Daza language

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Daza
Dazaga
Native to Chad, Niger, Sudan, Libya
Region Chad, BET Region, bahr el Gazel Region, eastern Niger
Ethnicity Daza people/Gouran people
Native speakers
380,000 (2006–2007)[1]
Nilo-Saharan?
Latin
Language codes
ISO 639-3 dzg
Glottolog daza1242
Linguasphere 02-BAA-ab

Daza (nke a makwaara dị ka Dazaga) bụ asụsụ Nilo-Saharan nke ndị Daza bi na ugwu Chad na-asụ. A makwaara ndị Daza dị ka Gouran (Gorane) na Chad. Ihe ruru mmadụ 380,000 na-asụ Dazaga, ọkachasị na mpaghara Desert Djurab na mpaghara Borkou, nke a na-akpọ Haya ma ọ bụ Faya-Largeau north-central Chad, isi obodo ndị Dazaga. A na-asụ Dazaga n'Ugwu Tibesti nke Chad (ndị na-ekwu okwu 330,000), n'ebe ọwụwa anyanwụ Niger dị nso na N'guigmi na n'ebe ugwu (ndị ọkà okwu 50,000). A na-asụkwa ya n'obere ntakịrị na Libya na Sudan, ebe enwere obodo nke ndị na-ekwu okwu 3,000 n'obodo Omdurman. Enwekwara obere obodo ndị si mba ọzọ na-arụ ọrụ na Jeddah, Saudi Arabia.

Olumba abụọ bụ isi nke asụsụ Dazaga bụ Daza na Kara, mana enwere ọtụtụ olumba ndị ọzọ nwere nghọta, gụnyere Kaga, Kanobo, Taruge na Azza. Ọ nwere njikọ chiri anya na asụsụ Tedaga, nke ndị Teda na-asụ, nke ọzọ n'ime otu ndị Toubou abụọ, bụ ndị bi na ugwu Tibesti nke ugwu Chad na ndịda Libya na nso obodo Sabha.

Dazaga bụ asụsụ Nilo-Saharan na onye so na ngalaba Western Saharan nke ngalaba Saharan nke nwekwara asụsụ Kanuri, asụsụ Kanembu na asụsụ Tebu. E kewara Tebu ka ọ bụrụ Tedaga na Dazaga. Alaka ọwụwa anyanwụ Saharan gụnyere asụsụ Zaghawa na asụsụ Berti.

Okwu[dezie | dezie ebe o si]

Asụsụ ndị a na-asụ na Chad na Niger nwere mmetụta French ebe asụsụ ndị a na'asụ na Libya na Sudan nwere mmetụta Arabic. Asụsụ Dazaga abụghị asụsụ edere ede mana n'afọ ndị na-adịbeghị anya, SIL mepụtara orthography. Ọtụtụ n'ime ndị na-asụ Dazaga na-asụsụ abụọ ma ọ bụ ọtụtụ asụsụ n'asụsụ ha tinyere Arabic, French, Zaghawa, Hausa, Zarma, Kanuri ma ọ bụ Tuareg. Ya mere, enwere ọtụtụ mgbazinye site na asụsụ ndị ọzọ dịka Arabic, Hausa ma ọ bụ French. Dịka ọmụmaatụ, a na-agbaziri okwu maka "ekele" site na Arabic shokran ma tinye ya n'asụsụ ahụ site na -num na-esochi ya na-egosi onye nke abụTebụl ndị na-esonụ nwere okwu sitere na olumba Daza nke a na-asụ na Omdurman, Sudan. Romanization a abụghị ụkpụrụ.

Ọnụ ọgụgụ[dezie | dezie ebe o si]

Bekee Dazaga Bekee Dazaga
Otu Ocheeze Iri na Otu Murdai ocheeze ya
Abụọ Akpịrịkpa Iri na Abụọ Murdai ya Jow
Atọ Aguzo Iri na Atọ Murdai ya Aguzo
Anọ Twzo Iri na anọ Murdai ya Twzo
Ise Obi Ụtọ Iri na ise Murdai sa Foo
Isii Disi Iri na isii Murdai ya Disi
asaa Troso Iri na asaa Murdai ya Troso
Asatọ Woso Iri na asatọ Murdai sa Woso
Iri na itoolu Yisi Iri na itoolu Murdai ya Yisi
Iri Murdum Iri abụọ Digiram
Iri atọ Murtta Aguzo Iri ise Murtta Foo
Iri anọ Murtta Twzo Otu narị Kidri

Okwu na akpaokwu ndị bụ isi[dezie | dezie ebe o si]

French Dazaga Bekee Dazaga
nwoke Agni Ụtụtụ Dị Mma Wasa Nisira
nwanyị Ari Ezigbo abalị Kalar Sizoo
Ezinụlọ Ama tanga Ekele maka gị ebe a na-anọ eme ihe
Nwanne nwoke Dagi Aha m bụ... Tan Sortanjo
nwanne nwanyị Duroo Gịnị bụ aha gị? Sornuma Jaa? ma ọ bụ sornuma eni'
papa Abaa Olee otú ị dị? Nri na-eme ihe ike?
Nne Aya Anọ m nke ọma Kala Layy ma ọ bụ Tan Wasu ma ọ bụ wasa a'
enyi Lao Biko Allsowna
Ụwa Dina Mba Ni
ọnwụ Akpụkpọ ahụ Okpukpe Din

Ọmụmụ ụdaolu[dezie | dezie ebe o si]

mgbochiume[dezie | dezie ebe o si]

Ọnụ Alveolar Palatal Velar Ọkụ
Plosive b t d tʃ dʒ k ɡ
Ihe na-esiri ike f s z (ʃ) h
Ụgbọ imi m n ɲ ŋ
Flap ɾ
Akụkụ l
Ihe atụ w j

udaume[dezie | dezie ebe o si]

N'ihu Central Nlaghachi
N'akụkụ i u
ɪ ʊ
N'etiti na o
Ọ bụ Ọ bụ n'afọ
Emeghe a

[2]

Ntuaka[dezie | dezie ebe o si]

  1. Daza at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required)
  2. Walters (2016). A Grammar of Dazaga. 

Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]

  • Akụkụ ndị metụtara ya na Dazaga E debere Wayback Machine

Àtụ:Languages of ChadÀtụ:Languages of NigerÀtụ:Saharan languages