Mgbanwe ihu igwe na Cambodia

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Mgbanwe okpomọkụ na Cambodia, 1901 ruo 2021.

Mgbanwe ihu igwe na Cambodia na-eweta nnukwu ihe ịma aka na mba ahụ. Cambodia nwere mmetụta nke mgbanwe ihu igwe. Ọnọdụ ihu igwe siri ike ga-eme ugboro ugboro; nke a gụnyere idei mmiri, nke na-emetụta ndị dị 90,000 bi na Cambodia kwa afọ, na okpomọkụ, ebe Cambodia nwere otu n'ime okpomọkụ kachasị elu n'ụwa. Okpomọkụ amụbaala kemgbe afọ 1960 site na 0.18 °C kwa afọ iri.[1] O nwere nke asaa kachasị ala CO2 na Eshia niile na afo 2019.[2]

Mgbanwe ihu igwe na-eduga n'ịbawanye ụkọ mmiri ozuzo na mba Cambodia, nke na-enwe mmetụta dị ukwuu na Tonlé Sap na Mekong deltas. Usoro mmiri ndị a dị ezigbo mkpa maka mmiri, ọrụ ugbo na ịkụ azụ na mba ahụ. Mmiri ozuzo na-arịwanye elu, oké ifufe na ọrịa mmiri na-ebute na-emetụta ọnụ ọgụgụ ndị Cambodia na arịwanye elu, dịkwa oke egwu n'ihi oke ịda ogbenye ya.

Mmiri na-eme ka ikuku na-ekpo ọkụ na-ekpuchi okpomọkụ[dezie | dezie ebe o si]

Mgbasa CO2 kwa afọ na Cambodia.

N'afọ 2020, Cambodia kwuru na ọ bụ 15.33 mt na CO2 na-ewepụta ma bụrụkwa ihe kpatara 0.04% na 2019 na 0.01% nke CO2 zuru ụwa ọnụ. Mgbasa CO2 nke onye ọ bụla na 2019 bụ 0.97t kemgbe 2013 a hụrụ nnukwu mmụba na CO2 na mmụba nke 192.69% site na afọ 2013 ruo na afọ 2019. 143.84 mt nke CO2 emere n'etiti 1751 na 2019.[3][4][5]

Mmetụta na gburugburu ebe obibi[dezie | dezie ebe o si]

Okpomọkụ na mgbanwe ihu igwe[dezie | dezie ebe o si]

Akara okpomọkụ na Cambodia n'etiti 1901 na 2021.

Okpomọkụ amụbaala 0.18 °C kwa afọ iri kemgbe afọ 1980. Cambodia enweela otu n'ime okpomọkụ kachasị elu n'ụwa na 35 °C a na-edekọ maka ụbọchị iri isii na anọ n'afọ na mba ahụ. Okpomọkụ ndị a ga-arị elu na ọnọdụ RCP niile nke nwere ike iduga na nrụgide okpomọkụ na-adịgide adịgide. O yikarịrị ka ụkọ mmiri ozuzo na 2080-2099 ga-arị elu site na 4% kwa afọ ruo 5-9% n'okpuru ọnọdụ niile.[1]

Mmụba okpomọkụ kwa ụbọchị na 2080-2099 ma e jiri ya tụnyere okpomọkụ 1986-2005[1]
Ọnọdụ mgbanwe ihu igwe 2080-2099
RCP 2.6 obere ikuku 1.0 °C
RCP 4.5 ọnọdụ dị n'etiti 1.8 °C
RCP 6.0 kacha elu n'ihe dị ka 2080 wee daa 2.2 °C
RCP 8.5 ihe omume ikuku dị elu 3.7 °C

Mmiri ozuzo na-ezo kwa ụbọchị ga-abawanye n'ike. Ihe dị ka mmadụ 90,000 na-ahụ idei mmiri kwa afọ na Cambodia, na RCP 8.5 nke a ga-abawanye ruo mmadụ 160,000 kwa afọ. Nnyocha nke ụlọ akụ mba ụwa mere na-atụ anya na n'afọ 2050, pasent 19 nke ndị bi na ya ga-ahụ idei mmiri.[1]

Mmiri[dezie | dezie ebe o si]

Mgbanwe ihu igwe na-emetụta mmiri nke Tonlé Sap.[6]

