Jump to content

Ihe osise Fatimid

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Ihe osise Fatimid
art style
mba/obodoFatimid Caliphate Dezie

 

Facade nke ụlọ alakụba Aqmar. Edekwara aha Ali na Muhammad na etiti medallion.
Rock crystal ewer si St. Denis' Abbey na Italian gold filigree mkpuchi, Louvre
Na mmalite narị afọ nke 11 okwute kristal nke e dere na Caliph al-Zahir, nrịgo ọla edo nke narị afọ nke 14, Germanisches Nationalmuseum

Nkà Fatimid na-ezo aka na arịa na ihe owuwu sitere na Fatimid Caliphate (909-1171), alaeze nke dabere na Egypt na North Africa . E hibere Fatimid Caliphate na mbụ na Maghreb, nke sitere na mgbagha Shia Ismailist nke narị afọ nke itoolu. Ọtụtụ ihe ncheta na-adị ndụ na obodo Fatimid tọrọ ntọala na North Africa, malite na Mahdia, na Tunisian n'ụsọ oké osimiri, isi obodo tupu mmeri nke Egypt na 969 na ụlọ nke al-Qahira, "City Mmeri", ugbu a akụkụ nke oge a. - ụbọchị Cairo . Oge ahụ bụ ọganihu n'etiti elu echelons, gosipụtara n'ichepụta ihe ndị dị mma na nke ọma na nkà na-achọ mma, gụnyere nkume kristal a pịrị apị, lustreware na ceramics ndị ọzọ, osisi na ọdụm, ọla ọla edo na ihe ndị ọzọ metalware, textiles, akwụkwọ na mkpụrụ ego. Ihe ndị a abụghị nanị na-egosipụta akụ na ụba nke onwe, kama ejiri ya dị ka onyinye iji nweta ihu ọma na mba ọzọ. A kwakọbara ihe ndị kacha dị oké ọnụ ahịa na ndị bara uru n'obí caliphal na al-Qahira . N'ime afọ 1060, na-esochi ụkọ mmiri ozuzo ọtụtụ afọ nke ndị agha na-enwetaghị ụgwọ, a na-ebukọrọ ụlọ ndị ahụ n'usoro. [1] : 200 Ebibiri ụlọ akwụkwọ ndị ahụ n'ụzọ dị ukwuu ma gbazee ihe ọla edo dị oké ọnụ ahịa, ebe akụsa ole na ole n'ime akụ ndị ahụ gbasasịrị n'ofe ụwa Ndị Kraịst mgbe ochie. Mgbe nke ahụ gasịrị, a nọgidere na-emepụta ihe ndị Fatimid n'otu ụdị ahụ, ma a na-emegharị ya na ọnụ ọgụgụ buru ibu, na-eji ihe ndị dị ọnụ ala.

Rock crystal ewers

[dezie | dezie ebe o si]

Nkume kristal nkume bụ olulu ndị a pịrị site na otu ngọngọ nke kristal nkume . Ọ bụ ndị omenkà Fatimid Islam mere ha, a na-ewerekwa ya dị ka otu n'ime ihe ndị a na-adịghị ahụkebe na nka Islam . [2] Ọ dị ole na ole ndị lanarịrị, ma nọ ugbu a na mkpokọta n'ofe Europe. Ha na-anọkarị n'ụlọ akụ katidral, bụ ebe a raara ha nye mgbe e weghaara ha na ntọala Islam mbụ ha. Emere n'Ijipt na njedebe narị afọ nke 10, a na-eji nnụnụ mara mma chọọ werwer na-ese onyinyo nke ọma. Akụ nke Caliph Mustansir dị na Cairo, nke e bibiri na 1062, o doro anya na ọ nwere arịa kristal 1800. A chọrọ nkà dị ukwuu iji wepụ nkume kristal raw ntụ ntụ n'agbajighị ya na ịkpụcha ihe ịchọ mma dị nro, nke na-adịkarị omimi.

