Ihe osise Botswana

Ihe osise San na UNESCO World Heritage Site nke Tsodilo

Ihe osise nke Botswana dịgasị iche-iche n'etiti agbụrụ dị iche iche na akụkọ ihe mere eme niile. N'akụkọ ihe mere eme, ọ dabara n'ụdị abụọ: nke Ndị San (nke a makwaara dị ka Bushmen) na nke ndị Bantu sitere na ya dịka Batswana.

Ihe osise San

Nke mbụ bụ nke oge ochie karịa ma n'agụnye ịchọ mma nke ọtụtụ ngwaọrụ na ngwá ọrụ San chọrọ maka ịdị adị n'ọzara. Ihe ndị dị ka mkpokoro nnụnụ, nzacha mmiri ụro , akpụkpọ anụ, akụ, ụta na ịte n'enwetakarị ihe ịchọ mma site na ihe ịchọ mma ma ọ bụ ihe ịchọ mma, ihe ịchọ mma ite, beading na ịkpụ ihe. Agbụrụ ndị a n'akpụ kwa ihe osise ndị n'enweghị ọrụ ọzọ, ọtụtụ mgbe anụmanụ.

Ihe osise oge ochie bụ nke ihe osise nkụme nke San, nke San bụ ihe a ma ama maka ya: n'ofe mpaghara ọwụwa ọdịda Anyanwụ Afrika ndị nna nna ha hapụrụ ihe osise dị egwu na ihu nkume na mgbidi ọgba, nke e mere na pigmentị a n'amaghị ama na nke siri ike nke dịruworo ọtụtụ puku afọ. Ihe ngosi nke ụmụ anụmanụ, ịchụ nta, ememe na ịgba egwú bụ ihe a n'ahụkarị. A nabatara ugwu Tsodilo dị na mba Botswana dị ka UNESCO World Heritage Site n'afọ 2001, nke nwere ihe osise nkume 4,500 n'ozuzu ya; ọ bụghị nka niile nke aha a bụ ndị San ma ọ bụ ndị nna ha. Ọtụtụ ihe osise nwere ike ịbụ site na afọ 1000 ma ọ bụ n'afọ 2000 gara aga, ọ bụ ezie na a n'ekwụ na oge ndị ka ochie. O siri ike ịkọ ụbọchị ọtụtụ ihe osise; mgbe mgbe, a pụrụ iji Ụsoro radiocarbon mee ihe maka ihe ndị dị n'ala nke ebe mgbaba, mana ndị a nwere ike ọ gaghị emetụta ụbọchị nke nka ahụ.

Ihe osise Bantu

Ihe osise nke ndị mba Tswana na ndị ọzọ nke ndị ngalaba Bantu yiri nke ndị mba Bantu nọ n'ebe ndịda ọwụwa anyanwụ Afrịka. Ihe osise dị mgbagwojụ anya nke nkume na osisi (nke n'abụkarị nke anụmanụ ma ọ bụ ndị mmadụ), ihe a tụrụ atụ na ite ite; 'township' nka nke e ji ngwá égwú disca, osisi ndị a tụrụ atụ, knobkerries na ọtụtụ ụdị nka ndị ọzọ mee. Otu nka nke mepụtara na mba Botswana bụ nkwadebe na ahịa nke akpụkpọ anụ na ajị anụ ndị a dụkọtara ọnụ, n'ejikọkarị na panel ịchọ mma site na iji ụdị ajị anụ dị iche iche na agba sitere na anụmanụ dị iche iche. Ndị a nwekwara ike iji ya mee ihe, n'esite na 'kaross' ma ọ bụ blanket ọzara nke dabara na ọnọdụ oyi nke Kalahari n'abalị na n'oge oyi. Akpụkpọ anụ na blanket ndị a n'etinye n'ime ụlọ na-ewu ewu. A n'emekwa ịkpa nkata ruo n'ókè dị elu na ọdịiche.

Enwere ọtụtụ ihe jikọrọ aka n'etiti ọrụ nka nke ìgwè abụọ ahụ: dịka ọmụmaatụ, waya, ígwè na beads eji eme ihe na ihe San ga-enweta site na azụmahịa site n'aka ndị Bantu, bụ ndị n'onwe ha ga-enweta ụfọdụ ihe nka ha dịka akpụkpọ anụ na mpi anụmanụ site na San.   

Ihe osise nke oge a

N'ụbọchị ndị a, ụlọ ọrụ nka n'aga nke ọma na mmepụta nke ihe maka oriri ndị njem nleta. Ọzara Okavango, akụkụ ụfọdụ nke ụzọ ndị njem nleta nke ọzara Kalahari na ebe nchekwa egwuregwu dị iche iche niile n'akwado ụlọ ọrụ nka mpaghara. Obodo ukwu ndị ahụ nwekwara ụlọ ndị njem nleta. Ụfọdụ ndị n'ese ihe, gụnyere ndị ọcha bi na Botswana, n'ese foto abụọ nke anụ ọhịa maka otu ahịa ahụ, nke n'agụnye ihe dị iche iche dị ka T-shirts, mma ịchụ nta, akpụkpọ ụkwụ na okpu. Ọrụ akpụkpọ anụ n'ewu ewu, dị ka ihe ndị e ji íwú mee ma ọ bụ ihe ndị dị n'obodo ukwu dị ka elu karama na waya; ịgbà, beading, rattles, ngwá egwu dị ka mbira na anụmanụ nwere eriri dị ka ọla ntutu enyí.

N'oge Ịkpa ókè agbụrụ, ndị n'ese ihe na mba South Africa nọ n'ebe a chụgara ha gbakọtara na obodo Botswana n'okpuru aha Medu Art Ensemble iji mepụta ihe osise ndọrọ ndọrọ ọchịchị. National Art Gallery na mba Botswana National Museum na-egosipụta nka ọdịnala na nke oge a.