Jump to content

Okirikiri kwa afọ

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ

Usoro kwa afọ na-ezo aka na mgbanwe ma ọ bụ ihe omume ndị na-eme n'otu ógè, ma ọ bụ n'otu n'otu, n'otu mgbè n'afọ.

Na nkà mmụta ihe ndị dị ndụ, usoro kwa afọ màkà osisi na anụmanụ na-akọwa mgbanwe omume na nkè kemịkal na-ewere ọnọdụ ka ógè na-aga n'ihu.[1]

Na azụmaahịa, usoro azụmaahịa na-ezo aka n'ụzọ a na-etinye ihe nlereanya na nyocha na mmepe ógè na ahịa nkè ngwaahịa na ọrụ ọhụrụ.

N'okpukpe, okirikiri kwa afọ na-ezo aka na ememe ma ọ bụ ncheta dị iche iche na-eme n'otu usoro site n'afọ rụọ n'afọ. Dịka ọmụmaatụ, na Iso Ụzọ Kraịst, afọ liturgical bụ okirikiri kwà afọ, nke màkà ụfọdụ okpukpe Ndị Kraịst mejupụtara okirikiri ógè nke na-agbaso ihe omume na ndụ Kraịst, na okirikiri sanctoral nké na-eso ụbọchị ndị senti dị ichè ichè. Ụfọdụ chọọchị Ndị Kraịst na-edebe naanị usoro okpomọkụ.

Na climatology, okirikiri kwà afọ bụ akụkụ nke mgbanwe nke ọnụọgụ nkè a na-ekwu na ọ bụ ọnọdụ na-agbanwe agbanwe nke ụwa na-agba gbụrụ-gbúrụ n'ime afọ. Ọnụ ọgụgụ dị otú ahụ nwèrè ike imetụta kpọmkwem (dịka radieshon na-abata n'otu ebe n'elu) ma ọ bụ n'ụzọ na-apụtaghị ìhè (dịka stratospheric westerlies na easterlies n'oge oyi na ógè okpomọkụ, n'otu n'otu) site na ọnọdụ orbital.

Na mgbakọ na mwepụ, a na-eme atụmatụ usoro ihu igwe kwà afọ site na data nyocha ma ọ bụ mmepụta ihe nlereanya site na iwere nkezi nke Januaries niile, Februaries niile, na ihe ndị ọzọ. Ọ bụrụ na ndekọ nyocha ahụ dị ogologo ma ọnọdụ guzo ọtọ (ya bụ, ọ dịghị ihe dị ịrịba ama na-eme ogologo ógè), usoro okirikiri kwà afọ dị mkpa ga-apụta nkè enwere ike iji gbakọọ usoro ógè anomaly.

Ihe edeturu

[dezie | dezie ebe o si]
  1. McNamara, John M. and Houston, Alasdair I. (2008) "Introduction: Adaptation to the annual cycle" Philosophical Transactions of the Royal Society of London B Biological Sciences 363(1490): pp. 209–210