Kuli-kuli

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Kuli-kuli
nrị, dish, human food, snack
mba/obodoNaijiria Dezie
mba osiNaijiria Dezie
Ihe ejị mee yapeanut Dezie
WikiProject na-elekọta yaWikiProject Intangible Cultural Heritage Dezie

 

Kuli-kuli na-ezo aka na nri dị nro nke West Africa nke e ji ahụekere mee. Nke mbụ nke ndị Nupe nke NDI West Africa mere. ọ bụ nri na-ewu ewu na obodo Nijiria, Benin, n'ebe ugwu Cameroon na Ghana. A na-erikarị ya naanị ya ma ọ bụ na ngwakọta nke garri nke a makwaara dị ka ntujiakpu, ihe otobiribir na mmiri a na-akpọkarị "garri ogbugbo". A na ejika ihe okoko ndi Swiss eri ya na , fura, kamu; mgbe ụfọdụ, a na-agbanye ya na ihe ngwakota. A na-agbakarị ya dị ka ihe eji eme ihe oriranu nama na Kilishi.[1][2][3][4]

Kuli-kuli bụ ihe a na-emepụta site na nhazi ahụekere na mmanụ ahụekere.[5][6]

Kuli-Kuli nke Ghana[dezie | dezie ebe o si]

Kuli kuli (nri mkpụrụ osisi / ahụekere) na Ghana dịka ọ dị n'ọtụtụ akụkụ nke West Africa bụ nri na-atọ ụtọ.[7] Ihe ndị e ji mee ihe na ọdịdị ndị a na-eji eme ihe abụghị ihe zuru ụwa ọnụ na mba ahụ dum. N'akụkụ ugwu nke mba ahụ karịsịa n'etiti ndị Mole-Dagomba, a na-eme Kuli kuli site na ihe fọdụrụnụ e nwetara site na mkpụrụ osisi n'oge a na-ewepụta mmanụ mkpụrụ osisi.[8] A na-ahụkarị ya na obodo Zongo na Ghana.[6]

Nkwadebe[dezie | dezie ebe o si]

Iji mee kuli-kuli, a na-esi ahụekere sie ma gwakọta ya n'ime ihe a na-akpọ "Labu". A na-agwakọta ya na ihe na-esi ísì ụtọ, nnu, na mgbe ụfọdụ ose a gwakọtara agwakọta, na mgbe mgbe ụfọdụ shuga. A na-eji mmiri wepụ mmanụ karịrị akarị ma mee ka ọ bụrụ ọdịdị achọrọ (bọl gburugburu, cylinders, wdg).Ọ dị iche iche Ịtinye potash na mmanụ ahụ na-eme ka ebe ọ na-esi mmanụ ahụ. Nke a na-eme ka a na-ewepụta mmanụ site na kuli-kuli ka e wee mepụta mmanụ mmiri karịa mgbe usoro ahụ malitere. Ka a na-ekpo ọkụ ma na-esi ya n'ọkụ, ihe ahụekere ahụekere ahụ na-amalite ịka ike ma sie ike. A na-ewepụ ya na mmanụ ahụ ma hapụ ya ka ọ jụọ oyi ruo mgbe ọ dị njikere iri ya. Ọ na-adị ogologo ndụ ma na-enyekarị ụmụaka dị ka ihe oriri ma ọ bụ na-ere ya na ọdụ ụgbọ ala site n'aka ụmụ agbọghọ nọ n'afọ iri na ụma nye ndị njem agụụ na-agụ.

Akụkụ niile nke imepụta na ire mmanụ ahụekere na kuli-kuli ka a na-ewere dị ka 'ọrụ nwanyị'. Ọtụtụ mgbe, ụmụ nwanyị na-achịkwa akụkụ niile nke mmepụta na ahịa kuli-kuli. Ụmụ nwanyị na-akụ ihe ọkụkụ ahụ, wepụ ma nụchaa mmanụ ahụ, sie kuli-kuli, buru ya gaa ahịa, ma ree ya. N'ọtụtụ ọdịbendị, a na-ewere nke a dị ka 'ego (onwe ya) nke o nwetara iji mepụta dịka o chere kwesịrị. N'ụzọ dị iche, nwoke na-akụ ahụekere nwere ike ire ihe ọkụkụ ya niile nke 100 kilogram akpa n'ozuzu. Onye na-ere ahịa ga-ahụ maka njem.[9]

Uru Ahụike[dezie | dezie ebe o si]

Kuli-Kuli nwere protein n'ihi ahụekere e ji mee ya. O nwekwara Magnesium, Phosphorus na Vitamin E.[6]

  1. kilishi - Google Search. www.google.ie. Retrieved on 2020-03-24.
  2. Nigeria. Home (en-US). OnlineNigeria.com. Archived from the original on 2020-03-28. Retrieved on 2020-03-24.
  3. BETUMI (en-US). BETUMI. Retrieved on 2020-03-24.
  4. Foods and Recipes From Our Motherland Nigeria (en-US). BuzzNigeria - Famous People, Celebrity Bios, Updates and Trendy News (2017-05-24). Retrieved on 2020-03-24.
  5. Foods and Recipes From Our Motherland Nigeria (en-US). BuzzNigeria - Famous People, Celebrity Bios, Updates and Trendy News (2017-05-24). Retrieved on 2020-03-24.
  6. 6.0 6.1 6.2 NEWS. miczd.gov.gh. Archived from the original on 2020-06-06. Retrieved on 2020-06-07.
  7. Ghana: Kuli-Kuli (en-US). 196 flavors (2019-06-26). Retrieved on 2019-11-23.
  8. Ali. Kuli kuli(groundnut cake) Recipe by Sunday Ali (en). Cookpad. Retrieved on 2019-11-23.
  9. Nigerian Food TV - Nigerian Food blog, Nigerian Food TV Channel, Nigerian Cuisine, Nigerian Food Recipes TV, African Food Blog (en-US). Nigerian Food TV. Retrieved on 2020-03-24.