Asụsụ Tuoba

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Asụsụ Tuoba
asụsụ, extinct language
obere ụdị nkeMongolic, Turkic Dezie
mba/obodoNorthern Wei Dezie
ụdị asụsụagglutinative language Dezie
dissolved, abolished or demolished date495 Dezie
Tuoba
Spoken in: Tuoba 
Region: Northern China and Mongolia
Total speakers:
Language family: Mongolic (or Para-Mongolic)?
Turkic?
language isolate?
 Tuoba
Language codes
ISO 639-1: none
ISO 639-2:
ISO 639-3:

Tuoba (Tabγač ma ọ bụ asụsụ Tabghach; kwa Taγbač ma ọ dị ka Taghbach; Chinese) bụ asụsụ na-adịghịzi adị nke ndị Tuoba na-asụ n'ebe ugwu China n'ihe dị ka narị afọ nke ise AD n'oge usoro ndị eze Northern Wei.

Nchịkọta[dezie | dezie ebe o si]

[1]Alexander Vovin (2007) na-akọwa asụsụ Tuoba ha dị ka Asụsụ Mongolian.

[2]'Na aka nke ọzọ, Juha Janhunen tụrụ aro na ndị Tuoba nwere ike ịsụ Asụsụ Oghur Turkic. [3] ka Peter Boodberg si kwuo, asụsụ Tuoba bụ otụ ụzọ bụ isi Turkic na ngwakọta Mongolic. [4] Sanping kwuru [5] asụsụ Tuoba "nwere ma" ihe ndị Turkic na Mongolic.


Liu Xueyao kwuru [6] Tuoba nwere ike ịnwe asụsụ nke ha, nke a na-ekwesịghị iwere na ọ bụ otu asụsụ ọ bụla ọzọ a maara.


Andrew Shimunek (2017) kewara Tuoba (Tabghach) dị ka asụsụ "Serbi" (ya bụ, Para-Mongolic). Alaka Serbi nke Shimunek nwekwara asụsụ Tuyuhun na asusu Khitan. [7]

Ọdịdị[dezie | dezie ebe o si]

Ụfọdụ nsonaazụ na-arụ ọrụ bụ: [7]

  • *-A (y) ~ *ʁa (y) 'okwu na-esote"
  • *-Al ~ *-l 'aha okwu"
  • **čɪ ~ **či 'suffix na-egosi ọrụ'
  • **-mɔr/-mʊr () 'aha okwu"
  • **-n 'ọtụtụ nsonaazụ'

Akwụkwọ Nsọ[dezie | dezie ebe o si]

A na-edepụta okwu Taghbach ahọpụtara site na Shimunek (2017) n'okpuru ebe a. A na-eji otu asterisk (*) akara ụdị ndị e wughachiri site na iji usoro ntụnyere ahụ, ebe a na-eji asterisk abụọ (**) (nke Shimunek 2017 akara dị ka Ōi na / ma ọ bụ rhyme nke ọdịnala ọdịnala ọdịbendị China). [7]

Taghbach (ụdị e wughachiri) Taghbach (ihe odide Chinese mbụ) Ihe Bekee pụtara Ihe omuma ndi China
*agyɪl ~ *agɪl Ihe na-akpali akpali ụlọ Ụlọ
*čhɪrnɔ Nwoke di na nwunye anụ ọhịa wolf Anụ ọhịa wolf
**dɪʁa Ebe e si enweta ya edemede, akwụkwọ, akwụkwọ Akwụkwọ
**ɦatśir̃ Akụ na ụba nri Ihe oriri
*ɦorbǝl Ọdọ Mmiri okpomọkụ Ọdịdị
*ɪrgɪn Ọdịdị n'elu, n'elu Ọ dị
**khɪl- Ịgba ala ikwu okwu -
**khɪr- Ihe omuma igbu mmadụ Igbu mmadụ
**khɪrʁayčɪn Ihe omuma ihe omuma ndị na-egbu egbu Onye na-egbu egbu
*ñañaña Ọ bụrụ na ọ dị nkịta Nkịta
*pary-al Ịchụpụ àkwà mmiri Ogwe osisi
**Phala Ịgba bọọlụ Mmiri osikapa
*Onye na-arụ ọrụ/* Nwoke ezì, ezì Ọdịdị
** Thaʁ Ịnọba unyi, ala, ala Ala
*thʊʁnar Ihe isi ike n'ala ugwu Ugwu
**thʊʁay Nkwupụta oge ochie Oge Ochie
*uwl/*ʊwl Ozizi jikọtara ígwé ojii Igwe ojii
*yirtʊqañ/*yirtʊqan Ọdịda Anyanwụ na-egbuke egbuke Ìhè
*žirpəŋ Ọ bụ na ọ bụ na ọ dị ala e welitere elu, oghere Akara
**žiʁlʊ bụ ụlọ dị elu, dị ogologo Elu

Edemsibe[dezie | dezie ebe o si]

Ihe ndị e dere n'akwụkwọ[dezie | dezie ebe o si]

  1. Vovin. "Once Again on the Tabghach Language" (in en). 
  2. Juha Janhunen, (1996), Manchuria: An Ethnic History, p. 190
  3. Holcombe (2001). The Genesis of East Asia: 221 B.C. - A.D. 907, 132. 
  4. Holcombe 2001, p. 248
  5. Chen, Sanping 2005. Turkic or Proto-Mongolian? A Note on the Tuoba Language. Central Asiatic Journal 49.2: 161-73.
  6. Liu Xueyao p. 83-86
  7. 7.0 7.1 7.2 Shimunek (2017). Languages of Ancient Southern Mongolia and North China: a Historical-Comparative Study of the Serbi or Xianbei Branch of the Serbi-Mongolic Language Family, with an Analysis of Northeastern Frontier Chinese and Old Tibetan Phonology. Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-10855-3. OCLC 993110372.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name "Shimunek2017" defined multiple times with different content

Akwụkwọ[dezie | dezie ebe o si]

 Àtụ:Turkic languages