Ndị Fatimids rụpụtara ọrụ nka dị iche iche mara mma nke na-arụpụta akwa akwa, ceramik, ọrụ osisi, ọla na ihe dị mkpa, kristal nkume. kristal nkume bụ kristal dị ọcha nke quartz dị ọcha ma bụrụkwa ndị omenkà nwere nkà mere ndị Fatimids ji kpọrọ ihe nke ukwuu. N'ime ihe niile kristal nke ndị omenkà Fatimid rụpụtara, a na-ewere Fatimid rock crystal ewers dị ka ihe ndị na-adịghị ahụkebe na kacha bara uru na mpaghara nka Islam dum. "Ọ bụ naanị ise ka a maara na ha dị tupu ọdịdị pụrụ iche nke ewer n'ahịa ọrịre nke Britain na 2008 nke e mesịrị ree na Christie's October ikpeazụ. Ọ bụ oge mbụ mmadụ mara na ọ pụtara n'ahịa ọrịre. Victoria na Albert Museum zụtara nke ikpeazụ n'ahịa ahụ na 1862. ” [3] Akụ nke Basilica nke San Marco dị na Venice nwere ewers abụọ. A chọtara ewer nkume kristal ọzọ n'ụlọ akụ nke Abbey nke Saint-Denis na Paris . Ọ bụ onyinye sitere n'aka Eze Roger II nke Sicily ka ọ gụọ Theobald IV nke Blois n'oge alụmdi na nwunye nke nwa nwanyị nke ikpeazụ, Isabelle, nye nwa nwoke mbụ, Roger III, gburugburu 1140. Theobald mesịrị nye ya Abbot Suger .

“Ihe ndị ahụ kristal dị ugbu a nke na-enweghị ihe e dere n’elu ha dị ka ụdị arịa, ma ọ bụ iko iko mmanya ma ọ bụ wers na efere maka ijide mmiri mmiri, ikekwe maka ịsa aka ndị ọbịa mgbe ha risịrị nri. " [3] N'ime narị afọ ndị gafeworonụ, a na-ewere ọtụtụ ihe anwansi ma ọ bụ uru na-ejikọta ya na ihe ejiri kristal nkume mee.

N'agbata narị afọ nke iri na nke iri na otu, Egypt mepụtara ọtụtụ kristal nkume ndị dị na ụlọ akụ ochie nke ọdịda anyanwụ. Achọpụtara ọtụtụ obere iberibe na Spen bụ ndị rutere n'ụsọ mmiri n'oge Caliphate nke Cordoba . Ụzọ achọrọ iji mepụta kristal nkume bụ ikpochapụ otu kristal na-emebighị ọdịdị ahụ achọrọ. Ozugbo a kwadebere ihe ndị ahụ ka a chọọ ya mma, ihe osise ndị a na-esekarị ihe na-egosi isiokwu ifuru ma ọ bụ anụmanụ, karịsịa nnụnụ na ọdụm. Ntọala na-ejikarị ọla edo ma ọ bụ nkume dị oké ọnụ ahịa. Ụgbọ mmiri kristal na-enwekarị ahụ ha dị ka pear, ọnụ ọnụ, na aka, bụ nke na-enwebu isi mkpịsị aka kwụ ọtọ nke jikọtara ọnụ nke ewer na akụkụ ahụ dị ala. Atụmatụ dị na ewer na-aga n'olu na ala ahụ wee banye na aka ya. "A na-egwupụta nkọwa niile ma bee ya na nkà dị ukwuu, gụnyere texturing n'ụdị ahịrị na ntụpọ na-ekpuchi nnụnụ na anụmanụ na akwụkwọ nke ụkpụrụ arabesque ." [4]

Ọkụ abụọ kristal, nke mbụ na Saint Petersburg na nke ọzọ na San Marco na Venice bụ nke ikpeazụ abụọ fọdụrụ Islam rock crystal ewers. “Ọkụ abụọ ahụ nwere ụdị dị nnọọ iche na oriọna ndị Islam globular a na-ahụkarị. Enwere ike ịkọwa ụdị ọdịdị a na-adịghị ahụkebe n'otu akụkụ site n'ihe e si na ya mee: ọnụ ahịa nkume kristal dị elu na nkà a chọrọ n'aka onye na-ese ihe pụtara na ọ bụ nanị ndị eze ma ọ bụ ndị a ma ama na-akwado ịrụ ihe ndị a dị oké ọnụ ahịa. " [5] Oriọna sitere na Saint Petersburg na-alaghachi na oriọna igwe Ndị Kraịst oge mbụ yiri ụgbọ mmiri. Oriọna San Marco bụ ewer na-adịghị ahụkebe ma nwee ike ịpụta n'ihe atụ ederede islam mgbe ochie. Ihe ọmụma anyị nwere maka enyo Fatimid nke oge a dịkwa-ma ọ bụrụ na ọ bụghị nsogbu. "Ọtụtụ enyemaka enyemaka pụrụ iche ma ọ bụ enyo enyo enyo yiri nha, ọdịdị, na ịchọ mma na werwer kristal nke ụfọdụ ndị ọkà mmụta kwuru na ọ bụ Fatimid Egypt. ” [6] A haziri kristal nkume iji ṅomie arịa ọla nke tupu Islam na mmalite oge Islam.

