Kusugu
Olulu mmiri Kusugu bụ olulu ochie dị na Daura, Naịjirịa. A maara olulu mmiri ahụ maka mmekọrịta ya na akụkọ ifo nke dike Bayajidda meriri agwọ Sarki. Olulu mmiri ahụ na mma agha a na-eche na ọ bụ nke Bayajidda bụzi ihe na-adọrọ mmasị ndị njem nleta.
Akụkọ ifo[dezie | dezie ebe o si]
Dị ka akụkọ ifo ndị Hausa si kwuo, obodo ndị Hausa ebiela na Central Sudan (ọtụtụ n'ime Northern Nigeria nke oge a na akụkụ ụfọdụ nke Niger) ruo ihe karịrị afọ 2000. E kwenyere na Daura bụ otu n'ime obodo ndị Hausa kachasị ukwuu n"oge ahụ. O nwere ndị eze nwanyị dịka ndị isi ọchịchị na-elekọta ihe omume ndị mmadụ. N'oge ọchịchị Eze Nwanyị Daurama, isi iyi mmiri ndị Daura bụ olulu mmiri Kusugu. Mana a na-ekwe ka ndị mmadụ kuru mmiri na ya naanị ụbọchị Fraịdee n'ihi agwọ a ma ama nke bi n"ime olulu mmiri ahụ.
Nke ahụ bụ otú ndị mmadụ si nọgide na-agụ agụụ ruo otu ụbọchị mgbe onye e kwenyere na ọ bụ nwa eze Baghdadi, Bayajidda (Abu Yazid) bịara Daura n'ihi na o nweghị ike inweta ocheeze mgbe nna ya nwụsịrị. Ọkpara eze nke bụ dị mgbe ọ nọrọ n'ụlọ otu agadi nwanyị aha ya bụ Ayyana, rịọrọ maka mmiri, mana enyeghị ya nke zuuru ya. Mgbe ahụ, ọ rịọrọ ka egosị ya olulu mmiri ahụ. A dọrọ ya aka ná ntị banyere agwọ a na-amaghị ama. Ọ gara n'olulu mmiri ma mesịa gbuo agwọ ahụ mgbe ha lụchara ọgụ. Eze nwanyị ahụ lụrụ ya o wee ghọọ Eze. N'ihi na ọ pụghị ịsụ asụsụ Hausa tupu mgbe ahụ, ndị mmadụ malitere ịkpọ ya Bayajidda, nke pụtara na ya aghọtaghị na mbụ.
Ọ nwere ụmụ asaa ndị chịrị igidimba asaa nke Hausa nke a na-akpọ Hausa Bakwaị . Olulu mmiri Kusugu ahụ bụ ebe e gburu akatakpo agwọ Sarkis nke onye n'abụchaghị Bayajidda na narị afọ 10 n'ihi na agwọ ahụ na-ekwe ka ndị mmadụ kuru mmiri n'olulu ahụ naanị otu ugboro n'izu, ọkachasị Fraịdee.