Pongo language
Pongo bụ olumba nke asụsụ Duala, nke agbụrụ Pongo na-asụ n'ụsọ oké osimiri nke Cameroon, na mpaghara Dibombari. Ọ bụ nke asụsụ Bantu, Koodu A26 dị ka nhazi Guthrie si kwuo.[1][2]
Asụsụ Pongo bụ, dịka data dialectometrics si dị, kacha nso ọkọlọtọ Douala, nke ọ dị ka ọ na-ekekọrịta ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 95% nke isi okwu ya. Asụsụ abụọ a nwere nghọta n'etiti onwe ha n'agbanyeghị nsogbu ụfọdụ dị n'akụkụ Douala n'ihi obere ikpughe na olumba Pongo. A na-eji olumba Douala dị ka asụsụ asụsụ na mpaghara Littoral n'etiti ndị otu agbụrụ Sawabantu. Ejirila ọkọlọtọ Douala kwusara ozi ọma na mpaghara ahụ ma bụrụ asụsụ kacha amasị ụdị egwu Makossa.
Ọdịdị ala[dezie | dezie ebe o si]
Obodo Dibombari bụ etiti Pongo. Mpaghara a dị n'ebe ugwu nke obodo Douala, n'elu mpaghara Bonabéri. A na-ejikwa okwu ahụ bụ "Pongo" kọwaa ebe ugwu Kadinal na Douala. N'ebe ahụ, ebo Pongo na agbụrụ ndị ọzọ dị ka Bankon na Mpoo na-ebikọ ọnụ.
Asụsụ[dezie | dezie ebe o si]
Pongo dị iche na Duala n'iji ngwaa èndè kama iji ngwaa wala (ịga), ihe a na-adịghị ahụkebe na Douala, nke na-eje ozi dị ka ngwaa enyemaka n'ọdịnihu n'asụsụ abụọ ahụ. Ihe ọzọ a na-ahụ anya dị iche bụ iji njikọ ndi ("ma") kama nke ndé na ọchịchọ ịkwado foneme / d / karịa / l /. Dịka ọmụmaatụ: Ekwali, nke edere Ekwadi ("Akụkọ ihe mere eme") na Douala, na-aghọ Ekwadi na Pongo. Na mgbakwunye, a na-eji n', na Pongo dochie anya prefix Douala, nke a na-etinyekarị n'ihu ụdị ngwaa. Otu ihe atụ bụ ahịrịokwu Douala "di ma topo, ndé ba bato si ma senga", nke na-aghọ na Pongo "di n'topo Di , ndi ba bato n'senga" "anyị na-ekwu okwu, mana ndị mmadụ anaghị ege ntị".
Okwu[dezie | dezie ebe o si]
Nkọwa okwu nke asụsụ Douala na Pongo. Igbe nwere okwu abụọ na-egosi na okwu ndị a dị n'asụsụ ahụ nakwa na ha nwere ike ịgbanwe.
| Okwu Pongo | Okwu Douala | Nsụgharị Bekee |
|---|---|---|
| Dinga | Linga, ọ ga-abụ | iwe iwe |
| Moopo, Mulopo | mulopo | isi |
| ilèndi | diligend | mma |
| ikom (n'ọtụtụ:lokom), dikom | dikom (n'ọtụtụ, makom) | ndị enyi (n'oge gara aga) |
| Ọfụma | Bulu, Bulu | abalị |
| djibö | onyinye | Ahịa |
| djibö | dibö | osimiri |
| mud Jodi (n'ọtụtụ : mid Jodi) | mudongo (ọtụtụ : midongo) | ugwu, ugwu |
| aka, enka | nika, ninka | ya mere, n'ụzọ a |
| mwato (n'ọtụtụ : baato) | muto (ọtụtụ : bito) | Nwaanyị |
| Sekibanè | Akpụkpọ anụ | iji mee ka ihe maa jijiji |
| ilodi | idodi | Ọrịa Filariasis |
| Nwaanyị | Mulema | obi |
| mö | mö |
ya, ya |
| Ọ bụ gị ka ị na-eme ihe | mö | ọ |
| ëndë, wala |
wala | ịga |
| mpèlè | mpöm | ịdị iche |
| na bodi | na boli, na bodi | Emere m |
| N'ihi na ọ bụ | Nde | mana |
| yöngö (ọtụtụ : löngö) | wöngö (ọtụtụ : löngö) | ite |
- ↑ NUGL Online: The online version of the New Updated Guthrie List, a referential classification of the Bantu languages (2009). Archived from the original on 2013-06-07.
- ↑ Isubu/Wovia media. Documentation de Langues en danger. The Language Archive (TLA), Max Planck Institute for Psycholinguistics.