N'ikpeazụ, kristal nkume n'oge Fatimid na-egosipụta nka ịchọ mma. Ọtụtụ kristal nkume na ndị na-ese ha egosipụtawo nkà dị ukwuu n'ọrụ ha nke ndị caliph ji kpọrọ ihe. Omenala nke ịkpụ kristal nkume n'Ijipt mara oke mma, kristal dị ọcha sitere na Arabia na Basra, na agwaetiti Zanj dị n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Africa. Nasir-i-Khusraw, onye na-ede uri na onye ọkà ihe ọmụma Persia na-ekwu, sị, " Yemen bụ isi iyi nke nkume kristal dị ọcha, na tupu achọpụta ebe a, kristal dị obere na-esi na Maghreb na India ebubata. ” [7] Nkume kristal ewepụtala nghọta bara uru maka ọganihu nka ọdịnala a na-egosi taa.

Fatimid architecture

[dezie | dezie ebe o si]

N'ime ihe owuwu ụlọ, ndị Fatimid gbasoro usoro Tulunid ma jiri ihe ndị yiri ya mee ihe, ma mepụtakwara nke ha. Na Cairo, ụlọ alakụba ọgbakọ ọgbakọ mbụ ha bụ ụlọ alakụba al-Azhar (“ihe mara mma”) yana obodo (969-973), nke, yana ụlọ akwụkwọ agụmakwụkwọ dị n'akụkụ ya ( Mahadum Al-Azhar ), ghọrọ ebe ime mmụọ. maka Ismaili Shia . Mosquelọ alakụba nke al-Hakim (r. 996–1013), ihe atụ dị mkpa nke ụkpụrụ ụlọ Fatimid na ihe owuwu ụlọ, rụrụ ọrụ dị oke egwu na emume Fatimid na ngagharị, nke mesiri ọrụ okpukpe na ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke Fatimid caliph. Ewezuga nnukwu ihe ncheta olili ozu, ihe owuwu Fatimid ndị ọzọ dị ndụ gụnyere ụlọ alakụba Aqmar (1125) [8] yana ọnụ ụzọ ámá maka mgbidi obodo Cairo nke Fatimid emir na vizier Badr al-Jamali (r. 1073–1094) nyere ikike.

Ederede ụlọ

[dezie | dezie ebe o si]
Ọnụ ụzọ Bab al-Futuh nke Fatimid vazir Badr al-Jamali wuru

Ihe odide ndị a na-enwu gbaa na akwụkwọ codex bụ ndị a na-ahụkarị n'Alaeze Fatimid, ma nke a abụghị nanị ụzọ e si eji ihe odide eme ihe. Ihe odide ọha na-ewere ụdị nnukwu ihe odide n'akụkụ ihe ncheta ma ọ bụ ụlọ dị n'èzí. Dị ka ihe atụ, e tinyere ihe odide n’ụlọ alakụba Al-Hakim na 1002-03 OA. Ka ndị na-agafe agafe wee gụọ ihe odide ndị ahụ, a na-eme ha n'ụdị edemede Kufic nke na-egbuke egbuke, nke dị mfe nghọta. [9] N'ọnọdụ ụfọdụ, ihe odide ndị ahụ bụ iji gosi izi ezi nke usoro ndị eze Fatimid. Dịka ọmụmaatụ, Cairo Bab al-Nasr, ma ọ bụ Ọnụ Ụzọ Ámá Mmeri, nwere aha Ali na Muhammad, ndị ndú okpukpe abụọ nke ndị ndú Fatimid si nweta ikike ha ịchị achị. Edekwara aha abụọ a n'ụlọ alakụba Aqmar . N'ọnọdụ ndị ọzọ, e dekwara amaokwu ndị sitere na Koran nke kwuru banyere ahl-bayt, ma ọ bụ "ndị ụlọ" n'ụlọ ọha. Nkebi ahịrịokwu ahl-bayt na-eme njikọ na Ali, na-emesi ike ọzọ na izi ezi nke ọchịchị. [10]

Ihe odide Fatimid

[dezie | dezie ebe o si]

