Ogige Ntụrụndụ Yaxha-Nakum-Naranjo
Cultural Triangle Yaxha-Nakum-Naranjo National Park
Triángulo Cultural
Temple 216 in Yaxha
Map of Guatemala
Location Petén, Guatemala
Coordinates 17°06′54″N 89°23′02″W / 17.115°N 89.384°W
Area 371.6 km2 (91,800 acres)
Established 2003
Visitors 202 (in 1940)
Governing body private
Ramsar Wetland
Official name Parque Nacional Yaxhá-Nakum-Naranjo
Designated 2 February 2006
Reference no. 1599
Ogige Ntụrụndụ nke Atụmatụ Ọdịbendị Yaxha-Nakum-Naranjo (Triángulo Cultural na Spanish) bụ ọrụ dị iche iche nke gụnyere ndị ọkà mmụta ihe ochie, ndị na-ewu ụlọ, ndị na'ụlọ oriri na ọṅụṅụ, na ndị ọkà mmụta ndụ. Ọ dị na Petén, Guatemala. Ọrụ ahụ anaghị arụ ọrụ naanị n'otu ebe nchọpụta ihe ochie, kamakwa n'ógbè uare kilomita 1,200 (460 sq mi) gụnyere nnukwu ebe atọ na ntinye 14 - ebe kachasị nwee ọnụ ọgụgụ mmadụ na Mayan Classic.
Akụkọ ihe mere eme
[dezie | dezie ebe o si]Ọrụ ahụ, nke e guzobere na 1994, malitere na ihe karịrị ndị ọrụ Guatemala 300 na ndị ọkà mmụta sayensị 12. Ọrụ mbụ e mere bụ na Topoxte, agwaetiti dị n'ime ọdọ mmiri Yaxha. N'ebe a, ị ga-ahụ naanị ihe owuwu a kpughere nke Post classic na Petén dum. Otu n'ime ụlọ nsọ ahụ, nke a na-akpọ Ụlọ Nsọ C, fọrọ nke nta ka ọ daa. Ọ bụ ya mere ndị otu ahụ ji weghachite ya n'ime afọ abụọ mbụ. Taa, agwaetiti ahụ bụ otu n'ime isi ihe na-adọrọ mmasị na Petén na mmekorita nke ọrụ ahụ na-eweta ọtụtụ ndị njem nleta n'ụgbọ mmiri na agwaetiti ahụ.
Yaxha, obodo ndị Maya e wuru n'ikpere ọdọ mmiri ahụ nke nwere otu aha ahụ bụ ebe kachasị ukwuu n'ógbè ahụ. N'agbata afọ 1994 na afọ 2008, e weghachiri ọtụtụ ụlọ dị mkpa ebe a. Nhazi obodo dị gburugburu nnukwu okporo ụzọ dị nsọ (sacbes) bụ ihe a na-aghọta ma na-ahụ anya ọzọ; ugbu a, ọ ga-ekwe omume ịhụ ụlọ nsọ dịgasị iche iche, obí eze, ogige bọọlụ na ebe ndị na-ekiri ihe na-eme ka a na-eweghachi ma site n'elu Ụlọ Nsọ 216 mmadụ nwere ike ịhụ ebe ahụ dum, oké ọhịa na ọdọ mmiri ozuzo.
N'afọ 1997, a gbasaa ọrụ ahụ na saịtị Nakum. Ebe a, 18 km (11 mi) n'ebe ugwu Yaxha, bụ oasis Mayan n'ime oké ọhịa mmiri ozuzo. Ọzọkwa ọ bụ ebe nwere ọnụ ọgụgụ kachasị elu nke ụlọ ndị e weghachiri mgbe Tikal gasịrị. Ihe owuwu ahụ na-egosi mmetụta siri ike site na Tikal dịka pyramids bụ ụlọ nsọ na ụlọ elu dị elu.
Dị ka ọrụ nchọpụta ihe ochie na mweghachi na Topoxte, Yaxha na Nakum fọrọ nke nta ka ọ gwụchaa, na Jenụwarị 2009 ọtụtụ ndị ọrụ akwagala na ebe Naranjo. Ebe nrụọrụ a ga-abụ ebe nyocha n'ọdịnihu iji chọta ozi ọhụrụ gbasara Ihe Nketa Ọdịbendị nke ndị Maya na ịkwadebe ebe ọzọ dị mkpa maka njem nleta.
Ebe e si nweta ya
[dezie | dezie ebe o si]- Dieter Richter, onye na-arụkọ ọrụ na The Cultural Triangle
- Ebe a na-edebe ihe mgbe ochie Yaxhá, Flores, Guatemala