Otukpa
Otukpa bụ obodo dị na Benue State, Nigeria. Ọ nwere isi ụlọ ọrụ ọrụ ime obodo Ọgbadibo
Otuba ezinụlọ ikpokọta ọnụ. Aha Otukpa bụ akara nke ìgwè n'otu, nchekwa na enyi.
ndabere
[dezie | dezie ebe o si]Ndikom ato; Oono, Oodo Ogodo na Ameh Ochagbaha na-ahụ site n'ụdị dị iche iche na-achọ akụ na ọnọdụ gbakọrọ n'otu ebe a maara taa dị ka Oto. Ndị ikom ahụ ahụ abanyela n'ịgbanwe ka aha ọnụ na mmepụta akụ na ha n'otu n'otu. Ha ihe aha kwesịrị maka mpaghara a maara taa dị ka OTUKPA . Aha mbụ 'otuba' nke ọma "ịchịkọta ma ọ bụ ọnụ" na-arụtụ aka n'ihe dị mkpa dị n'ịdị n'otu n'etiti ha.
Aha Otukpa bụ akara nke ịdị n'otu, nchekwa na enyi. Otu-le-kpa, ugboga bo glan (Prof. Abimaje Akpa) </link>
Anthony Inedu Ijika Akoto n'akwụkwọ ya akpọrọ The Making of Otukpa Land nwere ihe ndị a ikwu maka aha Otukpa; "Mgbe ọ na-ede na etymology nke aha "Otukpa" ọrụ Captain G.D.C. Ego na-arụ ọrụ dị mkpa na-ewuli elu. Dị ka ego si kwuo, Otukpa sitere na okwu Idoma abụọ kpụrụ: 'Oto' aha obodo dị n'oge ahụ na ' Ukpa” osisi dị nsọ kwenyere na ọ nwere akụrụngwa ọgwụ na ike ịgwọ ọrịa Ọ bụ n'alụlụ osisi 'Ukpa' dị n'ime obodo a na-akpọ 'Oto' ka ndị okenye nke agbụrụ atọ Ai-Oono, Ai-Oodo na Ai-Ochagbaha mere. nwere convent na nkwekọrịta ịhụnanya, enyi na nchekwa. Otu a ka aha 'otupka' siri malite.
Ka ọ dị ugbu a, a ma ndị Otukpa ka ha na-eme enyi nwere ọmarịcha omenala.
Ndozi mbụ
[dezie | dezie ebe o si]Eziniche Ai-Oono, Ai-Oodo, Ai-Ochagbaha bụ ndị bi na mpaghara a maara taa dị ka Otukpa enweela ma na-eme ụzọ obodo ime ha rutere otukpa ugbu a. Ndị edemede na-eji otukpa dị ugbu a. Agbụrụ ndị ahụ bi n'akpịrị ugwu ugwu na-ahụ mmiri nke m na-egosi ndị –-amata nke ngalaba Idoma. Asụsụ ndị mmadụ bụ Idoma. aha dumputara na oke ohia ejirila ụzọ na-egbukpọsị osisi iji nye ọhọd maka ọrụ ugbo kwado ọnụ ọgụgụ na-Ụdị ngwaọrụ. A na-edobe naanị oke dị n'obodo ndị ahụ maka nchekwa nchekwa, egwuregwu na ofufe nke chi. Ndị obodo na-ebi n'ime ụzọ, ezinarọ nke ọ ALA na-anọ ebe dị iche iche.
Ihu igwe
[dezie | dezie ebe o si]N'otukpa, oge mmiri mmiri na-akpa ike na oke mmiri, oge ọkọchị na-eku ume na obere urukpuru, ọ na-ekpo ọkụ kwa afọ. January na Otukpa, bụ oge akwụkwọ.