E gosipụtara ọtụtụ akwụkwọ n'ime alaeze ukwu Fatimid site na ịdị adị nke Dār al-'ilm, ma ọ bụ Ụlọ Ọmụma . Na 1045 OA, a kọrọ na Dār al-'Ilm nwere mpịakọta 6,500 [11] nke isiokwu sayensị na akwụkwọ. Mgbe usoro ndị eze Fatimid gbasara n'ime narị afọ nke iri na abụọ, a chụsasịrị ụlọ akwụkwọ na mkpokọta akwụkwọ ndị dị na Cairo, na-eme ka o sie ike ịchọta ihe odide zuru oke. [12] Naanị iberibe ederede na akwụkwọ nwere ike ịnye ozi nke ọdịnaya na ụdị nke ihe odide Fatimid. Ọ dị ụkọ inwe ihe atụ nke ma ederede na ihe atụ nke otu ibe, nke na-eme ka o sie ike ịnakọta ozi gbasara ihe odide ndị a na-enwu gbaa. N'ọnọdụ ụfọdụ, ọ ga-ekwe omume na agbakwunyere ihe atụ na ederede dị adị n'oge ọzọ. [11] Enwere ike igosi ụdị ihe atụ Fatimid site n'otu mpempe akwụkwọ dị ndụ, nke e gwupụtara na Cairo. Otu mpempe akwụkwọ a nwere eserese n'akụkụ abụọ; otu akụkụ na-egosi ọdụm, na nke ọzọ, oke bekee. Ọ bụ ezie na amabeghị ma ibe a sitere n'akwụkwọ, nke nwere ike nke sayensị ma ọ bụ isiokwu gbasara anụmanụ, ọ bụ ihe atụ nke nnukwu ụkpụrụ nke ndị okike na ihe atụ n'ime nka Fatimid. [13]

Quran Blue

[dezie | dezie ebe o si]
Folio sitere na Quran Blue, Akwụkwọ ọla edo na ọla ọcha na akpụkpọ anụ indigo, Raqqada National Museum of Islamic Art

Fatimid caliphate, nke na-achị Ijipt site na 969 ruo 1171, dabere na ihe bụ Tunisia taa na mmalite narị afọ nke iri. A maara ndị caliph maka mmesapụ aka ha na-akwado ọrụ nka maka emume dị oke egwu. N'ụzọ dị mwute, ihe odide na ụlọ dị ole na ole lanarịrị iji kọwaa nka na-eto ngwa ngwa. Naanị ihe ncheta ụlọ n'oge Fatimid mbụ bụ ụlọ alakụba na al-Mahdiyya, Tunisia. Ọ bụ ezie na amachaghị banyere ihe odide Fatimid, otu n'ime ihe odide Islam nke a na-amata nke ọma, Blue Quran, ka Jonathan Bloom kwuru na Tunisia nke narị afọ nke iri n'okpuru nkwado Fatimid. [14]

Na mbụ, akwụkwọ ozi 600 nwere Blue Quran, nke ọ bụla dị 30 cm x 40 cm. Naanị ibe iri atọ na asaa ka dị ma gbasasịa n'ofe ụwa. [15] Akwụkwọ akpụkpọ anụ indigo ọ bụla kwụ ọtọ nwere ahịrị iri na ise nke script Kufic ọla edo nke nwere otu ogologo; A na-eji ọla ọlaọcha chọọ nsọtụ nke amaokwu ndị ahụ mma, ma e wezụga nke a na-enweghị ihe ịchọ mma ọzọ. [16]

A ma ama Blue Quran maka agba anụnụ anụnụ ya siri ike nke dịgidere kemgbe ọtụtụ puku afọ. Ọtụtụ ndị ọkà mmụta ekpebiwo na e sijiri akpụkpọ anụ ahụ dị indigo. [16] Cheryl Porter, onye ọkachamara n'ichekwa akwụkwọ ndị Alakụba, rụtụrụ aka na ịcha akpụkpọ anụ bụ ihe na-agaghị ekwe omume n'ihi na ọ ga-eme ka akpụkpọ anụ ahụ gbawaa. Site na nnwale, Joan Wright, onye na-echekwa akwụkwọ na Museum of Fine Arts dị na Boston, nwere ike ịmegharị ọbụna agba indigo nke ndò Blue Quran na akpụkpọ anụ site n'itinye naanị agba na ya. [16]

