French Guianese Creole

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
French Guianese Creole
Kriyòl gwiyannen, [1] kréyòl (gwiyanè) [2] [3] [4]
A mụrụ ya  French Guiana
Ndị na-asụ asụsụ ala
134,000 (2019)[5] 
French Creole
  • French Guianese Creole
Ọnọdụ gọọmentị
Asụsụ gọọmentị na 
French Guiana
Koodu asụsụ
ISO 639-3 gcr
Glottolog guia1246
Asụsụ 51-AAC-cd (varieties:

51-AAC-cda to -cdd)

Isiokwu a nwere akara ụdaolu IPA. Enweghị nkwado nsụgharị kwesịrị ekwesị, ị nwere ike ịhụ Unicode_block)#Replacement_character" rel="mw:WikiLink" title="Specials (Unicode block)">akara ajụjụ, igbe, ma ọ bụ akara ndị ọzọ kama mkpụrụedemede Unicode. Maka ntuziaka mmeghe na akara IPA, lee Help:IPA.
French Guiana, ebe French Guianese Creole malitere.

  French Guianese Creole (Kriyòl; a na-akpọkwa ya Guianan Creole, Guianese creole na Bekee na Créole guyanais na French) bụ asụsụ French dabeere na Creole nke a na-asụ na French Guiana, na n'ókè dị ala, na Suriname na Brazil. Ọ dị ka Antillean Creole, mana enwere ụfọdụ ọdịiche okwu na ụtọ asụsụ n'etiti ha. Ndị Antillesans nwere ike ịghọta French Guianese Creole n'ozuzu ya, ọ bụ ezie na enwere ike inwe ụfọdụ mgbagwoju anya. Ihe dị iche iche bụ mmetụta French na Brazilian Portuguese (n'ihi ịdị nso nke Brazil na Portuguese na mba ahụ ruo ọtụtụ afọ). E nwekwara okwu ndị sitere Ndị Amerindian na Africa. E nwere obodo French Guianese na Suriname na Brazil ndị na-aga n'ihu na-asụ asụsụ ahụ.

E kwesịghị ịgbagwoju ya anya na asụsụ Guyanese Creole, nke dabeere na Bekee, nke a na-asụ na Guyana dị nso.

Akụkọ ihe mere eme[dezie | dezie ebe o si]

French Guianese Creole bụ asụsụ a na-asụ n'etiti ndị ohu na ndị bi na ya. Mana ọnọdụ nke usoro iwu French Guianese Creole dị nnọọ iche na Creole nke West Indies, n'otu aka n'ihi esemokwu dị n'etiti French, English, Dutch, Portuguese na Spanish, na French dialects dị ka Caen enweela mmetụta dị ukwuu na French Guianise Creole, nke mere ka ọ dị iche na Creoles nke Martinique, Haiti, St. Lucia na Guadeloupe.

Ya mere, e nwere ọtụtụ okwu na French Guianese Creole na Creoles nke West Indies. Otú ọ dị, ọtụtụ okwu na-eme ka ha dị iche nke ukwuu.

Na mgbakwunye, na French Guiana, a na-echekwa mkpụrụedemede ''r n'ọnọdụ mmalite, ebe na West Indies, a na'ịkpọpụta 'r' na-ejikarị ya tụnyere ụdaume /w/.

Okwu Nkwupụta n'asụsụ French N'asụsụ French Guianese Creole Ihe ọ pụtara n'asụsụ Bekee
Osikapa Ri Douri Osikapa
Ihi ụra Ihi ụra Dronmi Ihi ụra

A na-etinye ihe ndị na-ekpebi ihe n'ihu aha ahụ:

N'asụsụ French N'asụsụ French Guianese Creole N'asụsụ Bekee
Ụlọ m Mo kaz Ụlọ m
Ụmụ ha Ụmụaka Ụmụ ha
Nwunye ya Ya mere, nwanyị na-aga n'ihu Nwunye ya

Orthography na phonology[dezie | dezie ebe o si]

A na-ede French Guianese Creole n'ụzọ dị ukwuu site na iji Mkpụrụ akwụkwọ French, ma e wezụga ole na ole. 'Q' na 'X' na-eji 'k' na 'z' dochie anya. A naghị eji 'C' ma e wezụga na digraph, ch, ebe ọ na-anọchite anya [ʃ] (okwu maka ịnyịnya bụ chouval, yiri ịnyịnya French). Ma ọ bụghị ya, a na-eji 'k' dochie ya mgbe ọ na-anọchite anya [k] (Standard French's comment (how) a na-ede kouman) na 's', mgbe ọ na'anọchite anya[s]. A naghị ede 'h' dị jụụ, n'adịghị ka Standard French, ebe ọ na-anọgide maka ebumnuche etymological. A na-eji 'w' dochie 'OU' mgbe ọ na-anọchite anya [w]. A na-eji 'anyị' dochie 'OI', mana 'o' n'okwu "mo" na "to".

Ihe Nlereanya[dezie | dezie ebe o si]

French Guianese Creole ahịrịokwu na-eme ka ọdịdị nke French Guiana
French Guianese Creole (IPA) Obodo ukwu French Bekee
Bonswè /bõswɛ/ N'oge na-adịghị anya Ezigbo mgbede
Mgbatị /suːple/ Biko Biko
Mesi /mɛsi/ Ekele dịrị ya Ekele maka gị
Mo /mo/ Mụ onwe m, mụ onwe m Mụ onwe m
/to/ na / gaa/ Gị, gị, gị
I, L, Li /i, l, li/ Ya onwe ya, ya, Ya, Ya, Ya
Roun /ʁuːn/ Otu, otu Otu
Eskizé mo /ɛskize mo/ Gbaghara m Gbaghara m, gbaghara m
Lapli ka tonbé /laˈpliː ka Gonebe/ Mmiri zoro Mmiri na-ezo
Jod-la a roun bèl jou /ʒodˈla a ruːn bel ʒu/ Taa, ihu igwe dị mma Taa bụ ụbọchị mara mma
Kouman ga-aga fika? /a kumã to fika/ (Olee otú) ọ dị? Olee otú ị dị?
Nwunye a mo manman /maʁi a mo mãˈmã/ Mary bụ nne m Marie bụ nne m
Rodolf a na-aga n'ihu /ʁodolf a na na-aga Rodolphe bụ nwanne gị nwoke Rudolph bụ nwanne gị nwoke
I ka alé laplaj /i kaːle laˈplaʒ/ Ọ gara n'ụsọ osimiri Ọ na-aga n'ụsọ osimiri
Mo pa mélé /mo pa mele/ Anaghị m ele ya anya Anaghị m eche

Edensibia[dezie | dezie ebe o si]

 

  1. (in French) How to write French Guianese Creole in the language, with a lexicon of French Guianese words.
  2. Honorien, Louis. 2009. "La Langue kréyol" in Langues de Guyane. Odile Renault-Lescure & Laurence Goury (eds). IRD Éditions: Marseille.
  3. Armande-Lapierre, Odile & Annie Robinson. 2004. Zété kréyòl. Matoury: Ibis Rouge Éditions: Marseille.
  4. Pfänder, Stefan. 2013. "Guyanais". in The Survey of Pidgin & Creole Languages, Volume II: Portuguese-based, Spanish-based, and French-based Languages . London: Oxford UP.
  5. French Guianese Creole at Ethnologue (25th ed., 2022) Closed access icon

Àtụ:Languages of French GuianaÀtụ:Languages derived from FrenchÀtụ:Gallo-Romance languages and dialects