Kọmitii Na-ahụ Maka Ihe Ndị Dị Ndụ Mba Nile
Kọmitii International Resource bụ kọmitii sayensị nke ndị ọkachamara na-achọ inyere mba aka iji ihe onwunwe okike mee ihe n'ụzọ na-adịgide adịgide n'emeghị ka ọganihu akụ na ụba na mkpa mmadụ ghara ịdị. Ọ na-enye nyocha sayensị onwe ya na ndụmọdụ ọkachamara n'ọtụtụ ebe, gụnyere:
- ọnụ ọgụgụ nke ihe ndị a họọrọ na otú a na-eji ihe ndị a eme ihe nke ọma
- mmetụta gburugburu ebe obibi nke ngwaahịa na ọrụ ndị e kere ma rie gburugburu ụwa
- nhọrọ iji gboo mkpa mmadụ na nke akụ na ụba na obere ma ọ bụ ihe dị ọcha.
Ngalaba odeakwụkwọ nke IRP bụ nke United Nations Environment Programme (UN Environment) kwadoro site n'ọfịs ya na Paris, France.
Ọdịdị nke IRP[dezie | dezie ebe o si]
Ogwe ahụ nwere ihe karịrị ndị ọkachamara 35 sitere na ụlọ ọrụ agụmakwụkwọ dị iche iche na ọzụzụ sayensị, nke obere ụlọ ọrụ UNEP kwadoro. Ọ bụ Janez Potočnik, onye bụbu Kọmishọna Europe na-ahụ maka gburugburu ebe obibi, na Izabella Teixeira, onye bụbu minista gburugburu na Brazil, na-elekọta ya. Ọ bụ ndị nnọchi anya gọọmentị, European Commission (EC) na UNEP nwetara kọmitii nhazi ya. Ọ na-eduzi ntụzịaka atụmatụ nke Panel, na-ahụ maka mkpa amụma, ma na-ahụ maka mmefu ego,
Akụkọ ihe mere eme nke IRP[dezie | dezie ebe o si]
Ọ bụ ezie na mgbanwe ihu igwe na ọnwụ dị iche iche dị iche iche apụtala dị ka nsogbu gburugburu ebe obibi kachasị njọ n'ụwa n'ime iri afọ ndị na-adịbeghị anya, a na-ahụta okwu abụọ a dị ka ihe mgbaàmà nke nsogbu sara mbara nke iji ihe onwunwe eme ihe na enweghị nlebara anya na mmetụta na gburugburu ebe obibi ha na-akpata. Akụrụngwa a na-ekwu okwu gụnyere ihe (ọkụ ọkụ, biomass, mineral na ọla), mmiri, ala na ike.
Nyocha nke Millennium Ecosystem Assessment nke afọ 2005 chọpụtara na mmụba ngwa ngwa nke ihe ụmụ mmadụ na-achọ maka akụ sitere n'okike akpatala nnukwu mfu nke ụdị ndụ dị iche iche na-enweghị mgbagha, ọnụ ọgụgụ anyị na-eri ugbu a dị ka mmanụ ọkụ, ọla, mmiri na osisi, bụ ihe a na-apụghị ịgbagha agbagha na enweghị isi. WWF ekwuola na ọ bụrụ na anyị anọgide na-eri ihe onwunwe n'ọkwa dị ugbu a, na 2050 anyị ga-achọ ihe dị elu nke mbara ala abụọ iji kwado agbụrụ mmadụ.[1]
Echiche nke iji akụrụngwa na-adịgide adịgide etinyere na atụmatụ ọchịchị zuru ụwa ọnụ na 1992 na Mgbakọ Mba Ndị Dị n'Otu na gburugburu ebe obibi na mmepe ma ọ bụ 'Earth Summit' na Rio de Janeiro, Brazil. Ka ọ na-erule afọ 2005, ọtụtụ ndị otu mba ụwa na-ahụ maka gburugburu ebe obibi nọ na-arụ ọrụ dị iche iche metụtara akụ ndị sitere n'okike. OECD nọ na-enyocha njikwa ihe na-adigide, European Commission webatara atụmatụ ọhụrụ maka iji ihe ndị dị ndụ na-adịgide adịgide ejiri na Europe na UN Environment na-eduzi ọmụmụ ihe zuru ezu n'ụzọ anyị si eji ihe onwunwe na mmetụta ha.[2][3][4]
Mkpa sayensị[dezie | dezie ebe o si]
Ka ndị ọchịchị dị iche iche malitere ịkpụzi ụkpụrụ iji kwalite oriri na mmepụta na-adịgide adịgide, nsogbu abụọ pụtara. Otu bụ na mpaghara ahụ enweghị ụdị nyocha sayensị siri ike nke kwadoro nyocha na nkuzi gburugburu ebe obibi ndị ọzọ, dị ka mgbanwe ihu igwe (Intergovernmental Panel on Climate Change), biodiversity (Convention on Biological Diversity) na Ozone (Montreal Protocol). Nke ọzọ bụ na ka a na-enweta ihe ndị a na-emepụta, na-edozi, na-emepụta ngwaahịa, na-ere ma na-eri n'ebe dị iche iche gburugburu ụwa, nyocha sayensị ọ bụla ga-adị mkpa ka ọ bụrụ zuru ụwa ọnụ. Mpaghara dị iche iche na-emeso isiokwu ahụ n'ụzọ dị iche, dabere na ọnụ ọgụgụ nke ihe onwunwe ha ji mee ihe, usoro ha ji mee nhazi ihe onwunye na ma ha nwere ohere ịnweta ihe onwunbe ụlọ ma ọ bụ dabere na mbubata.