E wezụga ọmarịcha agba, ihe odide ọla edo bụ akụkụ ọzọ a ma ama nke akwụkwọ a. Alain George nke Mahadum Edinburgh kwuru na e ji ntụ ntụ ọla edo dee ihe odide ahụ dị ka pigmenti ink, usoro a na-akpọ chrysography . [17] A na-ejikarị chrysography eme ihe maka ihe odide Ndị Kraịst ma kọwaa ya n'ihe odide Alakụba. Mgbe e mesịrị, nyocha nke Joan Wright mere n'ile anya na-egosi na a na-eji akwụkwọ ọlaedo eme ihe kama ntụ ntụ ọla edo. O yikarịrị ka onye na-akpọ oku ahụ ga-ebu ụzọ dee ederede ahụ na mkpịsị akwụkwọ nke nwere ihe nrapado pụtara ìhè, tinye akwụkwọ edo edo, wee kpochapụ iberibe ihe ndị ahụ na-araparaghị na ibe ahụ. Ndị ọkà mmụta achọpụtawokwa na e ji ink agba aja aja akọwapụta ihe odide ahụ. Ebe ọ bụ na agba aja aja na-acha nchara nchara na-ekpuchi obere ọla edo mgbe ụfọdụ, ọ bụ ihe ezi uche dị na ya iche na ịkọwapụta bụ nzọụkwụ ikpeazụ nke enwere ike iji mee ka akụkụ feathery dị n'akụkụ akwụkwọ ọla edo ahụ “na-edozi ahụ, na inye ihe odide ahụ ka ọ dị ọcha na nke ọma. [16]

Ọ bụ ezie na atụmatụ agba ahụ pụrụ iche emewo ka ndị na-ekiri ya merụọ ahụ ruo ọtụtụ narị afọ, ihe ọ pụtara ka bụ ihe a na-apụghị ịhụ anya. Nchikota nke acha anụnụ anụnụ na ọla edo agaraghị ama onye na-ese ihe ma ọ bụ onye na-akwado Blue Quran. Lapis lazuli, nkume miri emi na-acha anụnụ anụnụ na-acha anụnụ anụnụ na-enwekarị specks "ọlaedo", na Afghanistan ma jiri ya mee ihe ịchọ mma Gris oge ochie; A na-eji ihe odide ọla edo chọọ ime ụlọ Dome nke Oké Nkume dị n'akụkụ nzụlite na-acha anụnụ anụnụ. Alain George rụrụ ụka na ọdịiche dị n'ihe odide ọla edo na okirikiri ojii na-acha anụnụ anụnụ nwere “mgbanwe nke ìhè karịa ọchịchịrị.” [18] The Blue Quran, dị ka ọtụtụ ndị ọzọ script Quran, bụghị nanị na-agụ kamakwa eleghị anya ndị na-efe ofufe na-ahụ ya na kandụl na eke ìhè. Ya mere, ọkụ na-ekere òkè dị mkpa n'ịghọta atụmatụ agba nke akwụkwọ ahụ. Mmetụta nke akwukwo ọla edo ga-abụrịrị na-egbukepụ egbukepụ na isi iyi nke ìhè siri ike, na-eme ka ike nke okwu Allah pụta ìhè n'ime ọchịchịrị. [18]

Enwere arụmụka na-aga n'ihu gbasara mmalite na oge nke Quran Blue. Jonathan Bloom debere mmepụta akwụkwọ ahụ na Tunisia n'oge Fatimid oge mbụ dabere na usoro ọnụọgụ abjad n'akwụkwọ ahụ; ebe Alain George kwuru na ọ bụ Baghdad narị afọ nke asatọ ma ọ bụ nke itoolu n'okpuru ọchịchị Abbasid Caliphate . [18] [16] Njirimara George sitere na ụdị edemede ahụ. N’agbanyeghi na njiri mara nke a, ndị ọkà mmụta ka enweghị ezigbo ihe akaebe iji kwado mmalite akwụkwọ ahụ na oge ya.

