Gaa na ọdịnaya

Igbo calendar

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Igbo calendar
calendar

Igbo kalịnda (maọbu Ọ̀gụ́àfọ̀ Igbo). Nke a bụ usoro ọgụgụ afọ omenala ndi Igbo dị na Nigeria. Kalịnda a nwere ọnwa iri na ato n'afọ, izu asaa n'ime otu ọnwa, na ụbọchị anọ n'ime ízù nke na egosi ụbọchị ahịa Igbo (afọr, nkwo, eke, na orie) gbakwunyere otu ụbọchị ọzọ na ngwụcha afọ, n'ọnwa ikpeazu n'afọ. Aha onye deputara ọnwa ndịa bu Onwuejeogwu (n'afọ 1981).

Ọ bụ ezie na òfùfè na nsọpụrụ mmụọ bụ akụkụ dị ukwuu n'ime okike na mmepe nke usoro kalịnda Igbo, azụmahịa ketakwara òkè dị ukwuu n'ịmepụta kalịnda Igbo. E gosipụtara nke a na akụkọ ifo nke Igbo n'onwe ya. Ihe omumaatụ nke a bụ ụbọchị ahịa nke Igbo nke obodo ọbụla nwere ụbọchị ha ga-emepe ahịa ha, n'ụzọ dị otú a ka ndi Igbo ka si eme kalịnda Igbo.

Ụfọdụ obodo ndi Igbo agbalịala imezi ọnwa iri na atọ ka ọ bụrụ ọnwa iri na abụọ, dịka kalịnda Gregory, mana ọ dịbeghị mfe omume. [1]

Kalịnda obodo nile abughi otu, ya mere, otu di iche iche ga-abia n 'ebe di iche iche nke izu, ma obu kwa afo. Ka o sina dị, ụbọchị anọ na ubochi asatọ na ebuta mmekọrịta ụbọchị ahịa obodo di iche iche, Omumaatu. obodo Nri na-esokwa otu afo ahu.

Ụbọchị ahịa

[dezie | dezie ebe o si]

Ndi Igbo nwere ubochi ahia anọ, nke bu: eke, orie, afor na nkwo. Ụbọchị ahịa ndị a na-eso onwe ha dika kalenda Igbo si di.

  1. Eke
  2. Orie
  3. Afor
  4. Nkwo

N'akụkụ dị iche iche n' ala Igbo, obodo ọ bụla nwere ahịa na- aza ụbọchi ahia ndia., Omumaatu aha Eke, aha Afor.

Na kalenda Igbo omenala otu izu ( Igbo ) nwere ụbọchị ano.[ Eke,Orie, Afor na Nkwo] ), izu asaa na-eme otu ọnwa ( Igbo ), otu ọnwa nwere ụbọchị iri abuo n'asato. Ewere onwa iri na-ato na otu afo. N'ime ọnwa gara aga, a gbakwunyere ụbọchị ọzọ.   Ndị n'aka mgbe aga-eme emume omenala n'ala Igbo bu ndi isi nchuaja ma o bu ndi Dibia. .

Mba. Ọnwa ole (ọnwa) Egwuregwu Gregorian
1 Ọnwa mbu (February-March)
2 Ọnwa Abụọ (March-April)
3 Ọnwa Ife Eke (April-May)
4 Ọnwa anọ (May-June)
5 Ọnwa Agwụ (June-July)
6 Ọnwa Ifeji (July-August)
7 Ọnwa Alọm Chi (August ruo mmalite September)
8 Mmiri Nyocha nke Ọnwa (Kwụsị September)
9 Ọnwa Ana (October)
10 Ememe Okike (Early November)
11 Ọnwa Ajana (Kwụsị November)
12 Ọnwa Oba Ajana (N'ọnwa November ruo December)
13 Ọnwa Okpukpe (January ruo mmalite February)

Oge na-adaba na isi ihe anọ ahụ, Afọ jikọtara n'ebe ugwu, Ugwu n'ebe ndịda, Eke gaa n'ebe ọwụwa anyanwụ, na Orie gaa n'ebe ọdịda anyanwụ. Ndị mmụọ a, bụ ndị na- azụ anụ, bụ Chineke (Faith and Destiny) kere ka ha wee nwee ike ịhazi usoro Igbo na Igboland.

N' agbanyeghi na ewere ubochi ano, ubochi ndi a nwere nke nnukwu na nke obere meziri ya ogologo ubochi asato. ' , .

Omumaatu : Ọnwa Mbụ

Eke Orie Afọ Nkwo
1 2
3 4 5 6
7 8 9 10
11 12 13 14
15 16 17 18
19 20 21 22
23 24 25 26
27 28

Igbo abụghị ihe zuru ụwa ọnụ, a kọwapụtara ya dị ka "ọ bụghị ihe edepụtara ma soro ... kama ọ na-ahụ ya n'uche ndị mmadụ."

Ịgu aha ubochi omumu

[dezie | dezie ebe o si]

. Ana agukari umu amuru ohuu aha dabara n' ubochi amuru ha. otumasiri na odighikwa otu a ugbu a. Aha dika Mgbeke [ nwa nwanyi] bu onye amuru ubochi Eke, Mgborie[nwa nwanyi] bu onye amuru ubochi Orie w.d.g.bu ihe putara ihe n'ndu ndi Igbo. O buru nwoke, ana eji Oko anochi anya Mgbo m'obu akpoo ya nwa Okeke. Omumaatu nke a bu Nwankwo Kanu, onye egwu bool doro nke ukwuu. [2]

Ọnwa na ihe ọ pụtara

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnwa ndi a gbadoroukwu n'kalenda obodo Nri bu nke nwere ike idi ichie n'kalenda Igbo ndi ozo dika: igu aha, ichuaja, n'emume ndi ozo gbara gburugburu n'ime onwa ndi ozo.

