Mmụba nke ọnụ ahịa (cosmology)

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

  N'ihe gbasara mbara igwe, nke onye mbara igwe, ọnụ ala igwe, ma ọ bụ naanị onu oriri, bụ echiche nke mgbasawanye nke oghere na mbara igwe.  A dike na oge ọnụ nke ọnụ ahịa sitere na 10  sekọnd ruo n'etiti 10 na 10  Sekọnd ka Big Bang gachara .  N'ịgbaso oge ọnụ ọnụ ọnụ, ọnụnọ na ụwa ihe na-amụba, ma na-eji mgbada.  Mmụbawanye nke mgbasawanye a n'ihi ike iwu ndị mgbe nsogbu na ụwa agafeela 7.7 ijeri afọ (5.4 ijeri afọ gara aga)

Emebere usoro nrịanrịa n'ọgwụgwụ 1970 na oge 80s, yana ndị na-enye ama sitere ama sitere n'aka ọtụtụ ndị na-achị chọgharịa, Alexei Starobinsky na Landau Institute for Theoretical Physics, Alan Guth na Mahadum Cornell, na Andrei Linde na Lebedev Physical Institute .  Alexei Starobinsky, Alan Guth, na Andrei Linde meri 2014 Kavli Prize "maka ịsụ ụzọ na tiori nke onu oriri na mbara igwe".  [1] E ikpe ya n'ihu na akwụkwọ 1980s.  Ọ na-akpa nke nnukwu ihe owuwu nke mbara igwe .  Mgbanwe nke Quantum na mpaghara ọnụọgụ ọnụ nke microscopic, na-ebuli elu na nha nke mbara igwe, na-aghọ maka uto nke ihe owuwu na Eluigwe na Ala (lee nhazi nke galaxy na evolushọn na nhazi nhazi ).  [2] Ọtụtụ ndị ndọrọ ndọrọ ndọrọ kwe na-ahụ na-ahụ na-anya ihe mere nji na ụwa ji dị ka otu n'ụdị niile ( isotropic ), ihe na-eme ihe na-ekesa radieshon mbara igwe na-ekesa n'otu n'otu,  mere mba na ụwa ji dị ike, na ihe eserese na a hụ monopoles magnetik .

[1]Usoro ozi fiziks zuru ezu na-akpata ọnụ ego nri.  Ihe ka ọtụtụ ndị na-agụ mgbaàmà na-anabata usoro nrịanrịa dị mkpa bụ isi, dị ka ọtụtụ ndị enyemaka mgbaàmà akwadoro site na nleba anya;  [lower-alpha 1] Otú ọ dị, ọnụ ọgụgụ dị nta nke ndị ọkà-akpa ekwetaghị n'aka a.  [1] [2] [3] A na-akpọ ubi a na-eche echiche na ọ bụ ya agba oriri oriri.

N'ihe dị ka n'afọ 1930, Edwin Hubble pụtara na ìhè sitere na ojiji ndị dị mkpa na-acha uhie uhie;  nke dị mkpa, ka ọ na-agbanwe.  Nke a na-egosi na ndị ọrụ na-esi n'ụwa alọta, na mgbochi ndị dị anya na-agbada ngwa ngwa, nke na ọgụ na-alọghachikwa n'ebe ibe ha nọ.  Alexander Friedmann na Georges Lemaître bu ụzọ mgbasa mgbasa mgbasa nke na-eso na ala site na tiori nke njikọ izugbe .  Enwere ike ikike ya dị ka ihe sitere na mkpali mbụ, nke zipụrụ ngwaọrụ nke ese na ala na-efegharị n'ụzọ dị otú ahụ na ngwaọrụ ndị ndòda ibe ha agbanwe agbanwe nkewa ha.

  1. Guth, Alan H. (1997). The Inflationary Universe: The Quest for a New Theory of Cosmic Origins. Basic Books, 233–234. ISBN 978-0201328400.