Ihe odide nke Fatimid Qur'an

Otu ihe atụ nke ihe odide sitere n'oge Fatimid bụ mpịakọta mbụ nke ihe odide Quran nwere akụkụ abụọ. Ọ bụ al-Husayn ibn Abdallah depụtaghachiri ya, a na-echekwa na e mere ya na Cairo, Egypt n’afọ 1028, bụ́ nke e ji ihe ndị bara uru dị ka ọla edo, agba, na ink dị n’akwụkwọ mee ya. Ihe ọkpụkpọ oku a na-achọ mma nke ukwuu ma maa mma, ma nwee oke n'ụdị geometric ọla edo na ihe okike. Na 1062, e mere njikọ n'etiti Fatimid na ndị ọchịchị Yemen iji mee ka ike okpukpe na ndọrọ ndọrọ ọchịchị sikwuo ike, nakwa iji nweta ụzọ ahia ahia n'Oké Osimiri India na Oké Osimiri Uhie. A gbanwere ihe odide a ka Fatimid Caliph al-Mustansir bi'llah gosi akụ na ụba ya, na ike ndọrọ ndọrọ ọchịchị na okpukpe nye onye ọchịchị Yemen Ali al-Sulayhi . Ya mere, ihe odide ahụ kwụsịrị na Sana'a, Yemen, ma eleghị anya ọ nọrọ ebe ahụ ruo mgbe ndị Ottoman meriri Yemen na narị afọ nke 6, mgbe a kpọgara ya Bursa, Turkey . E debere ya n'ili nke Sultan Murad nke Ottoman, wee tinye ya na Museum of Islamic Endowments na 1913.

Ihe odide Kur'an a na-anọchi anya ka azụmaahịa na ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị si mee ka a gbasasịa ihe odide n'ọtụtụ mpaghara na gọọmentị. Site na ihe atụ a, ọ dị mfe ịghọta ihe isi ike dị n'ịchọta ihe akwụkwọ Fatimid na ihe kpatara mmadụ ole na ole ji anọgide na-adị emebibeghị na nke a pụrụ ịmata ya. [19]

Okwu ikpe

[dezie | dezie ebe o si]

A na-etinye akwụkwọ Quran ọla edo, nke dị ugbu a na Aga Khan Museum, na Egypt narị afọ nke 11 n'okpuru ọchịchị Fatimid. Na-atụ 4.7 x 3.9 cm, ọ na-ejiri obere Quran. [20] Akara aka n'akụkụ aka nri elu nke ikpe ahụ na-egosi na onye nwe ya na-eyi ya dị ka ngwa na ọtụmọkpọ. Ejiri ọla edo mee ihe niile. Usoro a na-arụ ọrụ bụ nke a na-akpọ "eriri na ọka filigree," bụ nke a na-ejikarị eme ihe ịchọ mma Fatimid. Filigree bụ ọrụ ịchọ mma nke ịgbagọ na ịgbagọ wires ígwè ("ụdọ") n'ime usoro mgbagwoju anya. Nchikota nke gold filigree na beaded granulation ("ọka") na-emepụta ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe ọkpụkpụ, si otú a na-enye ihe dị n'elu ikpe ahụ àgwà atọ. Ojiji ọla edo na ihe nlere anya na-ebute akụ na ụba nke onye na-elekọta ya na ofufe ha na-efe Koran. O yikarịrị ka ikpe Quran bụ naanị ụdị ya. Ụkọ ahụ nwere ike ịbụ n'ihi na ọla edo dị ka ọla dị oké ọnụ ahịa na-agbazekarị ma na-emegharị ya. Ya mere, ọtụtụ iberibe ọla Fatimid ochie adịghịzi adị taa. [21]

Akwụkwọ gọọmentị

[dezie | dezie ebe o si]

E wezụga akwụkwọ ndị a chọrọ mma nke ukwuu, akwụkwọ gọọmentị bụ isi mmalite bara uru nke nwere ike inye anyị nghọta miri emi banyere ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke Medieval Middle East. Enweela echiche na-ezighi ezi na akwụkwọ ole na ole sitere na Middle East tupu 1500 ma e jiri ya tụnyere ndị si Europe Medieval. Ndị ọkà mmụta nwere mmasị ịkọwa ọchịchị nke Medieval Middle East dị ka ndị na-enweghị mmasị ma ọ bụ ndị na-enweghị mmasị. Ọnọdụ abụọ a ga-akọwa ụkọ akwụkwọ gọọmentị n'ihi na ha adịghị mkpa. Akwụkwọ Fatimid buru ibu achọpụtara na Cairo Geniza na-agbagha echiche ụgha a nabatara nke ọma. [22] Cairo Geniza na-ezo aka n'uko ụlọ dị n'ụlọ nzukọ Ben Ezra nke e debere akwụkwọ ndị ahụ. Na mkpokọta geniza, achọpụtala akwụkwọ steeti Fatimid 1600 ruo ugbu a. Nchịkọta geniza kachasị na Cambridge nwere ụlọ akwụkwọ steeti ndị a ka ga-amụ. Akwụkwọ steeti ahụ gụnyere arịrịọ ndị ọchịchị na-arịọ ndị ọchịchị, ndetu ndị isi ọkwa, akwụkwọ ndekọ ego, nnata ụtụ isi, akaụntụ, akwụkwọ ndekọ ego na iwu. [22] Izu n'uju na ụbara akwụkwọ ndị ahụ na-enye ndị ọkà mmụta ohere iwughachi usoro ọchịchị nke Fatimid Caliphate nke nwere ike dị n'etiti ụdị ọchịchị abụọ dị oke egwu - enweghị mmasị na ikike ọchịchị.

