Dance in Zimbabwe
| obere ụdị nke | African dance  |
|---|---|
| ihu nke | ite egwu |
| mba/obodo | Zimbabwe |
| ebe | Zimbabwe |
Ịgba egwu na Zimbabwe bụ ihe dị mkpa nke omenala, ọnọdụ ime mmụọ na akụkọ ihe mere eme nke Zimbabwe . E nwere ọtụtụ ịgba egwú ndị na-egosipụta omenala ndị mmadụ, n’agbanyeghị na igba egwú ahụ nwere ike gbanwee kemgbe ọtụtụ afọ. Ịdịiche agbụrụ bụkwa isi ihe na-emetụta egwu omenala Zimbabwe. Egwu ndị a na-egosipụta bu maka obodo niile n'ihi na abu na egwu niile bụ mmemme ọha. Ịgba egwu ndị Zimbabwe bụ ihe ime mmụọ, dị ike nke na-aga n'ihu n'ọdịnala, na-akọkwa ihe omume dị mkpa nke akụkọ ihe mere eme na omenala ha.
Ndabere
[dezie | dezie ebe o si]Republic of Zimbabwe nwere onu ogugu ndi mmadu nke di ihe dika nde mmadu iri na isii; Ihe ka n'ọnụ ọgụgụ, ihe dị ka 76%, bi n'ime ime obodo. Nke a bụ nkọwa dị oke mkpa n'ihi ọtụtụ ihe ọkụkụ Zimbabwe na-emepụta: kọfị, ọka, ọka wit, shuga, tii, na owu. [1] Akụkụ a nke ọrụ ugbo na-apụta ìhè n'ọtụtụ egwu ndị ha na-eme [2] Asụsụ obodo a na-asụ bụ Bekee, n'agbanyeghị na a na-ekpekwa okpukpe Alakụba, Hindu, Bahá'í na okpukperechi. [1] E nwere opekata mpe agbụrụ iri abụọ na Zimbabwe, ihe ka ọtụtụ bụ Shona (ihe dị ka nde mmadụ ise), Ndebele (ihe dị ka nde mmadụ abụọ). na ndị ọzọ bụ Ndau, Venda, Tonga kwuru naanị ole na ole. Enwere ụfọdụ nkewa n'etiti otu ndị a n'ihi agha dị n'etiti ndị Shona na Ndebele na narị afọ gara aga. Otu ọ bụla nwere akụkọ ihe mere eme nke ya, obodo nta, na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ma ha nwekwara ọtụtụ nkwenkwe okpukpe na omenala. Akụkụ ọ bụla nke omenala ha na-emetụta egwu ha na-agba. [2]
Egwu
[dezie | dezie ebe o si]Ngwa atọ pụrụ iche nke Zimbabwe gụnyere ịgbà (ngomas), mbira, (hosho) na marimba . Nha dị iche iche, ụdị dị iche iche, mkpụchi nke akpụkpọ ahụ, na ihe ndị a na-eji eme ụda na-emepụta ụda na ụda dị iche iche, dịka osisi dị iche iche nke marimba na-emepụta ụda dị iche iche. Mbira bụ ma eleghị anya ngwá egwu kacha mkpa. A na-eji mkpịsị aka na-adọpụ ya iji mepụta abụ ahụ, ndị na-ajụ ndị mmụọ na-ejikarị eme ihe n’ememe okpukpe iji soro ndị mmụọ nna kparịta ụka. Mbira, na n'ihi ya, ịgba egwu mbira, adịla kemgbe ogologo oge, dịka ihe omimi nke ihe ochie siri kwuo. Mbiris ka ekpughere ma dee ya na narị afọ nke iri na abụọ. [3]
