Ebe a na-agba ya

Ihe ngosi na-egosi orbit eccentricity dị ala (n' ekiri, na-egosi), yana nnukwu mgbawa mgbawa (ellipse, na odo odo)

N'ihe eji arụ ọrụ igwe, orbit (nke a na-adị ka iwu ọkụ orbital ) bụ ihe gbagọ agbagọ nke ihe [1] dị ka trajectory nke mbara ala gburugburu ebe, ma ọ bụ nke satịlaịtị gburugburu mbara ala, ma ọ bụ  nke satịlaịtị wuru gburugburu ụwa.  ihe ma ọ bụ ọnọdụ na oghere dị ka mbara ala, ụnwanyi, asteroid, ma ọ bụ Lagrange point .  Dị ka ọ na-egwu, orbit na-ezo aka na ntugharị ugboro ugboro, ọ bụ ebe na ọ see ike na-ezo aka na trajectory na-adịghị ugboro ugboro.  Na nso nso, mbara ala na satịlaịtị na-agba ọsọ elliptik orbits, na etiti nke uka ka a na-agbagharị n'ebe dị anya nke ellipse, [2] dị ka iwu Kepler si ek ya.

N'ọtụtụ ọnọdụ, ndị ọrụ Newtonian na-arụ ọrụ na-arụ ọrụ orbital nke ọma, nke na-ahụ ike ndò dị ka ike na-erube isi n'iwu ndị na-agbanwe agbanwe .  [1] Otú ọ dị, ihe n'ozuzu nke Albert Einstein nke relativity, bụ nke na-akụ maka ike ndò n'ihi ngbanwe nke oge oghere, na orbits na-esote geodesics, na-enye ngụkọ ziri ezi na nke nke usoro.  nhazi nke orbital.

Akụkọ ihe mere eme

N'ozo ihe mere eme, ndị ọkà ihe ndị Europe na ndị Arab ike ahụ ike nke mbara ala na-eji echiche nke mbara igwe .  Ihe play a videos adị nke ma ọ bụ mgbanaka na-akpụ akpụ zuru oke nke ihere mkpa na mbara ala.  O chere na e doziri dị na-ahụ nke ego ahụ wee iche na-iche ọ laa maka ike ndọda.  Mgbe a tụlechara ihe nke mbara ala nke ọma, a gbakwụnye usoro ihe atụ dị ka deferent na epicycles .  Ọ bụ ebe na ihe ahụ nwere ike ibu ihe n'ụzọ ezi n'ụzọ ziri ezi nke mbara ala dị na mbara igwe, a na-achọkarị epicycles ka nha ahụ bịara bụrụ nke ziri ezi, ya mere ihe ọmụmụ bịara na  -esiwanye ike.  Na mbụ geocentric, Copernicus ọzụzụ ya iji tinye Sun na etiti iji nyere aka mee ka ihe dị mfe.  A kpakwara ihe ihe a aka n'ihu na apụ nke 16, ebe apụ comets ka ha na-agafe n' nti.

N'ime usoro mbara ala, mbara ala, mbara ala dwarf, asteroids na obere mbara ala ndị ọzọ, comets, na oghere irighiri ihe na-agbagharị na barycenter nke usoro na elliptical orbits . Otu comet dị na parabolic ma ọ bụ hyperbolic orbit gbasara barycenter ejikọtaghị ya na kpakpando, ya mere a naghị ewere ya dịka akụkụ nke usoro mbara ụwa nke kpakpando. Ahụ ndị na-eji ike ndọda jikọọ na otu n'ime mbara ala dị na mbara ala usoro, ma eke ma ọ bụ wuru satịlaịtị, na-eso orbits banyere barycenter nso ma ọ bụ n'ime na mbara ala.

Dị ka ihe abụọ na-agbagharị ibe ha, periapsis bụ ebe ahụ ihe abụọ ahụ dị nso na ibe ya na apoapsis bụ ebe ha kacha dị anya. (A na-eji okwu ndị a kapịrị ọnụ maka ahụ kpọmkwem. Dịka ọmụmaatụ, perigee na apogee bụ akụkụ kachasị ala na nke kachasị elu nke gburugburu ụwa, ebe perihelion na aphelion bụ ebe kacha nso na nke kachasị anya nke orbit gburugburu Sun.)