Akwụkwọ mpịakọta Fatimid talismanic nke ebibiri ngọngọ, narị afọ nke 11, Ụlọ ihe ngosi nka nke Obodo ukwu

Ụdị akwụkwọ ndị a na-achọta n'ụba n'ụlọ nzukọ ndị Juu bụ iwu obodo. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ iwu niile a kewapụrụ ebe akwụkwọ ndị ọzọ adịghị. Iwu ndị a kewara ekewa dị ogologo, akwụkwọ mpịakọta kwụ ọtọ (rotuli) nwere oghere sara mbara n'etiti okwu. O yiri ka a kpachaara anya gbutuo iberibe ndị ahụ, na-egosi na e kwesịghị idebe iwu ndị dị n'ụdị akwụkwọ mpịakọta ahụ. Ọtụtụ n'ime iberibe akwụkwọ Fatimid nwere ihe odide Hibru, dị ka uri akwụkwọ nsọ na paragraf nke Akwụkwọ Nsọ ndị e dere n'akụkụ akụkụ. Nkwekọrịta nke iwu Fatimid na ihe odide Hibru na-egosi na o yikarịrị ka ndị ụkọchukwu na-arụ ọrụ n'ụlọ nzukọ ga-ejigharị akwụkwọ ndị ahụ dị ka akwụkwọ mkpofu. O nwere ike ịbụ na akwụkwọ mpịakọta mbụ ndị ahụ jere ozi dị ka ọ bụghị nanị iwu, kamakwa dị ka ihe na-akpali akpali iji masị ndị ọchịchị nọ n'ọkwá dị ala. Ozugbo ha rụchara ọrụ ha, a tụfuru ha. N’ihi àgwà ọma ha na-eme nke ọma, ndị cantors pụrụ iji nzube ya họrọ akwụkwọ mpịakọta iwu ahụ maka ihe omume okpukpe, dị ka uri ma ọ bụ ịgụ Bible. [22]

Mpịakọta Talismanic

[dezie | dezie ebe o si]

N'ihi na ihe atụ nke ihe odide sitere n'oge Fatimid dị ụkọ, enwere ike iji ihe atụ ndị ọzọ nke ederede sitere na oge Fatimid mụta banyere ide na usoro nhazi. Otu n'ime ihe atụ dị otú ahụ bụ akwụkwọ mpịakọta nke e nwetara na narị afọ nke 11, bụ́ nke e ji ihe e ji emepụta ihe e ji emepụta ihe e ji emepụta ihe bipụta . A maara akara dị n'elu akwụkwọ mpịakọta ahụ dị ka "Akwụkwọ Mpịakọta Sọlọmọn", ma ọ bụ kpakpando nwere isi isii. Akwụkwọ mpịakọta ndị ọzọ jupụtara n’ihe odide ndị dị n’edemede Kufic nke nwere amaokwu Qur’an, ịkpọasị, na ekpere. Ebe ọ bụ na akwụkwọ mpịakọta ndị a bụ otu mpempe akwụkwọ, ọ bụghịkwa ihe odide, a na-edobe ha n’igbe amulet. Ka ha wee daba na igbe ndị ahụ, a na-atụgharị ha na ya mere ha kwesịrị ịdị ntakịrị; ihe atụ a kapịrị ọnụ bụ 23 cm ogologo na 8.4 cm n'obosara. [23] N'ihi usoro tash, akwụkwọ mpịakọta ndị a bụ monochromatic. Ọ bụ ezie na akwụkwọ mpịakọta ndị a abụghị ihe odide, ha na-anọchi anya akwụkwọ ofufe n'oge ụwa Islam mbụ, ma bụrụ ndị a mụrụ site na omenala njem njem nke nsọpụrụ nsọ na nsọpụrụ. [24]

Osisi

[dezie | dezie ebe o si]

 

