Konso language
Konso (Komso, Khonso, kwa Af Kareti, Afa Karatti, Conso, Gato, Karate, Kareti) bụ asụsụ Lowland East Cushitic nke a na-asụ na ndịda ọdịda anyanwụ Etiopia. Ndị na-asụ asụsụ Konso dị ihe dị ka narị puku abụọ (SIL 2005). Konso nwere njikọ chiri anya na Dirasha (nke a makwaara dị ka Gidole), ma na-eje ozi dị ka "asụsụ azụmahịa" na mpaghara ndị Konso. Blench (2006) na-ewere asụsụ Gato na Turo dị ka asụsụ dị iche iche.[1]
Hellenthal (2004), bụ onye mbụ kọwara Grammar nke Konso, mgbe e mesịrị, n'ụzọ zuru ezu, site n'aka Ongaye (2013). E bipụtara Agba Ọhụrụ ahụ n'asụsụ Konso n'afọ 2002.
Ọmụmụ ụdaolu
[dezie | dezie ebe o si]Mkpụrụ okwu
[dezie | dezie ebe o si]N'adịghị ka ndị ikwu ya Oromoid na ọtụtụ asụsụ ndị dị n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Afrịka n'ozuzu ya, Konso anaghị eme ka ụdaume na-ekwupụta ma ọ bụ na-apụ apụ. Kama nke ahụ, ọ nwere usoro nkwụsịtụ implosive, gụnyere ihe dị oke ụkọ uvular implosive /ī/.[2]
| Ọnụ | Alveolar | Palatal | Velar | Uvular | Ọkụ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ụgbọ imi | m | n | ɲ | ||||
| Kwụsị | Ala Dị larịị | p | t | c | k | ʔ | |
| Implosive | ɓ | d | f | G | |||
| Ihe na-esiri ike | f | s | ʃ | χ | h | ||
| Akụkụ | l | ||||||
| Flap | r | ||||||
| Glide | w | j | |||||
Ụdaume
[dezie | dezie ebe o si]Dị ka asụsụ Cushitic, Konso na-ekewapụta ụdaume ise dị mkpirikpi na ise dị ogologo:
| N'ihu | Central | Nlaghachi | |
|---|---|---|---|
| N'akụkụ | i iː | u uː | |
| N'etiti | e eː | o oː | |
| Emeghe | a aː |
Hụkwa
[dezie | dezie ebe o si]- Konso
Edensibia
[dezie | dezie ebe o si]- ↑ Blench, 2006. The Afro-Asiatic Languages: Classification and Reference List (ms)
- ↑ Orkaydo (2013). A Grammar of Konso, 11.
Akwụkwọ gbasara asụsụ Konso
[dezie | dezie ebe o si]- Bliese (1986). "Konso Exceptions to SOV (subject–object–verb) Typology". Journal of Ethiopian Studies 19: 1–40.
- Uusitalo, Mirjami (2007). Asụsụ Konso. na Siegbert Uhlig (ed.[Ihe e dere n'ala ala peeji] Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.