Baraza Kiswahili Taifa

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

 

Baraza la Kiswahili la Taifa (National Swahili Council, nke a na-akpọ BAKITA) bụ ụlọ ọrụ Tanzania nke na-ahụ maka ịchịkwa na ịkwalite Asụsụ Kiswahili.

Ihe ndị mere n'oge gara aga[dezie | dezie ebe o si]

Tanganyika na Zanzibar, ndị mejupụtara abụọ nke Tanzania nke oge a, nọ n'okpuru Ọchịchị ndị Germany site na 1880s. Ọnụ ọgụgụ buru ibu nke agbụrụ ndị na-asụ asụsụ dị iche iche bi n'ókèala ahụ. Gọọmentị ndị Germany na-achị ha kpebiri iji Kiswahili mee ihe dị ka asụsụ nchịkwa mgbe ha tụrụ egwu na iji asụsụ German ga-ewebata ndị bi n'ógbè ahụ na ederede Marxist. [1] Britain, bụ ndị weghaara ọchịchị mgbe e meriri Germany na Agha Ụwa nke Mbụ gara n'ihu na iwu a.

Swahili nwere olumba iri na asaa. Kọmitii Asụsụ Interterritorial na 1930 n'okpuru ọchịchị ndị Britain na East Africa nyere ọrụ ịmepụta ụdị asụsụ ahụ. A họọrọ olumba Kiunjuga nke a na-asụ na Zanzibar dị ka isi. Kọmitii ahụ tinyekwara aka n'ịhazi mkpụrụ okwu yana ịmepụta okwu ọhụrụ. A haziri kọmitii ahụ ka ọ bụrụ ụlọ ọrụ agụmakwụkwọ dị ka Taasisi ya Uchunguzi wa Kiswahili (TATAKI) na 1964 wee sonye na Mahadum Dar es Salaam na 1970. [2]

Ka ọ dị ugbu a, Tanganyika African National Union, na-alụ ọgụ maka nnwere onwe pụọ n'ọchịchị ọchịchị, anabatala Kiswahili dị ka asụsụ nke nzukọ ọha na eze na mgbanwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Mgbe ọ batara n'ọchịchị, e mere Kiswahili asụsụ mba ma hụ ya dị ka ngwá ọrụ maka njikọta mba na mmepe mmekọrịta mmadụ na ibe ya. Ebe ọ bụ na Taasisi ya Uchunguzi bụ Kiswahili agbanweela n'ime ụlọ ọrụ agụmakwụkwọ, enwere oghere gbasara ọrụ nhazi ya. [3][1] guzobere Baraza la Kiswahili la Taifa iji mejupụta oghere a.

Ntọala na ọrụ[dezie | dezie ebe o si]

E guzobere BAKITA site n'iwu ndị omeiwu na 1967 dị ka nzukọ raara onwe ya nye mmepe na nkwado nke Kiswahili dị ka ụzọ maka njikọta mba na Tanzania. E debere ọrụ ya n'iwu a ma gbasaa ya na mmezigharị e mere na 1983. Ọrụ n[3] dị mkpa maka nzukọ ahụ gụnyere ịmepụta ọnọdụ dị mma maka mmepe nke Kiswahili, ịgba ume iji asụsụ ahụ na ọrụ gọọmentị na azụmaahịa, ịhazi ọrụ nke òtù ndị ọzọ metụtara Kiswahili.

BAKITA na-arụkọ ọrụ na òtù ndị dị ka TATAKI n'ịmepụta, nhazi na mgbasa nke okwu pụrụ iche. Ụlọ ọrụ ndị ọzọ nwere ike ịtụ aro okwu ọhụrụ iji meghachi omume [2] mkpa ndị na-apụta mana ọ bụ naanị BAKITA nwere ike ịkwado ojiji. [4] ọ na-erule ngwụcha afọ ndị 1970, e bipụtara okwu na Tafsisru Sanifu, akwụkwọ akụkọ BAKITA, maka akụ na ụba na azụmaahịa, nchịkwa na gọọmentị, mgbakọ na mwepụ, sayensị, sayensụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya na ngalaba ndị ọzọ.

BAKITA [5]-ahazi ọrụ ya na ndị otu yiri ya na Kenya na Uganda iji nyere aka na mmepe nke Kiswahili.

Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]

  • Baraza la Sanaa la Taifa (BASATA), kansụl nka nke Tanzania
  • Baraza la Muziki la Taifa (BAMUTA), onye bụbu kansụl egwu nke Tanzania
  • Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA), Onye Kenya ya

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

gbasaa ya na mmezigharị e mere na 1983. Ọrụ n dị mkpa maka nzukọ ahụ gụnyere ịmepụta ọnọdụ dị mma maka mmepe nke Kiswahili, ịgba ume iji asụsụ ahụ na ọrụ gọọmentị na az

  1. 1.0 1.1 Askew (2002). Performing the Nation: Swahili Music and Cultural Politics in Tanzania. University of Chicago Press, 181–182. ISBN 9780226029801. 
  2. 2.0 2.1 Yambi (Fall 2000). "Planned and spontaneous vocabulary expansion in Tanzanian Kiswahili". Studies in the Linguistic Sciences 30 (2). 
  3. 3.0 3.1 Massamba (1989). "An assessment of the development and modernization of the Kiswahili language in Tanzania", in Coulmas: Language Adaptation. Cambridge: Cambridge University Press, 64–65. ISBN 0-521-36255-5. 
  4. Antia (2000). Terminology and Language Planning: An Alternative Framework of Practice and Discourse. John Benjamins Publishing. ISBN 9027223254. 
  5. Schadeberg (2009). "Loanwords in Swahili", in Haspelmath: Loanwords in the World's Languages: A Comparative Handbook. De Gruyter Mouton. 

Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]