olu na-apụta n'ọnọdụ tupu nkwụsịtụ. Ụfọdụ Toposa morphemes nwere naanị ụdaume dị elu na-enweghị olu; ọrụ ọrụ ahụ yiri ka ọ dị ukwuu na ụdaume dị ala karịa nke dị ala.[3]
Toposa nwere ụda, nke bụ ụtọ asụsụ kama okwu. A na-eji ụda eme ihe iji gosi okwu na aha na oge na ngwaa.