Ọnwa mbu

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnwa mbu na-amalite site n'izu nke atọ nke February na-eme ya afọ ọhụrụ Igbo. Akwukwo afọ nke Nri-Igbo nke kwekọrọ na afo Gregorian nke afo 2012 ka emere ka ha malite n'ememe onu ogugu kwa afo nke a na - akpọ Igu Aro na February 18 (Onwa abali n'izu nke ato nke February). Ememme Igu Aro nke e mere na March bụ akara afọ nke ọnwa dị ka afọ 1013 nke kalenda Nri. [3]

Ọnwa Abụọ

[dezie | dezie ebe o si]

Ana ewere onwa-a dika onwa mkpocha. nzacha na ọrụ ugbo.

Ọnwa ịfe Eke

[dezie | dezie ebe o si]

Eke bụ alụsị nwanyị nwe mmiri. Ọnwa Ịfe-Eke bụ ọnwa e ji achụnyere Eke mmiri aja. Ọ bụ oge ụganị (agụụ)[4]

Ọnwa anọ

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnwa Anọ bụ mgbe ọ̀kụ̀kọ̀ ji na mkpụrụ ihe ubi ji amalite.

Ọnwa Agwụ

[dezie | dezie ebe o si]

Ịgọ chi na mmanwụ ndị okenye na-aputa n'ime ọnwa a. Alụsị Agwụ nke eji aha ya mebe ọnwa a bụ nke ndị dibịa na-efe agwụ na-akwanyere ugwu ma na-achụnyekwara ya aja n'ime ọnwa a.

Ọnwa Ifejiọkụ

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnwa a bụ ọnwa e debere maka alụsi ji a na-akpọ Ifejiọkụ na Njoku ji. A na e ji wee chụọ aja n'ime ọnwa a maka emume Iri ji ọhụrụ

Ọnwa Alọm Chi

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnwa a na-ahụ maka owuwe ihe ubi.

Ọnwa Ịlọ Mmụọ

[dezie | dezie ebe o si]

Mmemme akpọrọ Ọnwa Asatọ (Igbo) ka a na-eme n’ọnwa a.

Ọnwa Ana

[dezie | dezie ebe o si]

Ana (maọbụ Ala ) bụ chi nwaanyị ala Igbo. A na-eme emume dị iche iche maka chi a bido n'ọnwa a, ya mere e ji kpọọ ya Ọnwa Ana.

Ọnwa Okike

[dezie | dezie ebe o si]

A na-eme emume Okike n’ọnwa a.

Ọnwa Ajana

[dezie | dezie ebe o si]

A na emekwa Emume Okike n’ọnwa Ajana.

Ọnwa Ede Ajana

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnwa mmemme na-akwụsị

Ọnwa Ụzọ Alụsị

[dezie | dezie ebe o si]

Ọnwa ikpeazụ. Ọ bụ ọnwa a na-ehuru onyinye nye alụsị.

Emume ukwu abuo bu ememme afo ohuru ( Igu Aro ), gafere n’abalị iri na asatọ nke ọnwa Febụwarị, oge eji ako nrị mgbe eze, bụ Eze Nri dị na mpaghara Nri, jị gwara ndị Igbo ka ha gaa kụọ mkpụrụ osisi nrị ha ngbe mmiri izizi ga ezo ka emechere emụme ịrị ji (Emume Ọnwa-asatọ ), n’ọnwa nke asatọ. [5]

Afọ Nri-Igbo a na-agụ afọ a maara dị ka Igu Aro akara 10 Maachị 2012 dika mmalite nke afọ 1013 nke kalenda Nri. Ememme ahụ na-egbu oge n'ihi ihe ndị ọzọ.

Imöka na-eme emume n’abalị iri abụọ nke ọnwa nke abụọ. [6]

Ntughari

[dezie | dezie ebe o si]

  13. HRH Silver Ibenye-Ugbala kalenda Igbo site na AD 0001 rue AD 8064: Site na nyocha nyocha nke Gregorian na ndị ọzọ kalenda ụwa.

Njikọ dị na mpụga

[dezie | dezie ebe o si]
  1. Jọn Ọfọegbu Ụkaegbu (1991). Igbo Identity and Personality Vis-à-vis Igbo Cultural Symbols. Universidad Pontificia de Salamanca, Facultad de Filosofia. 
  2. Naming practice guide UK 2006 (March 2006). Retrieved on 2009-04-16.
  3. Day MASSOB Took Over Nri Kingdom. Thenigerianvoice.com (21 March 2012). Retrieved on 2012-12-11.
  4. Igbo Calender – OGENDIGBO (en-GB) (2022-02). Retrieved on 2025-09-01.
  5. Godwin Boswell Akubue (1 January 2013). Cow Without Tail, Book 1. Dorrance Publishing. ISBN 9781434915399. 
  6. Emmanuel Kaanene Anizoba (2010). Ngü Arö Öka: The Öka Lunar Calendar, 2010-2021. Demercury Bright Printing & Publishing.