Egwu omịnala : Asante Welsh, (1985)
[dezie | dezie ebe o si]Egwu ọdịnala na Zimbabwe na-agbanwe mgbe niile. Egwu ọdịnala ga-adabarịrị n'oge na-agbanwe agbanwe na-edobeghi oke n'ọdịdị ọdịda anyanwụ ka omenala ọdịnala wee dịgide. Ndị Zimbabwe na-akwado mgbanwe, mana ha chọrọ ime ya n'ime onwe ha, ọ bụghị mgbanwe site na mmetụta omenala ndị ọzọ. Egwu ọdịnala ga-anabatarịrị mgbanwe ka ha wee nọgide na-ọdịnala, ma gaa n'ihu na-anagide ule nke oge. Ebumnuche ọdịnala maka ọtụtụ ịgba egwu agbanweela, ihe kpatara ịgba egwu na-agbanwe, n'agbanyeghị ihe egwu egwu pụtara na mkpa ya na-adịgide. [2] N'otu oge, ndị Zimbabwe na-agba egwu maka ndị dị mkpa, dịka ọmụmaatụ, n'ọdụ ụgbọ elu n'ọdụ ụgbọ elu na mbata nke ndị ọrụ gọọmentị. N'ọdịnala, egwu Zimbabwe anaghị akwado maka egwuregwu egwu. Ịgba egwu, dị ka ememe nke inwe mmụọ, nwere ike ịdịru awa iri na abụọ, ma ọ bụ ọbụna ụbọchị n'ogologo. Oge bụ akụkụ dị oke mkpa nke egwu egwu ndị a n'ihi na onye na-agba egwu ga-enwerịrị oge ịbanye na ụwa mmụọ nke ihe onwunwe, ma banye ọzọ n'ụwa ihe onwunwe. Ahụmahụ ime mmụọ a siri ike ịme n'ọgbọ egwu na-enwe obere oge, a na-emekarị ya, ma ọ bụ nkenke n'ụdị ntọala egwu. A na-akacha mma ịme egwu ndị a n'ụdị okike. [2] Na egwu ọdịnala ọhụrụ, n'aka nke ọzọ, ọnọdụ egwu egwu agbanweela, a na-ewerekwa ya dị ka 'omenala-dị ka'. Egwu a nwere ike ibu otu mkpa ahụ, ma nwee otu mmegharị ahụ, mana ebe ọ bụ na ihe gbara ya gburugburu agbanweela, a naghị ele egwu egwu ahụ anya dị ka omenala. Egwu egwu ọdịnala ndị a bụ ọmarịcha ndị na-edebe akụkọ ihe mere eme, na ndị na-ede akụkọ oge na-agbanwe maka nke a. Ka egwu egwu na-agbanwe iji gosipụta mgbanwe omenala dị ka ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ihu igwe, ime obodo, na mmetụta ndị dị n'èzí, ha na-egosi usoro iheomume nke akụkọ ihe mere eme na omenala. [2]
Egwu Mbira bụ ihe e ji ama ama, egwu ọdịnala, nke eji ngwa mbira na-agba ya. E mere ya maka oge ụfọdụ, na-abụkarị okpukpe, a na-ejikwa ya akọwa ndị mmadụ. A na-ejikarị egwu Mbira na-arata ndị mmụọ ka ha si na ndị na-emeputa ndị mmụọ pụta ha na ndị mmadụ na-ekwurịta okwu. A na-agba egwu a site n'aka ndị okenye nke ebo, ma dị ike na omenala ime mmụọ ya.