Isi nsogbu mgbanwe ihu igwe maka Cambodia bụ mmetụta ọ nwere na ọdọ mmiri Tonlé Sap na usoro osimiri Mekong.[7][8] Mgbanwe ihu igwe ga-emetụta mmiri na-aga na mba ahụ ma mee ka ụkọ mmiri ozuzo dịkwuo ukwuu ma rịkwa elu.[6][9] Ihe mgbochi mmiri eletrik emeela ka nsogbu ahụ kawaye njọ.[10]

Mmetụta ọ na-emetụta ndị mmadụ[dezie | dezie ebe o si]

Mmetụta nke ọdọ mmiri Tonlé Sap na nke Mekong ga-enwe ma wetakwa mmetụta dị ukwuu maka ọrụ ugbo na ịkụ azụ na mba ahụ.[7][11] Ndị mba Cambodia, nke nwere oke ịda ogbenye, nwere mmetụta nke mgbanwe ihu igwe na cyclones, idei mmiri na ọrịa mmiri na-ebute.[12]

UNICEF debere Cambodia na ogo nke iri anọ na isii n'ime 163 nke ha nyochara na mmetụta mgbanwe ihu igwe na ndị ntorobịa. A họpụtara Cambodia dị ka mba dị oke egwu na akụkọ ahụ. Ndị ntorobịa nọ na Cambodia enweela oke mmiri, idei mmiri nke osimiri na ọrịa na-ebute ọrịa nke nwere ike ịka njọ na mmetụta nke mgbanwe ihu igwe.[13]

Mbelata na ime mgbanwe[dezie | dezie ebe o si]

Gọọmentị Cambodia ekwela nkwa ibelata ikuku ikuku ruo na 41.7% na afo 2030.[14]

Hụkwa[dezie | dezie ebe o si]

  • Tonlé Sap
  • Mgbanwe ihu igwe na Vietnam
  • Mgbanwe ihu igwe na Thailand
  • Mgbukpọsị oké ọhịa na Cambodia

Ebensibịa[dezie | dezie ebe o si]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 Climate risk country profile Cambodia. World Bank (2021). Archived from the original on 2021-09-23. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  2. Per capita CO₂ emissions. Our World in Data. Retrieved on 2021-11-02.
  3. Annual CO₂ emissions. Our World in Data. Retrieved on 2021-11-02.
  4. Ritchie (2020-05-11). "CO₂ and Greenhouse Gas Emissions". Our World in Data. 
  5. Cumulative CO₂ emissions. Our World in Data. Retrieved on 2021-11-02.
  6. 6.0 6.1 Oeurng (March 2019). "Assessing Climate Change Impacts on River Flows in the Tonle Sap Lake Basin, Cambodia" (in en). Water 11 (3): 618. DOI:10.3390/w11030618. ISSN 2073-4441.  Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  7. 7.0 7.1 Nachemson. Cambodia's lifeline threatened as Mekong recedes to historic low (en). www.aljazeera.com. Retrieved on 2022-05-03. Kpọpụta njehie: Invalid <ref> tag; name ":1" defined multiple times with different content
  8. Vidal. The Mekong river: stories from the heart of the climate crisis (en). the Guardian. Retrieved on 2022-05-03.
  9. Daly (June 2020). "Recent warming of Tonle Sap Lake, Cambodia: Implications for one of the world's most productive inland fisheries" (in en). Lakes & Reservoirs: Science, Policy and Management for Sustainable Use 25 (2): 133–142. DOI:10.1111/lre.12317. ISSN 1320-5331. 
  10. Riep (2019-12-16). Mekong basin's vanishing fish signal tough times ahead in Cambodia (en). the Guardian. Retrieved on 2022-05-03.
  11. Sineat. 'Not enough water': Cambodia's farmers face changing climate (en). www.aljazeera.com. Retrieved on 2022-05-03.
  12. Davies (January 2015). "Water-Borne Diseases and Extreme Weather Events in Cambodia: Review of Impacts and Implications of Climate Change" (in en). International Journal of Environmental Research and Public Health 12 (1): 191–213. DOI:10.3390/ijerph120100191. ISSN 1660-4601. PMID 25546280. 
  13. Children in Cambodia at 'very high risk' of the impacts of the climate crisis - UNICEF (en). www.unicef.org. Retrieved on 2022-03-10.
  14. Clark. "COP26: How every country's emissions and climate pledges compare", Financial Times, 2021-10-26. Retrieved on 2021-11-10.