N'ọtụtụ ọnọdụ, enwere ike ileghara mmetụta relativistic anya, na iwu Newton na-enye nkọwa zuru oke nke mmegharị ahụ. The osooso nke a ahu bụ hà nchikota nke ike na-eme na ya, kewara ya uka, na ike ndọda na-eme na a ahu bụ nhata ngwaahịa nke ìgwè mmadụ nke abụọ na-adọta ozu na mbelata inversely na square nke. ebe dị anya n'etiti ha. N'ihe gbasara Newtonian, maka usoro nke ọnụọgụ abụọ ma ọ bụ ahụ dị okirikiri, na-emetụta naanị ike ndọda ha (nke a na-akpọ nsogbu ahụ abụọ ), enwere ike gbakọọ trajectories ha kpọmkwem. Ọ bụrụ na ahụ dị arọ dị ukwuu karịa nke nta, dị ka ọ dị n'ihe banyere satellite ma ọ bụ obere ọnwa na-agba gburugburu ụwa ma ọ bụ maka ụwa na-agba anyanwụ gburugburu, ọ bụ ihe ziri ezi ma dị mma iji kọwaa mmegharị ahụ na usoro nhazi nhazi nke na gbadoro ụkwụ na ahụ dị arọ, anyị na-ekwukwa na ahụ dị ọkụ na-agba gburugburu nke ka arọ. Maka ikpe ebe ọnụọgụ nke ahụ abụọ yiri ya, ezigbo ngwọta Newtonian ka zuru oke ma nwee ike ịnweta site na itinye usoro nhazi n'etiti etiti nke usoro ahụ.

Mgbawa nke mbara ala gburugburu bụ ellipse, nke ọmụmụ n'otu n'ime isi ihe dị na ellipse ahụ.  [Ebe a na-aghọ anya bụ n'ezie barycenter nke Sun-planet usoro;  maka mmemme mfe, , na-eche na oke buru oke ibu okpuru ala ala ahụ.  Isi ihe dị na orbit kacha nso na ahụ na-agụ bụ periapsis.  Ebe kacha dị anya site na ahụ na-ị bụ nke a na-akpọ apoapsis.  Enwekwara okwu maka orbit gbasara otu ahụ;  ihe na-agba gburugburu nwera perihelion na aphelion, ihe ndị na-agba gburugburu ụwa nwere perigee na apogee, na ihe ndị na-agbagharị na ụnwanyi nwere perilune na apolune (ma ọ bụ periselene na aposelene n'otu n'otu).  Mgbawa gburugburu mgbasa ọ mgbasa, ọ bụghị nnwere onwe, periastron na apastron .

Ka ala na-agagharị na orbit ya, eriri sitere na ọmụmụ ruo na mbara ala na-ekpochapụ ebe niile nke ụgbọ elu orbital ruo oge ụfọdụ, n'agbanyeghị ihe nke onye mbara ala ala na-ahụ n'oge ahụ.  Nke a Fre na mbara ala na-aga ngwa n'ụdị perihelion ya dị nso aphelion ya, n'ihi na n'ebe dị ngwaọrụ ọ ga-achọ arc ka ukwuu iji otu ebe ahụ.  A na-ekwukarị iwu a dị ka " nha anya n'otu oge."

N'ihi na a nyere orbit, oke nke cube nke ọkara isi axis na square nke oge ya na-adịgide adịgide.

1. de adịgide.

Otu ụdị na-ewere mmegharị ahụ elliptik dị ọcha dị ka ihe ndabere ma na-agbakwụnye okwu mkparị iji kọwaa mmetụta ndọda nke ọtụtụ ahụ. Nke a dị mma maka ịgbakọ ọnọdụ nke ahụ mbara igwe. A maara nha mmegharị nke ọnwa, mbara ala na ahụ ndị ọzọ n'ụzọ ziri ezi, a na-ejikwa ya ewepụta tebụl maka ịnyagharị eluigwe . N'agbanyeghị nke ahụ, e nwere ihe omume ụwa nke a ga-emerịrị site na ụzọ ndị Newtonian gachara .

A na-eji ụdị nha anya dị iche maka ebumnuche sayensị ma ọ bụ ebumnuche ebumnuche. Dị ka iwu Newton si kwuo, nchikota nke ike niile na-arụ ọrụ n'ahụ ga-adaba nha nke anụ ahụ ugboro ngwa ngwa ya ( F = ma ). Ya mere enwere ike igosipụta ngwa ngwa n'ọnọdụ ọnọdụ. Okwu mkparị dị mfe ịkọwa n'ụdị a. Ịkọ amụma ọnọdụ na ọsọ ndị na-esote site na ụkpụrụ mmalite nke ọnọdụ na ọsọ kwekọrọ na idozi nsogbu uru mbụ . Ụzọ ọnụọgụgụ gbakọọ ọnọdụ na ọsọ nke ihe ahụ obere oge n'ọdịniihu, wee megharịa mgbako mgbasa ozi ọgbụgbọ. Otú ọ dị, ntakịrị njehie mgbakọ na mwepụ sitere na izi ezi nke mgbakọ na mwepụ kọmputa na-agbakọta, nke na-egbochi izi ezi nke ụzọ a.