Egwu Dinhe bụ egwu okpukpe a na-emekwa iji rata ndị mmụọ ịgwa ndị mmadụ okwu. A na-eji ọtụtụ mmegharị agha na mmegharị ọṅụ na-agba egwu a. Egwu a na-egosipụtakwa akụkụ ọrụ ugbo nke ndụ, a pụkwara iji ihe ndị dị otú ahụ na-egosipụta isiokwu ndị a. Egwu Dinhe na-eji egwu dị iche iche soro agba egwu ahụ, ọnọdụ egwu ahụ na-egosikwa mmụọ ndị na-achọ ka a na-agbakọta egwu. Ndị otu Midlands na-eme egwu Mhande na omenala dị oke mkpa maka ịgba egwu ahụ. Egwu Mbakumba bụ uda egwu di ụdị nke a na-eme n'oge owuwe ihe ubi nke a na-ejikwa taa maka ntụrụndụ. [2]
Egwu Jerusarema na egwu Muchongoyo bụ egwu abụọ kacha mkpa, egwu dị iche iche na Zimbabwe, a na-ejikwa ụgba soro ha abụọ. Egwu abụọ ndị a bụ omenala ndi Zimbabwe, ndị mmadụ nwere ike ịmata ya ozugbo na mmegharị ole na ole mbụ nke ịgba egwu ahụ. [2] Egwu Jerusarema na-anọchi anya omenala Shona na ọ bụ uda egwu nwere mmegharị okirikiri, na nwughari na ikwugharị na-mkpa nke ukwuu. Egwu Jerusarema bụ egwu ọdịnala nke a na-eme n'ememme, emume olili ozu, asọmpi ntụrụndụ, ma bụrụkwa nke a na-eme dịka egwu agha. [4] Olili ozu nwere nzube dị ịrịba ama maka ịgba egwú ahụ n'ihi na a na-eji agba egwú ahụ eme ka ndị nwụrụ anwụ pụta na n'ime ụwa mmụọ nke ndị nna ochie bụ́ ebe a pụrụ ịkpọ ha n'ememe n'ọdịnihu. A na-eji uwe ọdịnala, nke gụnyere uwe mwụda ahịhịa kpọrọ nkụ na igbe akwụghị ọtọ, mgbe a na-eme egwu Jerusarema, a na-eyikwa agba ojii ma ọ bụ ojii na-acha anụnụ anụnụ na nke ọcha, nke bụ agba ọdịnala nke ndị Shona. [2] Edebere egwu Mbende Jerusarema na Ndepụta Nnọchiteanya nke Ihe Nketa Ọdịnala nke Mmadụ na 2008. Na mgbakwunye, ndị ozi ala ọzọ nke Ndị Kraịst machiri Mbende/Jerusarema n'oge ọchịchị n'ihi mkpasu iwe nke mmegharị ahụ na-egosi ụdị egwu a. [5] Egwu Muchongoyo na-anọchite anya omenala Ndebele ma bụrụ nke a na-eme na nkwadebe maka agha na mgbe agha gasịrị, karịsịa mgbe Ndebele meriri. A na-ejikwa Muchongoyo dị ka ọzụzụ ọzụzụ ndị agha, a na-ejikwa osisi na ọta agba ya. Egwu Muchongoyo bụkwa egwu ọha na nke ntụrụndụ, ọ nweghịkwa akụkụ okpukperechi; kama ọ na-egosipụta ihe omume nke ọha mmadụ. Ntugharị mbinye aka bụ stampụ, na mmegharị ahụ dị egwu yana mmewere mimetic dị mkpa. Uwe ahụ bụ neo-omenala, na-anabata oge na-agbanwe agbanwe, ma ka na-eyi uwe omenala. Ụmụ nwoke na-agba egwuregwu a; Otú ọ dị ụmụ nwanyị na-ekere òkè site n'ịmepụta egwu. [2]
Enwekwara egwu mhande nke a na-emekarị na mpaghara di na Midlands na Zimbabwe.
Hụkwa
[dezie | dezie ebe o si]- egwu Afrika
- Egwu ngwa agha
- Egwu Africa
- Polyrhythm
- Marimba
- Ndị mmadụ Shona
- Ndị Ndebele
- Borrowdale agba egwu
Edensibia
[dezie | dezie ebe o si]- ↑ 1.0 1.1 Stark, A., (1986) Zimbabwe, a Treasure of Africa, Minneapolis, Minn: Dillon Press
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Welsh-Asante, K. (2000), Zimbabwe Dance: Rhythmic Forces, Ancestral Voices: an Aesthetic Analysis Trenton, NJ: Africa World Press
- ↑ Sheehan, S. (1993), Cultures of the World Zimbabwe, New York: Marshall Cavendish
- ↑ Welsh-Asante, K. (Jun., 1985) The Jerusarema Dance of Zimbabwe, Journal of Black Studies, Vol. 15, No. 4, pp. 381-403.
- ↑ Mataga. "Beyond the Dance: A look at Mbende (Jerusarema) Traditional Dance in Zimbabwe". International Journal of Intangible Heritage (3): 95-102.