E guzobere IRP na 2007 dị ka ụzọ isi dozie ihe efu a ma kwado mbọ dị iche iche a na-eme iji gbanwee ụwa gaa na mmepụta na-adịgide adịgide.[5] Ka ọ na-erule n'etiti afọ 2011, IRP ewepụtala nyocha miri emi na decoupling (echiche nke ikewapụ uto akụ na ụba site na mmebi gburugburu ebe obibi), biofuels, ngwaahịa ígwè, tinyere ngwaahịa na ihe ndị dị mkpa.
IRP emeela ọtụtụ nyocha, isiokwu nke gụnyere teknụzụ mgbochi gas, arụmọrụ nke iji mmiri eme ihe, azụmahịa, tinyere ala na ala.
Site n'inye ozi sayensị kachasị mma maka iji ihe onwunwe mee ihe nke ọma, IRP na-ezube inyere ụwa aka ịmegharị gaa na 'akụ̀ na ụba ahịhịa ndụ', ebe usoro oriri na mmepụta na-adịgide adịgide, ụmụ amaala niile nwere ohere ziri ezi maka ihe onwunwa na a na-eme ka ọ dị mma nke ụwa.
Ọrụ nke kọmitii ahụ[dezie | dezie ebe o si]
- Na-enye nyocha sayensị nke onwe ya, nke kwekọrọ ekwekọ na nke nwere ikike nke mkpa iwu gbasara ojiji na-adịgide adịgide nke ihe onwunwe okike na, ọkachasị, mmetụta gburugburu ebe obibi ha na ndụ zuru ezu.
- Nyere aka na nghọta ka mma banyere otu esi ewepụ uto akụ na ụba site na mmebi gburugburu ebe obibi ka ị na-eme ka ọdịmma mmadụ dịkwuo mma.
Ihe IRP na-eme[dezie | dezie ebe o si]
IRP na-enyocha nsogbu kachasị mkpa n'ụwa iji kwado gọọmentị, ụlọ ọrụ, na ọha mmadụ iji melite arụmọrụ akụ - ọnọdụ dị mkpa iji mezuo ebumnuche mmepe na-adịgide adịgide (SDGs).
Ihe odide[dezie | dezie ebe o si]
- ↑ WWF (2006), Living Planet Report.
- ↑ OECD OECD's Work on Sustainable Materials & Waste Management
- ↑ European Commission, Sustainable Use of Natural Resources
- ↑ UNEP Annual Report 2005 Sustainable Living
- ↑ Launching the UNEP International Panel for Sustainable Resource Management.
Njikọ mpụga[dezie | dezie ebe o si]
- www.resourcepanel.org
- www.unep.org
- Ihichapụ ojiji nke akụrụngwa na mmetụta gburugburu ebe obibi site na uto akụ na ụba (2011)
- Ọnụ ọgụgụ mmegharị nke ọla: Akụkọ ọnọdụ (2011)
- Nnyocha mmetụta gburugburu ebe obibi nke oriri na mmepụta: Ngwaahịa na ihe ndị dị mkpa (2010)
- Ngwongwo ígwè na ọha mmadụ: Ngwakọta sayensị (2010)
- N'ịga n'ihu na mmepụta na ojiji nke ihe onwunwe: Nyochaa biofuels (2009)