Ntụaka

[dezie | dezie ebe o si]
  1. ↑ Ettinghausen (2001). Islamic Art and Architecture: 650–1250, 2nd, Yale University Press. ISBN 9780300088670. 
  2. ↑ Fatimid Rock Crystal Ewers, Most Valuable Objects in Islamic Art
  3. ↑ 3.0 3.1 Fatimid Rock Crystal Ewers, Most Valuable Objects in Islamic Art (en). Simerg - Insights from Around the World (2009-05-21). Retrieved on 2020-11-29.
  4. ↑ Discover Islamic Art - Virtual Museum - object_ISL_uk_Mus02_1_en. islamicart.museumwnf.org. Retrieved on 2020-11-29.
  5. ↑ Shalem (2011). Fountains of Light, 2. 
  6. ↑ Rosser-Owen (2009-01-01). "Arts of the City Victorious: Islamic Art and Architecture in Fatimid North Africa and Egypt * BY JONATHAN M. BLOOM". Journal of Islamic Studies 20 (1): 114–118. DOI:10.1093/jis/etn081. ISSN 0955-2340. 
  7. ↑ Fatimid Lustre: Historical Introduction. islamicceramics.ashmolean.org. Retrieved on 2020-11-29.
  8. ↑ Doris Behrens-Abouseif (1992), Islamic Architecture in Cairo: An Introduction, BRILL, p. 72
  9. ↑ (2017) A companion to Islamic art and architecture, Finbarr Barry Flood, Gülru Necipoğlu, 240. ISBN 978-1-119-06857-0. OCLC 963439648. 
  10. ↑ Fatimid Art - Document - Gale In Context: World History. go.gale.com. Retrieved on 2021-05-22.
  11. ↑ 11.0 11.1 Bloom (2007). Arts of the City Victorious: Islamic Art and Architecture in Fatimid North Africa and Egypt. New Haven and London: Yale University Press, 109. ISBN 978-0-300-13542-8. 
  12. ↑ Contadini (1998). Fatimid Art. London: V&A Publications, 10. ISBN 1851771786. 
  13. ↑ van Dyke (2018-09-14). "On the formation of hörnesite in a Fatimid manuscript folio". Heritage Science 6 (1). DOI:10.1186/s40494-018-0221-2. ISSN 2050-7445. 
  14. ↑ Bloom (1985). "The Origins of Fatimid Art". Muqarnas 3: 20–38. DOI:10.2307/1523082. ISSN 0732-2992. 
  15. ↑ Yalman (October 2001). The Art of the Fatimid Period (909–1171). New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000–.. Retrieved on 2021-04-30.
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 16.4 Bloom (2015). "The Blue Koran Revisited" (in en). Journal of Islamic Manuscripts 6 (2–3): 196–218. DOI:10.1163/1878464X-00602005. ISSN 1878-4631.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
  17. ↑ Whitfield (2018). Silk, Slaves, and Stupas: Material Culture of the Silk Road, 1, University of California Press. ISBN 978-0-520-28177-6. 
  18. ↑ 18.0 18.1 18.2 George (2009). "Calligraphy, Colour and Light in the Blue Qur'an / ‮الخط واﻷلوان والتزيين في المصحف اﻷزرق‬". Journal of Qur'anic Studies 11 (1): 75–125. DOI:10.3366/E146535910900059X. ISSN 1465-3591. 
  19. ↑ Manuscripts on the Move: TIEM 431A (en-US). Freer Gallery of Art & Arthur M. Sackler Gallery. Archived from the original on 2021-05-22. Retrieved on 2021-05-22.
  20. ↑ Qur'an Case, AKM598, The Aga Khan Museum (en). Aga Khan Museum. Archived from the original on 2022-02-03. Retrieved on 2021-05-19.
  21. ↑ Stewart (February 2018). Fatimid Jewelry. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000-.
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 Rustow (2020). The Lost Archive: Traces of a Caliphate in a Cairo Synagogue. Princeton University Press. DOI:10.2307/j.ctvhn0bwn. ISBN 978-0-691-15647-7. 
  23. ↑ Talismanic Scroll, 11th Century. www.metmuseum.org. Retrieved on 2021-05-22.
  24. ↑ Alsaleh (2014-06-06). ""Licit Magic": The Touch And Sight Of Islamic Talismanic Scrolls" (in en-US). 

Ọgụgụ ọzọ

[dezie | dezie ebe o si]
Akụkọ ihe mere eme nka
Akụkọ ihe mere eme

Njikọ mpụga

[dezie | dezie ebe o si]
Ewepụtara na https://ig.wikipedia.org/w/index.php?title=Ihe_osise_Fatimid&oldid=169470