Ibinùkpaabi
The Ibini Ukpabi ( Ibibio: bụ okwu nke Aro Confederacy nke dị ugbu a n'ebe ndịda ọwụwa anyanwụ Nigeria . Ndị Briten mara ya dị ka ' Long Ju-ju' . Eji Ibini Ukpabi dozie nsogbu, karịsịa nke igbu ọchụ, amoosu, nsị na esemokwu ezinụlọ. Isi okwu ahụ bụ isi n'ime Niger Delta; ọ bụ ebe obibi ahụ ka ndị mmadụ na-anwụ nke ọma, ma ndị nchụàjà nke Ibini Ukpabi mepụtara mmasị na ịre onye ahụ furu efu n'ime ịgba ohu kama. Ka usoro a gara n'ihu, e boro ebubo na ndị ụkọchukwu nke Ibini Ukpabi na-emehie ụfọdụ n'ime akwụkwọ akụkọ nke ikwu okwu iji nweta ndị a ga-ere ka ha bụrụ ohu. Ọtụtụ narị mmadụ gara ibini ukpabi na ọtụtụ ndị alaghachighị; obodo ha na-echekarị na ọnụ ọgụgụ ahụ eripịala onye ọ bụla gara leta ya.
Ùlọ ágwù
[dezie | dezie ebe o si]Ógbè dị gburugburu ùlọ ágwù ibini Ukpabi na ihe ncheta nke Kamalu gụnyere ebe ịchụàjà dị nsọ, ọkpụkpụ ụkwụ isii nke na-ewe ndị mmadụ n'ụlọ nsọ na mmiri mmiri; A na-akpọ nke a Okporo Ụzọ Odibo nke Arochukwu . [1] E nwekwara oche ikpe - ọchịchịrị dị ("Ebe Nsọ kachasịsị nsọ") ndị ahụ mara ikpe jere ije na ùzọ gbara ọchịchịrị ma ndị ahụ achọtara aka ha di ọcha laghachiri na ndị ikwu ha. Ihe ndị ọzọ na-agụnye; Ugwu nwùsa uwe rere ure. Nke ahụ bụ ebe a gwara ndị ahù ikpe mara ka ha yipu uwe ma hapụ uwe ha tupu ha abanye ma gafuo na ime wara wara úzọ di gburugburu ebe ahù. Úzọ ngafu, nke bụ ndị gbara ọchịchịrị n'ime ebe ndị ahụ gafuru. N'ebe ahụ, enwere ike ịhụ osimiri na-acha uhie uhie ebe a na-ekwu na mgbe ndị ahụ nwụrụ anwụ na-apụ n'anya, aro ahụ ga-agbaji osimiri ahụ uhie ka na enye ndị mmadụ echiche na onye ahu ikpe mara anwụọla. Mmiri na-acha ọbara ọbara nke na-asọ asọ iyi ga-abụ ihe ịrịba ama nye ndị ikwu na ndị ahụ nwụrụ anwụ nwụrụ. Ma ihe ọzọ bụ Iyi-Eke - úzọ esi akpọfe ndi ikpe mara ekechikwa ha akwa na anya "Olu Asusu Bekee" (osimiri Europe, nke mesịrị ghọọ osimiri gọọmenti) na site n'ebe ahụ, na-eche ọdụ ụgbọ mmiri ahụ weere ohu na Calabar maka ịga n'ihu na Ala Bekee.
Oge mkponisi
[dezie | dezie ebe o si]Ka mkponisi Britain bidoro imegide alaeze ndị dị n'akụkụ Osimiri Niger, ụlọ nsọ ahụ wetara obodo ndị a ka ọ bụrụ ihe nnọchite ikpe ikpe maka ndị bi n'ebe ọwụwa anyanwụ nke Niger . N'ihi nnukwu mmetụta nke nnukwu arùsi, ndị nlekọta ụlọ nsọ na ndị nọ n'okpuru òtù arùsi kwagara ka ha gaa n'ebe ndịda Niger ma biri. [2]
Ndị Briten bibire ogologo oge arùsi ka ha na-achọ ịbọ ọbọ maka igbu egbugbu nke ọtụtụ ndị ọchịchị mere ka ha kpebie ịlụ agha na nnukwu arùsi na netwọk ọ kwadoro n'ógbè ahụ. Ogologo oge ochie nke nnukwu arùsi ahu, ụzọ ohu na ihe ndị ọzọ nke oge ahia ohu aghọwo ebe nleta nleta dị mkpa na Abia State, Nigeria n'ihi ihe ha na-anọchite anya akụkọ akụkọ Nigeria. [3]
- ↑ The Long Juju Shrine of Arochukwu in Nigeria. Archived from the original on 2018-08-06. Retrieved on 2019-06-07.
- ↑ "Unique nature of Arochukwu Long Juju - The Nation Nigeria".
- ↑ "Nigeria: Arochukwu - Place History, Tradition Meet".
Oge ọchịchị ndị ọchịchị na-achị
[dezie | dezie ebe o si]Ka Alaeze Ukwu Britain malitere ịgbasa n'ebe alaeze ndị gbara Osimiri Niger gburugburu, ụlọ nsọ ahụ kpọkọtara obodo ndị a ọnụ ka ọ ghọrọ ihe dị ka ụlọ ikpe kachasị elu maka ndị bi n'ebe ọwụwa anyanwụ test test test Niger.